Praca zdalna w wolną niedzielę na polecenie pracodawcy

Pracę zdalną trzeba uzgodnić z pracownikiem

„Praca zdalna” to praca wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Sama już definicja pracy zdalnej mocno podkreśla porozumienie i współpracę, a nie narzucanie przez pracodawcę („miejsce wskazane przez pracownika”, „każdorazowo uzgodnione”).

Zasady wykonywania pracy zdalnej określa się w porozumieniu z organizacją związkową, a jeżeli taka w zakładzie pracy nie działa – w regulaminie pracy zdalnej konsultowanym z przedstawicielami pracowników. Jeśli zaś nie zostało zawarte porozumienie i nie wydano regulaminu, zasady ustala się indywidualnie z pracownikiem.

Konieczne jest zatem doregulowanie pracy zdalnej lub zawarcie porozumienia (czyli ustalenie z pracownikiem, a nie narzucenie mu jej). Dodatkowo art. 67¹⁹ Kp wprowadza zasadę, że uzgodnienie między stronami umowy o pracę dotyczące wykonywania pracy zdalnej może nastąpić:

• przy zawieraniu umowy o pracę albo
• w trakcie zatrudnienia.

Wszystko to wprost wskazuje, że nie można polecić wykonywania pracy zdalnie, gdy taka forma świadczenia pracy nie jest stosowana.

Praca zdalna może być również wykonywana na polecenie pracodawcy. Jest to dopuszczalne wyłącznie w okresie:

• obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 mies. po ich odwołaniu, lub
• w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.

Ma być spełniony jeszcze jeden warunek – pracownik musiałby złożyć bezpośrednio przed wydaniem polecenia oświadczenie w postaci papierowej lub elektronicznej, że ma warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej. Przy braku takich warunków (złożenie przez pracownika oświadczenia o ich niespełnianiu, co jest – w mojej ocenie – praktycznie niemożliwe do zweryfikowania) nawet w przypadku zaistnienia jednej ze wskazanych okoliczności polecenie wykonywania pracy zdalnie nie będzie mogło zostać wydane. Nie ma to jednak znaczenia w kontekście pytania, bo okoliczności, takie jak „pilny projekt”, na pewno nie są nawet zbliżone do którejś z dwóch wymienionych przesłanek.

Należy jednak uznać, że – po skutecznym wydaniu polecenia pracy w wolną niedzielę, o czym poniżej – możliwe byłoby dobrowolne złożenie przez pracownika wniosku o pracę zdalną okazjonalną na ten dzień.

Kiedy można zlecić pracę w niedzielę

Praca w niedzielę jest dozwolona jedynie w ramach prac wymienionych w katalogu zawartym w art. 151¹⁰ Kp. Nie będę go w tym miejscu przytaczać, zwrócę jednak uwagę na to, że katalog ten:

• jest zamknięty, tzn. żadne inne prace nie mogą być wykonywane w niedzielę,
• odnosi się do konkretnych prac, a nie do działalności zakładów pracy (np. w katalogu wskazano prace przy niezbędnych remontach, ale nie oznacza to, że każdy pracownik w firmie remontowej może pracować w niedzielę – możliwość pracy tego dnia obejmuje pracowników, który faktycznie wykonują wprost prace remontowe, oraz wykonujących te prace, bez których nie mogą być one wykonywane; trudno jednak przyjąć dopuszczalność zatrudniania w niedzielę np. księgowego firmy remontowej).

Z pytania nie wynika wprost, czy pracownicy wykonują prace dopuszczalne w niedzielę. Jeśli tak, to nawet gdy regulamin pracy (obwieszczenie o czasie pracy) wskazywałby na pracę np. od poniedziałku do soboty, możliwe byłoby wydanie polecenia pracy w wolną niedzielę. Jeżeli jednak prace, przy których wykonywaniu zatrudnieni są pracownicy, nie mieszczą się w katalogu zawartym w art. 151¹⁰ Kp (a można podejrzewać, że tak jest), niedopuszczalne będzie zlecanie im pracy w niedzielę. W katalogu nie wymienia się prac wykonywanych z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy. Nawet bardzo istotna dla pracodawcy potrzeba, pilny termin, okazja do zrealizowania intratnego zlecenia, nie dają zatem możliwości zatrudniania w niedzielę. Chociaż wielu pracodawców wydaje w takich przypadkach polecenie pracy w niedzielę, nie jest to dopuszczalne i grozi odpowiedzialnością „wykroczeniową” za naruszenie przepisów o czasie pracy.

Ważne: w katalogu prac dopuszczonych do wykonywania w niedzielę nie wskazano prac wykonywanych zdalnie. Sama praca zdalna świadczona przez pracownika nie pozwala więc na zatrudnianie go w niedzielę.