Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju według standardów ESRS (cz. IV) – standard środowiskowy ESRS E1 Zmiana klimatu

Kluczowe pojęcia

Porozumienie paryskie zawiera plan działań, którego celem jest:

• ograniczenie globalnego ocieplenia znacznie poniżej 2°C, a docelowo do 1,5°C względem epoki przedprzemysłowej w celu ograniczenia ryzyk i szkód wywołanych przez zmiany klimatu,
• adaptacja i ograniczenie skutków zmian klimatu oraz wzmocnienie odporności i niskoemisyjnego rozwoju,
• zapewnienie zgodności działań sektora finansowego z celami klimatycznymi.

Omawiając wymagane ujawnienia w zakresie zmiany klimatu, należy wyjaśnić używane w ESRS E1 pojęcia, takie jak:

• „neutralność emisyjna (klimatyczna)” – docelowy stan równowagi między emisjami gazów cieplarnianych a pochłanianiem ich z atmosfery; oznacza radykalne ograniczenie obecnego poziomu emisji gazów cieplarnianych; celem działań UE jest osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r.;
• „ryzyka fizyczne wynikające ze zmiany klimatu” – mogą być wywołane zdarzeniami (gwałtowne) lub długoterminowymi zmianami (długotrwałe) wzorców klimatycznych; gwałtowne ryzyka fizyczne wynikają z określonych zagrożeń, w szczególności zdarzeń związanych z pogodą (burze, powodzie, pożary, fale upałów); długotrwałe ryzyka fizyczne wynikają z długookresowych zmian klimatu, np. zmian temperatury, i ich wpływu na podnoszący się poziom mórz, ograniczoną dostępność wody, utratę bioróżnorodności oraz zmian w zakresie produktywności gruntów i gleby;
• „ryzyka transformacji (przejścia) związane ze zmianą klimatu” – wynikają z przejścia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu; zazwyczaj zalicza się do nich ryzyka polityczne, prawne, technologiczne, rynkowe i utraty reputacji;
• „szanse związane ze zmianą klimatu” – potencjalne pozytywne skutki dla jednostki wynikające ze zmiany klimatu; działania na rzecz łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej mogą stwarzać dla jednostek szanse, które – oczywiście – będą się różnić w zależności od regionu, rynku i sektora, w którym jednostka prowadzi działalność.

Cel i zakres ujawnień

Obowiązkowe ujawnienia (Disclosure Requirements, DR) wymagane przez ESRS E1 mają na celu umożliwienie użytkownikom oświadczenia o zrównoważonym rozwoju (ZR) zrozumienia:

• jak jednostka wpływa (pozytywnie, negatywnie i potencjalnie) na zmianę klimatu,
• jakie istotne ryzyka i szanse wiążą się dla jednostki ze zmianami klimatycznymi,
• jakie działania w celu zapobiegania rzeczywistym lub potencjalnym negatywnym wpływom bądź ich łagodzenia jednostka dotychczas zaplanowała i podjęła oraz jakie są ich wyniki,
• planów i zdolności jednostki w zakresie dostosowania jej strategii i modelu biznesowego do przejścia (transformacji) na gospodarkę zrównoważoną oraz wniesienia wkładu w ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C,
• przewidywanych (w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej) dla jednostki skutków finansowych istotnych ryzyk i szans, wynikających z jej wpływów i zależności, związanych ze zmianą klimatu.

Obowiązkowe ujawnienia dotyczą również tego, w jaki sposób jednostka odnosi się do kwestii emitowania przez nią gazów cieplarnianych, a także powiązanych z tym ryzyk transformacji.

Jednostki powinny szczegółowo przeanalizować ryzyka (transformacji i fizyczne) oraz szanse związane ze zmianami klimatycznymi. W ujęciu wartościowym powinno być przedstawione ryzyko brutto wynikające ze zidentyfikowanych ww. ryzyk oraz ekspozycji jednostki na te zagrożenia. Następnie ustalane jest ryzyko netto, poprzez uwzględnienie dodatkowych informacji – planów i działań jednostki nakierowanych na ograniczanie istotnych zagrożeń klimatycznych ­oraz określenie odporności strategii i modelu biznesowego przedsiębiorstwa na zmiany klimatyczne.

Warto podkreślić, że standardy środowiskowe nakazują niekiedy uzgodnienie prezentowanych ujawnień z danymi zawartymi w sprawozdaniu finansowym jednostki (np. intensywności emisji z przychodami jednostki).

Jednostka wyznacza konkretne polityki, plany działania, zasoby oraz cele i wskaźniki, za pomocą których będzie mierzony postęp w osiąganiu tych celów. Prezentując ujawnienia o politykach, działaniach i celach w odniesieniu do istotnej kwestii ZR, jednostka uwzględnia:

• informacje przewidziane we wszystkich DR i w punktach danych w tematycznych i sektorowych ESRS odnoszących się do tej kwestii,
• odpowiednie minimalne obowiązkowe ujawnienia (Mandatory Disclosure Requirements, MDR), które dotyczą polityk, działań i celów oraz są wymagane na podstawie ESRS 2 Ogólne ujawnianie informacji[2].

ESRS E1, analogicznie jak wszystkie tematyczne standardy ESRS, jest zbudowany według powtarzalnego schematu:

1. Cel standardu oraz związek z innymi standardami ESRS.

2. Obowiązkowe ujawnienia (DR), które są podzielone na sekcje według kolejnych obszarów sprawozdawczości:

• zarządzanie ZR (GOV) – tylko w niektórych standardach,
• strategia i model biznesowy (SBM) – tylko w niektórych standardach,
• zarządzanie wpływami, ryzykami i szansami (IRO) – w każdym standardzie środowiskowym,
• wskaźniki i cele – w każdym standardzie.

3. „Wymogi dotyczące stosowania” (Application Requirements, AR) – odnoszą się do DR zawartych w standardzie, stanowią uszczegółowienie uregulowań jego głównej części i są wskazówkami, jak w praktyce jednostka powinna zaraportować DR.

ESRS E1 to pierwszy z pięciu środowiskowych standardów tematycznych. Jest najobszerniejszy – 9 grup ujawnień (od E1-1 do E1-9) i aż 193 tzw. punktów danych. Ta liczba może przytłoczyć, ale trzeba pamiętać, że w trakcie raportowania nie ma konieczności odnoszenia się do wszystkich punktów danych. Określenie, które z nich muszą być ujęte w sprawozdawczości, ma wynikać z przeprowadzonej przez jednostkę analizy podwójnej istotności.

W dalszej części artykułu zostaną scharakteryzowane obowiązkowe ujawnienia dotyczące zmiany klimatu, których zakres zawiera tabela 1.

Zarządzanie ZR, strategia i model biznesowy

Jednostka ma ujawniać dotychczasowe i planowane modyfikacje swojej strategii i modelu biznesowego, wykonywane po to, aby osiągnąć spójność z celami porozumienia paryskiego oraz neutralności klimatycznej w 2050 r. M.in. pokazuje, jak będzie dążyć do łagodzenia zmiany klimatu w swojej organizacji oraz w łańcuchu wartości, w tym musi opisać zidentyfikowane przez siebie tzw. dźwignie dekarbonizacji. Przez to pojęcie rozumie się – zgodnie z ESRS E1 – takie rodzaje działań na rzecz łagodzenia zmiany klimatu, jak: efektywność energetyczna, elektryfikacja, przestawienie się na inne rodzaje paliwa, wykorzystywanie energii odnawialnej, zmiana produktów oraz dekarbonizacja w łańcuchu dostaw, które są zgodne z konkretnymi działaniami jednostki. Jeżeli nie ma ona planu transformacji, wskazuje, czy go przyjmie, a jeśli tak, wskazuje, kiedy go przyjmie.

Należy również przedstawić ujawnienia wynikające z:

• ESRS 2 SBM-3 – odporność strategii i modelu biznesowego na zmiany klimatyczne z opisem zakresu analizy, metodologii i wyników analizy scenariuszowej,
• ESRS 2 GOV-3 – motywacyjne systemy wynagrodzeń powiązane z wynikami w zakresie kwestii związanych z klimatem.

E1-1 Plan transformacji na potrzeby łagodzenia zmiany klimatu

Jednostka ma szczegółowo wyjaśnić, w jaki sposób dostosuje swoją strategię i model biznesowy, aby zapewnić uwzględnienie przejścia na zrównoważoną gospodarkę i ograniczenie globalnego ocieplenia zgodnie z porozumieniem paryskim oraz z celem osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Gdy jej działalność jest związana z węglem, ropą naftową i gazem, ma wyjaśnić, jak ją zmodyfikuje w tym zakresie.

Ujawnienie E1-1 ma obejmować m.in.:

• wyjaśnienie, w jaki sposób cele jednostki uwzględniają ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C, zgodnie z porozumieniem paryskim,
• opis zidentyfikowanych dźwigni dekarbonizacji i planowanych kluczowych działań w zakresie ograniczania emisyjności, w tym zmian w portfelu produktów jednostki oraz zastosowania nowych technologii (także w ramach jej łańcucha wartości),
• opis inwestycji jednostki i finansowania wspierającego realizację planu transformacji,
• przedstawienie potencjalnych zamrożonych emisji gazów cieplarnianych, przez co rozumie się szacunki przyszłych emisji gazów cieplarnianych, które prawdopodobnie zostaną spowodowane przez kluczowe aktywa lub produkty jednostki sprzedane w okresie ich eksploatacji,
• wyjaśnienie, w jaki sposób plan transformacji jest uwzględniony w ogólnej strategii biznesowej i planowaniu finansowym jednostki, oraz przedstawienie postępów w realizacji tego planu,
• określenie stopnia zgodności działalności jednostki z taksonomią zrównoważonego finansowania UE.

ESRS 2 SBM-3 Istotne IRO oraz ich oddziaływanie na strategię i model biznesowy

Jednostka opisuje odporność (resilience) swojej strategii i modelu biznesowego na zmianę klimatu. Chodzi o jej zdolność do przystosowania się do zmiany klimatu oraz do rozwoju sytuacji lub niepewności związanych ze zmianą klimatu.

Jednostka przedstawia w szczególności:

1. Zakres analizy odporności, tj. wyjaśnia, czy jakaś część jej własnej działalności lub łańcucha wartości albo jakieś istotne ryzyka fizyczne i ryzyka transformacji nie zostały wykluczone z tej analizy.

2. Sposób i termin przeprowadzenia analizy odporności, w tym wykorzystanie analizy scenariuszy klimatycznych. Jednostka wyjaśnia:

• główne założenia dotyczące tego, jak przejście na gospodarkę niskoemisyjną i odporną wpłynie na panujące tendencje makroekonomiczne, zużycie energii i miks energetyczny, oraz założenia co do wykorzystania technologii,
• zastosowane perspektywy czasowe oraz ich dostosowanie do scenariuszy klimatycznych i biznesowych, które są brane pod uwagę przy określaniu istotnych ryzyk fizycznych i ryzyk transformacji oraz ustanawianiu celów redukcji emisji gazów cieplarnianych,
• w jaki sposób uwzględniono przewidywane skutki finansowe wynikające z istotnych ryzyk fizycznych i ryzyk transformacji, a także działania i zasoby na rzecz łagodzenia zmiany klimatu.

3. Wyniki analizy odporności, w tym wyniki wykorzystania analizy scenariuszowej:

• obszary niepewności związane z analizą odporności oraz stopień, w jakim aktywa i działalność gospodarcza obarczone ryzykami zostały uwzględnione w ramach określania strategii jednostki, jej decyzji inwestycyjnych oraz obecnych i planowanych działań na rzecz łagodzenia zmiany klimatu,
• zdolność jednostki dostosowania swojej strategii i modelu biznesowego do zmiany klimatu w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej, w tym zagwarantowanie stałego dostępu do finansowania po przystępnych kosztach kapitału, zdolność do przesunięcia, modernizacji lub likwidacji istniejących aktywów, zmiany portfela produktów i usług bądź przekwalifikowania pracowników.

ESRS 2 GOV-3 Motywacyjne systemy wynagrodzeń powiązane z wynikami w zakresie ZR (na poziomie organów zarządczych)

Jednostka ujawnia, czy i w jaki sposób wynagrodzenie członków jej organów zarządczych jest powiązane z osiąganiem celów dotyczących kwestii klimatycznych, w tym z osiąganiem celów redukcji emisji gazów cieplarnianych zgłoszonych w ramach ujawnienia E1-4.

Analiza istotnych wpływów, ryzyk i szans związanych ze zmianą klimatu

Jednostka opisuje przeprowadzony proces identyfikacji i oceny własnych wpływów na zmianę klimatu, zidentyfikowane ryzyka (fizyczne, transformacji) i szanse wynikające dla niej ze zmiany klimatu, a także analizowane scenariusze klimatyczne. Opisuje także swoje wpływy na zmianę klimatu, a w szczególności emisje gazów cieplarnianych. Wyjaśnia, jak oceniła faktyczne i potencjalne oddziaływania na zmianę klimatu (tj. własne całkowite emisje gazów cieplarnianych) oraz przeanalizowała prowadzoną działalność i plany w celu zidentyfikowania rzeczywistych i potencjalnych źródeł emisji.

ESRS 2 IRO-1 Proces identyfikacji i oceny istotnych IRO związanych z klimatem

Zarówno ryzyka fizyczne, jak i ryzyka transformacji i szans związane ze zmianą klimatu mają być przedstawione przez jednostkę w odniesieniu do własnej działalności oraz całego łańcucha wartości.

Identyfikując ryzyka fizyczne, opisuje ona zwłaszcza:

• proces identyfikacji zagrożeń związanych z klimatem (patrz tabela 2), z uwzględnieniem co najmniej scenariuszy klimatycznych zakładających wysoką emisję, oraz
• ocenę, w jakim stopniu jej aktywa i działalność gospodarcza mogą być narażone i są wrażliwe na zagrożenia związane z klimatem, powodujące dla niej poważne ryzyka fizyczne.

Jednostka bierze przy tym pod uwagę prawdopodobieństwo, skalę i czas występowania zagrożeń.

Identyfikując ryzyka transformacji i szanse związane ze zmianą klimatu, jednostka w szczególności:

• opisuje proces identyfikacji zdarzeń dotyczących transformacji klimatycznej (patrz tabela 3), przy uwzględnieniu co najmniej scenariusza klimatycznego zgodnego z ograniczeniem globalnego ocieplenia do 1,5°C bez przekroczenia lub z niewielkim przekroczeniem tej granicy,
• ocenia, w jakim stopniu jej aktywa i działalność gospodarcza mogą być narażone na te zdarzenia, powodujące poważne ryzyka lub szanse wynikające dla niej z transformacji klimatycznej.

Jednostka bierze przy tym pod uwagę prawdopodobieństwo, skalę i czas trwania zdarzeń. Opisuje, czy zidentyfikowała aktywa i działalność gospodarczą, w przypadku których nie uwzględniono przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu lub uwzględnienie to wymaga znaczących starań.

Ujawniając informacje o procesie identyfikacji i oceny ryzyk fizycznych i ryzyk transformacji oraz szans związanych ze zmianą klimatu, jednostka ma wyjaśnić, jak wykorzystała analizę scenariuszową (w tym wiele scenariuszy klimatycznych). Zgodnie z ESRS przez „scenariusz” rozumie się wiarygodny opis tego, w jaki sposób może się zmienić przyszłość, oparty na spójnym i wewnętrznie zgodnym zbiorze założeń dotyczących głównych przyczyn (np. tempo redukcji emisji) i zależności. Trzeba pamiętać, że scenariusze nie są ani przewidywaniami, ani prognozami, ale służą przedstawieniu skutków zmian i działań. Z kolei „analizą scenariuszową” jest proces mający na celu identyfikację i ocenę potencjalnego zakresu wyników przyszłych zdarzeń w warunkach niepewności.

W ramach ESRS 2 IRO-1 jednostka wyjaśnia, w jaki sposób zastosowała analizę scenariuszy związanych z klimatem, adekwatną do jej sytuacji i okoliczności. W szczególności opisuje:

• wykorzystane scenariusze, ich źródła i zgodność z aktualną wiedzą naukową,
• przyjęte narracje, perspektywy czasowe i punkty końcowe z omówieniem, dlaczego uważa, że wykorzystane scenariusze obejmują prawdopodobne ryzyka i niepewność,
• główne przyczyny i czynniki uwzględnione w każdym scenariuszu oraz uzasadnienie, dlaczego są one istotne w odniesieniu do jednostki, np. założenia polityki, tendencje makroekonomiczne, wykorzystanie energii i miks energetyczny, założenia technologiczne,
• podstawowe dane wejściowe oraz ograniczenia scenariuszy.

E1-2 Polityki dotyczące łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej

Jednostka opisuje, zgodnie z wymogami MDR-P, wdrożone wewnętrzne polityki dotyczące zarządzania istotnymi IRO związanymi z łagodzeniem zmian klimatycznych i przystosowaniem się do nich. Należy w szczególności wskazać, jak w politykach jednostki ujęte są kwestie: przeciwdziałania zmianom klimatu, adaptacji do tych zmian, efektywności energetycznej jednostki, wykorzystania przez nią energii ze źródeł odnawialnych (OZE).

E1-3 Działania i zasoby dotyczące polityki klimatycznej

Jednostka przedstawia dotychczasowe i planowane działania związane z przeciwdziałaniem zmianom klimatu i adaptacją do tych zmian oraz zasoby przeznaczone na realizację tych działań.

Ujawnienie to powinno obejmować dane wymagane przez MDR-A oraz:

• przedstawiać działania pogrupowane według dźwigni dekarbonizacji (elektryfikacja, przejście na korzystanie z paliw niskoemisyjnych, zwiększenie efektywności energetycznej budynków, zmiany w produktach itp.) oraz powiązać je z celami określonymi przez jednostkę,
• opisywać wyniki działań na rzecz łagodzenia zmiany klimatu, uwzględniać osiągniętą i spodziewaną redukcję emisji gazów cieplarnianych,
• wskazywać znaczące nakłady inwestycyjne (CAPEX) i wydatki operacyjne (OPEX) wymagane do realizacji podejmowanych lub planowanych działań (z uzgodnieniem do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego).

Cele klimatyczne jednostki

W ramach DR E1-4 Cele związane z łagodzeniem zmiany klimatu i przystosowaniem się do niej jednostka ujawnia przyjęte cele klimatyczne w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz inne cele (np. w zakresie szans i zagrożeń, rozwoju produkcji energii z OZE, efektywności energetycznej), a także sposób ich wyznaczenia. Należy jasno określić, czy cele zostały oparte na przesłankach naukowych (science based) i czy są spójne z celem ograniczenia globalnego wzrostu temperatur o maksymalnie 1,5°C.

Przez „redukcję emisji gazów cieplarnianych” rozumie się obniżenie ich emisji według zakresów 1, 2, 3 (patrz ramka) lub całkowitej emisji gazów cieplarnianych przez jednostkę na koniec okresu sprawozdawczego w stosunku do emisji w roku bazowym. Redukcje emisji mogą wynikać m.in. z efektywności energetycznej, elektryfikacji, obniżenia emisyjności przez dostawców, obniżenia emisyjności miksu energetycznego, opracowania zrównoważonych produktów bądź zmian w sprawozdawczości lub w działalności (np. outsourcing, zmniejszenie mocy produkcyjnych), pod warunkiem że są one osiągane w ramach własnej działalności i w ramach łańcucha wartości. Usuwanie i unikanie emisji nie jest uznawane za redukcję emisji.

Ujawnienie E1-4 ma obejmować dane wymagane przez MDR-T oraz dodatkowo, jeżeli jednostka ustanowiła cele redukcji emisji gazów cieplarnianych:

• te cele w wartości bezwzględnej (w tonach ekwiwalentu CO₂ albo jako procent emisji w roku bazowym) i – w razie potrzeby – według wartości intensywności,
• te cele w odniesieniu do emisji gazów cieplarnianych według zakresów 1, 2 i 3, oddzielnie lub łącznie,
• informacje o bieżącym roku bazowym jednostki i wartości bazowej,
• określenie, czy ww. cele są oparte na podstawach naukowych i są zgodne z ograniczeniem globalnego ocieplenia do 1,5°C,
• opis przewidywanych dźwigni dekarbonizacji oraz ich ogólny wkład ilościowy w osiągnięcie ww. celów.

Cele redukcji emisji gazów cieplarnianych są celami brutto, co oznacza, że jednostka nie uwzględnia usuwania gazów cieplarnianych, jednostek emisji CO₂ ani emisji unikniętych jako środków osiągnięcia ww. celów. Obejmują co najmniej wartości docelowe na 2030 r. i, jeżeli są dostępne, na 2050 r.[3]

Jednostka może przedstawić swoje cele redukcji emisji gazów cieplarnianych z działaniami na rzecz łagodzenia zmiany klimatu w formie tabeli lub w formie graficznej prezentującej zmiany w czasie.

Na rysunku i w tabeli 4 przedstawiono przykłady połączenia celów i dźwigni obniżenia emisyjności.

Wskaźniki zużycia energii i ślad węglowy jednostki

W ramach DR jednostka ujawnia informacje o zużyciu energii i miksie energetycznym, śladzie węglowym, ilości usuniętych lub zmagazynowanych gazów cieplarnianych i wewnętrznej wycenie emisji CO₂.

E1-5 Zużycie energii i miks energetyczny

Jednostka wskazuje całkowite zużycie energii w MWh, w ramach własnej działalności, z podziałem na całkowite zużycie energii ze źródeł nieodnawialnych i ze źródeł odnawialnych; ujawnia informacje nt. poprawy swojej efektywności energetycznej, narażenia jej na konsekwencje wynikające z tego, że jej działalność jest związana z węglem, ropą naftową i gazem, a także prezentuje udział energii odnawialnej w jej ogólnym miksie energetycznym.

Jednostki z sektorów o znacznym oddziaływaniu na klimat[4] mają ponadto raportować:

• podział zużycia energii ze źródeł kopalnych według: zużycia paliwa z węgla i produktów węglowych; z ropy naftowej i produktów naftowych; z gazu ziemnego; z innych źródeł kopalnych, a także zużycia zakupionych lub pozyskanych: energii elektrycznej, ciepła, pary wodnej bądź chłodzenia ze źródeł kopalnych,
• informacje nt. energochłonności (całkowite zużycie energii na przychody netto) z uzgodnieniem wartości do danych zawartych w jej sprawozdaniu finansowym.

E1-6 Emisje według zakresów 1, 2, 3 brutto oraz całkowite emisje gazów cieplarnianych

Ujawnienia wymaga tzw. ślad węglowy jednostki, tj. emisja jej gazów cieplarnianych obejmująca całkowitą sumę emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez jednostkę w podziale na emisje według zakresów 1 i 2 oraz znaczące emisje według zakresu 3 (patrz tabela 5).

Co do samego sposobu obliczania wielkości emisji, ESRS E-1 odsyła do zasad, wymogów i wytycznych przedstawionych w GHG Protocol Corporate Standard (Standard rachunkowości i sprawozdawczości przedsiębiorstw do Protokołu w sprawie emisji gazów cieplarnianych). Jest to rodzaj podręcznika dla przedsiębiorstw[5], który zawiera najpowszechniej stosowane na świecie standardy dokładnego, transparentnego i kompletnego rozliczania oraz raportowania emisji gazów cieplarnianych. Protokół GHG jest uzupełniony przez GHG Protocol Scope 2 Guidance oraz Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard, precyzujące odpowiednio zasady rozliczania i raportowania emisji według zakresów 2 i 3.

Postępowanie zgodnie z protokołem GHG nie stanowi jedynej akceptowalnej metody obliczania śladu węglowego. Jednostka może uwzględnić zalecenie Komisji Europejskiej 2021/2279 z 15.12.2021 r. w sprawie stosowania metod oznaczania śladu środowiskowego do pomiaru efektywności środowiskowej w cyklu życia produktów i organizacji oraz informowania o niej (DzUrz UE L 471 z 30.12.2021 r.) lub wymogi określone w normie EN ISO 14064-1:2018, zawierającej wytyczne i wymagania dotyczące ilościowego określania i weryfikacji emisji.

W ramach E1-6 jednostka ujawnia także intensywność emisji według następującego wzoru[6]:

E1-7 Usuwanie gazów cieplarnianych i projekty finansowane kredytami węglowymi

Jednostka ujawnia ilość gazów cieplarnianych usuniętą lub zmagazynowaną w ramach swojego łańcucha wartości (w tonach metrycznych ekwiwalentu CO₂). Osobno przedstawia również ilości emisji, które zostały usunięte lub zmagazynowane pośrednio, poza jej łańcuchem wartości, na skutek zakupu kredytów węglowych (projekty finansowane kredytami węglowymi). Opisuje m.in., czy usuwanie i składowanie ma charakter biogeniczny, czy wynika ze zmiany sposobu użytkowania gruntów (np. zalesianie, ponowne zalesianie, sadzenie drzew w miastach, budowanie zasobów węgla w glebie), czy ma charakter technologiczny (np. bezpośrednie wychwytywanie CO₂ z powietrza) lub hybrydowy (np. bioenergia z wychwytywaniem i składowaniem CO₂), a także szczegóły technologiczne dotyczące usuwania, rodzaju składowania i, w stosownych przypadkach, transportu usuniętych gazów cieplarnianych.

E1-8 Wewnętrzne wyceny emisji CO₂

Jednostka ujawnia, czy stosuje wewnętrzne systemy ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych, a jeśli tak, to w jaki sposób pomagają one w podejmowaniu decyzji oraz zachęcają do realizacji polityki i celów związanych z klimatem.

Jednostka ma opisać wewnętrzne systemy wyceny CO₂ używane na potrzeby obliczania odpisów, wartości godziwej składników bilansowych, określania okresu użytkowania środków trwałych oraz innych decyzji i szacunków operacyjnych i strategicznych. Ujawnienia dotyczą:

• zakresu wykorzystania wycen w wewnętrznych procesach finansowych,
• jednostek organizacyjnych posługujących się takimi wycenami,
• emisji według każdego z zakresów objętych tymi systemami wyceny,
• metodologii obliczania kosztu CO₂ (opis z uzasadnieniem przyjętych założeń).

Potencjalne skutki finansowe dotyczące istotnych ryzyk i szans klimatycznych

Jednostka opisuje je w ramach ujawnienia E1-9 Przewidywane skutki finansowe dotyczące istotnych ryzyk fizycznych i transformacji oraz szans związanych ze zmianą klimatu.

Istotne ryzyka fizyczne i ryzyka transformacji mogą wpływać na sytuację finansową jednostki (np. aktywa), wyniki (np. potencjalny przyszły wzrost/spadek przychodów netto i kosztów spowodowany przerwami w działalności, wzrost cen dostaw powodujący potencjalną erozję marży) oraz przepływy pieniężne.

Niskie prawdopodobieństwo, duża dotkliwość i długoterminowe perspektywy czasowe niektórych ekspozycji na ryzyka fizyczne związane ze zmianą klimatu oraz niepewność wynikająca z przejścia (transformacji) na zrównoważoną gospodarkę oznaczają, że związane z tym istotne przewidywane skutki finansowe nie są ujmowane w sprawozdaniach finansowych sporządzonych według obowiązujących standardów rachunkowości.

Informacje o przewidywanych skutkach finansowych powinny być wyrażone kwotowo i przedstawione z innymi istotnymi danymi, tj. prawdopodobnymi horyzontami czasowymi ich realizacji i szacunkami (ze źródłami).

Zagrożenia należy przedstawić, informując o lokalizacji, odsetku aktywów, dla których zagrożenia są ograniczane przez działania mające na celu minimalizowanie wpływu zmian klimatycznych, oraz wartości aktywów, również w relacji do poziomu przychodów, narażonych na te ryzyka. Istotne ryzyka fizyczne trzeba przedstawić w podziale na długotrwałe i gwałtowne.

Skutki finansowe istotnych ryzyk transformacji powinny zostać przedstawione wartościowo i w relacji do sumarycznej kwoty aktywów jednostki (w trzech horyzontach czasowych). Należy także ujawnić: udział aktywów z narażeniem na ryzyko, na które będą korzystnie oddziaływać działania zmierzające w kierunku łagodzenia zmian klimatycznych, podział wartości księgowej nieruchomości według klas efektywności energetycznej, zobowiązania, które mogą wymagać ujęcia w przyszłości w sprawozdaniu finansowym, oraz udział przychodów generowanych przez te aktywa w sumie przychodów ze sprzedaży.

Jeżeli chodzi o szanse związane z klimatem, to E1-9 wymaga ujawnienia:

• przewidywanych oszczędności kosztów, wynikających z działań związanych z łagodzeniem zmiany klimatu i przystosowaniem się do niej,
• potencjalnej wielkości rynku lub spodziewanej zmiany przychodów netto z produktów i usług niskoemisyjnych bądź rozwiązań w zakresie przystosowania się, do których jednostka ma lub może mieć dostęp.

Jednostka powinna ujawnić uzgodnienie znaczących kwot aktywów, zobowiązań i przychodów netto obarczonych istotnymi ryzykami fizycznymi oraz transformacji, z odpowiednią pozycją sprawozdania finansowego.

Do raportowania kwestii związanych ze zmianą klimatu (podobnie jak do innych tematów ESG uregulowanych w standardach ESRS) trzeba podejść z należytą starannością oraz z wyprzedzeniem, aby dobrze się przygotować do zbierania informacji i punktów danych wymaganych przez ESRS E1. Należy pamiętać, że informacje zawarte w oświadczeniu o ZR będą publicznie dostępne i, co więcej, będą docelowo maszynowo porównywalne. Brak odpowiedniego podejścia do raportowania kwestii klimatycznych ujawni się zatem dość szybko i może wpłynąć niekorzystnie na relacje biznesowe, a także na uzyskanie finansowania. Błędy w raportowaniu będą się też wiązać z ryzykiem nałożenia na jednostkę sankcji z tego tytułu.

Dlatego warto zacząć odpowiednio się przygotowywać do raportowania zarówno kwestii klimatycznych, jak i pozostałych środowiskowych, wymaganych przez standardy ESRS (które zostaną przedstawione w kolejnej części cyklu). 