Prezentacja powiązań z tytułu zaangażowania w kapitale

Uor definiuje „zaangażowanie w kapitale” (art. 3 ust. 1 pkt 37d) jako jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki (bez określenia jego procentowej wartości), mający charakter trwałego powiązania. Mylące jest tu słowo „jakikolwiek”, może bowiem powstać wątpliwość, czy wyklucza to możliwość stosowania zasady istotności w przypadku posiadania udziałów o znikomej wartości. Naszym zdaniem nie wyklucza. Potwierdza to dyrektywa 2013/34/UE, która wprowadza – zawarty w uor – obowiązek wyodrębniania sald związanych z posiadaniem udziału kapitałowego, w innej jednostce, wskazując (art. 2 pkt 2), że chodzi o udziały, które:

• tworzą trwałe powiązanie z inną jednostką, mające się przyczynić do działalności jednostki posiadającej udział,
• przekraczają próg procentowy ustalony przez państwo członkowskie, aczkolwiek próg ten nie może przekraczać 20% (Polska nie skorzystała z możliwości ustalenia progu).

Trwałe powiązanie określające charakter udziału występuje w przypadku nabycia/zakupu lub pozyskania w innej formie udziału w kapitale innej jednostki (najczęściej stowarzyszonej bądź współzależnej), chyba że zbycie tego udziału w krótkim okresie jest wysoce prawdopodobne, o czym świadczy zawarcie stosownej umowy lub podjęcie innych aktywnych działań w celu jego zbycia.

Pojęcie „zaangażowania w kapitale” ma zastosowanie przy sporządzaniu sprawozdania finansowego zgodnie z zał. nr 1 do uor (bilans oraz rachunek zysków i strat) i zał. nr 5 do uor (rachunek zysków i strat). W myśl zał. nr 1 w pozycjach bilansu: należności długo- i krótkoterminowe oraz długoterminowe aktywa finansowe, jak i zobowiązania długo- i krótkoterminowe, wyodrębnienia wymagają wymienione składniki aktywów bądź zobowiązań, dotyczące pozostałych (tj. innych niż powiązane)[1] jednostek, w których dana jednostka posiada zaangażowanie w kapitale.

Z brzmienia odpowiednich pozycji bilansu wynika, że jednostka posiadająca zaangażowanie w kapitale innej jednostki, najczęściej stowarzyszonej lub współzależnej, powinna wyodrębnić:

• aktywa:

• długoterminowe udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, inne aktywa finansowe – w tych jednostkach – poz. A.IV.3b,
• długoterminowe należności od tych jednostek – poz. A.III.2,
• krótkoterminowe należności od tych jednostek (poz. B.II.2) z tytułu dostaw i usług oraz inne,

• pasywa:

• długoterminowe zobowiązania wobec tych jednostek (poz. B.II.2),
• krótkoterminowe zobowiązania wobec tych jednostek (poz. B.III.2) z tytułu dostaw i usług oraz inne.

Wyodrębnienie następuje zatem jednostronnie.

Jednostka, w której kapitale udział posiada trwale inna jednostka, np. znaczący inwestor lub wspólnik spółki współzależnej, kwalifikuje rozrachunki z udziałowcami do pozostałych rozrachunków, innych niż z jednostkami powiązanymi. Jeżeli zachodzi potrzeba wykazania w sprawozdaniu finansowym, że istotna część należności lub zobowiązań wynika z rozrachunków z udziałowcem, to odpowiednie informacje zamieszcza się w dodatkowych informacjach i objaśnieniach, np. w ust. 10.