Rozwiązanie umowy o badanie skonsolidowanego sprawozdania finansowego

Zgodnie z art. 66 ust. 7–10 uor rozwiązanie umowy z firmą audytorską o badanie sprawozdania finansowego (sf) jest możliwe jedynie w razie zaistnienia uzasadnionej ku temu podstawy, za którą uznaje się w szczególności:

• wystąpienie zdarzeń uniemożliwiających spełnienie wymagań określonych przepisami prawa, dotyczącymi przeprowadzenia badania, zasadami etyki zawodowej, niezależności lub krajowymi standardami wykonywania zawodu,
• niedotrzymanie warunków umowy innych niż skutkujące możliwością wyrażenia opinii z zastrzeżeniami, opinii negatywnej lub odmowy wyrażenia opinii,
• przekształcenia, zmiany właścicielskie, zmiany organizacyjne uzasadniające zmianę firmy audytorskiej lub nieprzeprowadzenie badania.

Nie stanowią uzasadnionej podstawy różnice poglądów nt. stosowania zasad rachunkowości lub standardów badania.

W przypadku rozwiązania umowy o badanie sf kierownik jednostki, która zawarła umowę, oraz firma audytorska, z którą umowa została zawarta, informują o tym niezwłocznie – od 1.01.2020 r. – Polską Agencję Nadzoru Audytowego (PANA), a gdy ma być badana jzp – także KNF.

Problem – podniesiony w pytaniu – polega na tym, czy w świetle przepisów uor obowiązek informowania o rozwiązaniu umowy o badanie dotyczy:

a) każdej umowy o ustawowe (obowiązkowe) lub dobrowolne badanie jednostkowego bądź skonsolidowanego sf,

b) każdej umowy o badanie ustawowe sf,

c) jedynie umowy o ustawowe badanie jednostkowego sf.

Z uor jednoznaczna odpowiedź nie wynika.

W uor w zasadzie nie stosuje się określenia „badanie ustawowe” (wyjątek – art. 66 ust. 5, 5a i 10), a w jej przepisach odrębnie reguluje się kwestie badania jednostkowych i skonsolidowanych sf. Mówiąc inaczej: można by odnieść wrażenie, że zwrot „badanie sf” nie obejmuje ani jednostkowych, ani skonsolidowanych sf.

Jednak brzmienie art. 64 ust. 1 uor: badaniu podlegają roczne skonsolidowane sf grup kapitałowych oraz roczne sf, w powiązaniu z art. 66 ust. 5: kierownik jednostki zawiera z firmą audytorską umowę o badanie sf, wskazywałoby, że obowiązek informowania o rozwiązaniu umowy o badanie dotyczy także umowy o badanie skonsolidowanego sf (odpowiedź a lub b). Z kolei ze sformułowania art. 66 ust. 5, którego pierwsze zdanie dotyczy „badań”, a drugie – tylko badań ustawowych, wynikałoby, że przepisy uor odnoszą się do wszystkich badań sf, zarówno ustawowych, jak i dobrowolnych (odpowiedź a).

Uobr raczej nie operuje terminem „badanie jednostkowego sf” oraz „badanie skonsolidowanego sf”, lecz pojęciami „badania ustawowe” lub „badania dobrowolne”, zdefiniowanymi w słowniczku tej ustawy.

Przez badanie ustawowe rozumie się badanie rocznego skonsolidowanego sf grupy kapitałowej lub badanie rocznego sf jednostki (którego obowiązek przeprowadzania wynika z art. 64 uor, przepisów innych ustaw lub prawa UE) przeprowadzane zgodnie z KSB.

Badanie dobrowolne to natomiast badanie rocznego sf, przeprowadzane na podstawie decyzji badanej jednostki, a nie art. 64 uor, przepisów innych ustaw lub prawa UE. W myśl uobr umowy o badanie ustawowe sf, bez względu na ich przedmiot (sf jednostkowe, skonsolidowane), są traktowane jednakowo.

Z przytoczonych przepisów wynika zatem, że obowiązek poinformowania o rozwiązaniu umowy spoczywa zarówno na kierowniku jednostki, która zawarła umowę o badanie, jak i na firmie audytorskiej, która miała badanie przeprowadzić, i dotyczy każdego badania sf – zarówno jednostkowego, jak i skonsolidowanego, tak ustawowego, jak i dobrowolnego (odpowiedź a).

Informację przekazuje się do PANA niezwłocznie po rozwiązaniu umowy.

Na marginesie: jeżeli zgodnie z art. 66 ust. 4 uor wyboru firmy audytorskiej przeprowadzającej badanie dokona organ zarządzający (nie może go dokonać kierownik jednostki), to niekonsekwencją jest pominięcie organu zatwierdzającego przy podejmowaniu przez jednostkę decyzji o rozwiązaniu umowy.