Podwyższenie wartości nominalnej akcji spółki akcyjnej w księgach rachunkowych urzędu gminy

Gmina – jako jednostka samorządu terytorialnego – jest zaliczana do jednostek sektora finansów publicznych (art. 9 pkt 2 ustawy o finansach publicznych[1]). Działalność gminy regulują przepisy ustawy o samorządzie gminnym[2], z których wynika m.in., że gmina ma osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność (art. 2). Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów (art. 6). W celu wykonania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne oraz zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi (art. 9 ust. 1).

Zasady prowadzenia gospodarki komunalnej przez gminę określa ustawa o gospodarce komunalnej[3]. Z jej przepisów wynika w szczególności, że gospodarka komunalna obejmuje m.in. zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Gospodarka ta może być prowadzona przez gminę m.in. w formie gminnego zakładu budżetowego lub spółki prawa handlowego (art. 2). Art. 9 tej ustawy określa, że gmina może tworzyć spółki z o.o. lub spółki akcyjne, a także przystępować do takich spółek.

Zasady tworzenia i działania spółek kapitałowych, w tym spółki akcyjnej, regulują przepisy Ksh poświęcone m.in. powstaniu spółki, prawom i obowiązkom akcjonariuszy, rozwiązaniu i likwidacji spółki.

Statut spółki akcyjnej powinien określać m.in. firmę i siedzibę spółki, przedmiot jej działalności, czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony, wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela, oraz liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów (art. 304 Ksh).

Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej (art. 302 Ksh). Akcjonariusz jest zobowiązany do wniesienia pełnego wkładu na akcje. Wpłaty powinny nastąpić równomiernie na wszystkie akcje (art. 329 § 1 i 2 Ksh).

Akcje są niepodzielne, zbywalne (art. 333 § 1 i art. 337 § 1 Ksh) i mogą być imienne lub na okaziciela (art. 334 § 1 Ksh).

Art. 431 § 1 Ksh określa, że podwyższenie kapitału zakładowego wymaga zmiany statutu i następuje w drodze emisji nowych akcji lub podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji.

Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego zawiera – zgodnie z art. 432 § 1 Ksh – m.in. następujące elementy:

• sumę, o jaką kapitał zakładowy ma być podwyższony,
• oznaczenie, czy akcje nowej emisji są na okaziciela, czy imienne,
• szczególne uprawnienia, jeżeli uchwała przewiduje ich przyznanie akcjom nowej emisji,
• cenę emisyjną nowych akcji lub upoważnienie zarządu albo rady nadzorczej do oznaczenia ceny emisyjnej,
• datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie,
• terminy otwarcia i zamknięcia subskrypcji albo udzielone zarządowi lub radzie nadzorczej upoważnienie do określenia tych terminów bądź termin zawarcia przez spółkę umowy o objęciu akcji w trybie art. 431 § 2 pkt 1,
• przedmiot wkładów niepieniężnych i ich wycenę oraz osoby, które mają objąć akcje za takie wkłady, łącznie z podaniem liczby akcji, które mają przypaść każdej z nich, jeżeli akcje mają być objęte za wkłady niepieniężne.

Uor przewiduje, że obejmowane przez wspólnika udziały stanowią składnik majątku zaliczanego do długoterminowych aktywów finansowych. Zgodnie przy tym z art. 3 ust. 1 pkt 4 uor przez „udziały” lub „udziałowców” rozumie się również odpowiednio akcje lub akcjonariuszy. Nabyte udziały/akcje oraz inne inwestycje jednostka ujmuje w księgach rachunkowych na dzień ich nabycia albo powstania, w cenie nabycia lub zakupu, jeżeli koszty przeprowadzenia i rozliczenia transakcji nie są istotne (art. 35 ust. 1 uor).

Ewidencja objętych akcji, a także podwyższenia ich wartości nominalnej następuje w księgach rachunkowych urzędu gminy przy zastosowaniu kont księgowych zawartych w zał. nr 3 „Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych” do rozporządzenia z 13.09.2017 r. Do ewidencji długoterminowych aktywów finansowych, w tym posiadanych akcji, służy konto 030 „Długoterminowe aktywa finansowe”. Zgodnie z opisem do niego na stronie Wn ujmuje się zwiększenia, a na stronie Ma – zmniejszenia stanu długoterminowych aktywów finansowych. Objęte przez gminę akcje w spółce akcyjnej X ujmuje się w księgach rachunkowych urzędu gminy zapisem:

Wn konto 030 „Długoterminowe aktywa finansowe” (w analityce akcje spółki akcyjnej X)

Ma konto 800 „Fundusz jednostki”.

Natomiast wniesienie wkładu pieniężnego w kwocie równej podwyższonej wartości nominalnej posiadanych akcji spółki akcyjnej X powoduje zapis:

Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce rozrachunki ze spółką akcyjną X)

Ma konto 130 „Rachunek bieżący jednostki”.

W dacie zarejestrowania w KRS podwyższenia kapitału akcyjnego spółki akcyjnej X, drogą zwiększenia nominalnej wartości akcji spółki X, w księgach rachunkowych urzędu gminy dokonuje się zapisu:

Wn konto 030 „Długoterminowe aktywa finansowe” (w analityce akcje spółki akcyjnej X)

Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce rozrachunki ze spółką akcyjną X).