Duża część przychodów pochodząca od jednego klienta – skutki dla firmy audytorskiej
Czy wskutek tego mam jakieś dodatkowe obowiązki (np. raportowe)? Czy możliwe jest utrzymywanie sytuacji, w której zdecydowana większość przychodów firmy audytorskiej pochodzi od jednego klienta?
Nie współpracuję w tym momencie z jednostkami zainteresowania publicznego, ale czy w przypadku takich klientów sytuacja prawna jest odmienna?
Kwestia wysokości i struktury otrzymywanych przez firmę audytorską (FA) wynagrodzeń jest oczywiście istotna i podlega ograniczeniom prawnym (różniącym się w odniesieniu do klientów będących jednostkami zainteresowania publicznego – jzp).
Kwestia wysokości i struktury otrzymywanych przez firmę audytorską (FA) wynagrodzeń jest oczywiście istotna i podlega ograniczeniom prawnym (różniącym się w odniesieniu do klientów będących jednostkami zainteresowania publicznego – jzp).
W art. 80 uobr wskazuje się, że wynagrodzenie za przeprowadzenie badania sprawozdania finansowego (sf) oraz atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju, uzyskiwane przez FA, biegłych rewidentów i podwykonawców, nie może być:
- uzależnione od żadnych warunków, w tym od wyniku badania/atestacji,
- kształtowane lub uzależnione od świadczenia na rzecz jednostki podlegającej badaniu/atestacji bądź jednostek z nią powiązanych dodatkowych usług niebędących badaniem/atestacją przez FA lub jakikolwiek podmiot z nią powiązany albo należący do sieci.
Wynagrodzenie za przeprowadzenie badania/atestacji każdorazowo musi odzwierciedlać pracochłonność, stopień złożoności prac i wymagane kwalifikacje. Tym samym zabronione jest oferowanie na tyle niskich stawek, że będą zagrażały jakości badania.
Co istotne, regulacje te dotyczą również świadczenia usług atestacyjnych innych niż badanie oraz usług pokrewnych (uobr wskazuje, że stosuje się je „odpowiednio”). Przypomnieć należy, że świadczone przez Czytelnika usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz udzielania porad podatkowych nie są usługami atestacyjnymi ani pokrewnymi, nie podlegają zatem tym ograniczeniom.
[1]Por. Niskie ceny za badanie sprawozdania finansowego, „Rachunkowość” 2025, nr 1.
Trzeba też pamiętać, że nie jest niezgodne z literą prawa zróżnicowanie – nawet znaczące – wynagrodzeń za świadczone usługi audytorskie między FA (przy zachowaniu niezależności)[1].
Jednym z przymiotów biegłego rewidenta oraz FA jest – w odniesieniu do czynności atestacyjnych (a więc o charakterze poświadczającym) – ich niezależność od klientów. Zgodnie z art. 69 ust. 5 i 6 uobr FA oraz kluczowy biegły rewident podejmują niezbędne działania w celu zapewnienia, że przy przeprowadzaniu badania na ich niezależność nie wpływały żadne rzeczywiste ani potencjalne konflikty interesów, relacje gospodarcze ani inne bezpośrednie lub pośrednie relacje między badaną jednostką a FA, członkami zespołu wykonującego badanie, członkami sieci, do której należy FA, jej kierownictwem lub osobami związanymi z nimi stosunkiem kontroli.
Zabronione jest przeprowadzanie badania, jeżeli istnieje zagrożenie wystąpienia autokontroli, czerpania korzyści własnych, promowania interesów badanej jednostki, zażyłości lub zastraszenia spowodowanych stosunkiem finansowym, osobistym, gospodarczym, zatrudnienia lub innym między badaną jednostką a m.in. kluczowym biegłym rewidentem czy FA, wskutek czego obiektywna, racjonalna i poinformowana osoba trzecia mogłaby wnioskować, że niezależność kluczowego biegłego rewidenta lub FA jest zagrożona pomimo zastosowania zabezpieczeń zmierzających do wyeliminowania lub zredukowania zagrożenia do akceptowalnego poziomu.
[2] Zasady stanowią Kodeks etyki zawodowych księgowych (w tym Międzynarodowych standardów niezależności), www.pibr.org.pl, zakładka „Prawo i standardy/Etyka”.
Powyższy przepis odnosi Czytelnika wprost do zasad etyki zawodowej[2] (w której wskazuje się i omawia m.in. poszczególne ww. zagrożenia). Należy jednak pamiętać, że uobr oraz rozporządzenie UE nr 537/2014 (dotyczące jzp) mają pierwszeństwo przed zapisami regulacji zawodowych (zasadami etyki zawodowej, ale również standardami badania czy standardami zarządzania jakością). Oznacza to, że w przypadku normowania przez nie tej samej materii obowiązują regulacje, które są bardziej restrykcyjne. Żeby lepiej uzmysłowić różnicę, załóżmy, że standard zakazuje udziału przychodów od jednego klienta na poziomie 20% całości przychodów, a ustawa 30% (standard jest bardziej restrykcyjny). Wtedy FA obowiązuje limit 20%, pod groźbą odpowiedzialności dyscyplinarnej (zawodowej), jednak po przekroczeniu 30% do odpowiedzialności zawodowej dojdą także sankcje ustawowe (czyli jakiekolwiek sankcje zaczynają się już od 20%).
Natomiast gdy dane rozwiązanie (niezależnie od tego, czy mowa o ustawie, czy zasadach etyki zawodowej) nie ma swojego odpowiednika w drugim zestawie regulacji – jest ono obowiązujące (bo z niczym nie koliduje).
Limity wynagrodzeń
W art. 70 uobr dotyczącym limitów wynagrodzeń wskazuje się, że zlecenie badania jednostki innej niż jzp nie może być kontynuowane w przypadku, gdy przynajmniej w jednym roku, w okresie ostatnich 5 lat, przychód FA z tytułu wszystkich wykonanych w danym roku obrotowym usług na rzecz tej jednostki (lub jednostki z nią powiązanej) stanowił co najmniej 40% całkowitego rocznego przychodu FA. Co istotne, przepis ten nie ma zastosowania w pierwszym roku działalności FA.
W odniesieniu do Czytelnika udział przychodów z jednego badania w całości planowanych przychodów jego FA wynosi 30%, więc jest na „bezpiecznym” poziomie (zgodnym z uobr).
Regulacje odnoszące się do jzp znajdują się w art. 4 rozporządzenia UE 537/2014. W przypadku gdy:
[3] Zgodnie z informacjami z PIBR (⇒link⇐), wyliczając wskaźnik limitu wynagrodzenia, o którym mowa w art. 4 rozporządzenia, w liczniku podaje się przychody FA uzyskane ze świadczenia na rzecz danej jzp dozwolonych usług innych niż badanie sf, których świadczenie jest wymagane zgodnie z przepisami ustawodawstwa unijnego lub krajowego. W mianowniku uwzględnia się wyłącznie przychody z tytułu badania ustawowego sf. Wskaźnik jest wyliczany, gdy biegły rewident lub FA świadczą te usługi przez okres co najmniej trzech kolejnych lat obrotowych.
[4] Dodatkowe informacje Ministerstwa Finansów na ten temat: www.pibr.org.pl/pl/aktualnosci/2058,MF-o-limicie-wynagrodzen-od-JZP oraz www.pibr.org.pl/pl/aktualnosci/1529,Limit-wynagrodzen-za-uslugi-dla-JZP.
- FA świadczy przez okres co najmniej trzech kolejnych lat obrotowych na rzecz jednostki badanej (…) usługi niebędące badaniem sf inne niż usługi, o których mowa w art. 5 ust. 1 rozporządzenia, całkowite wynagrodzenie z tytułu takich usług jest ograniczone do najwyżej 70% średniego wynagrodzenia płaconego w trzech kolejnych ostatnich latach obrotowych z tytułu badania ustawowego (badań ustawowych) badanej jednostki,[3]
- całkowite wynagrodzenie otrzymane od jzp za każde z trzech ostatnich kolejnych lat obrotowych wynosi ponad 15% całkowitego wynagrodzenia uzyskanego przez (…) FA (…) przeprowadzające badanie ustawowe w każdym z tych lat obrotowych, (…) dane FA (…) ujawniają ten fakt Komitetowi ds. audytu i omawiają z nim zagrożenia dla ich niezależności oraz zabezpieczenia zastosowane dla ograniczenia tych zagrożeń. Komitet ds. audytu rozważa, czy zlecenie badania powinno zostać poddane kontroli zapewnienia jakości przez innego biegłego rewidenta lub FA przed wydaniem sprawozdania z badania,
- wynagrodzenie otrzymane od takiej jzp nadal przekracza 15% całkowitych wynagrodzeń (…) takiej FA, (…) Komitet ds. audytu decyduje, na podstawie obiektywnych przyczyn, czy (…) FA (…) może kontynuować przeprowadzanie badań ustawowych przez dodatkowy okres, który w żadnym przypadku nie może przekraczać 2 lat.
Przepisy dotyczące klientów będących jzp są więc bardziej restrykcyjne, co jest jak najbardziej zrozumiałe ze względu na to, że jednostki te pełnią szczególną funkcję w obrocie gospodarczym.
Regulacje w zakresie wynagrodzeń zostały uszczegółowione w zasadach etyki zawodowej, obligujących biegłych rewidentów (i siłą rzeczy FA) do przestrzegania tzw. podstawowych zasad etycznych, na które oddziałują z kolei rozmaite zagrożenia (patrz ramka). Mamy pięć podstawowych zasad etycznych (uczciwość, obiektywizm, kompetencje zawodowe i należyta staranność, zachowanie poufności, profesjonalne postępowanie), których złamanie prowadzi do uznania braku niezależności, co z kolei może przesądzić o nieważności badania.
Zagrożenia wpływają na te zasady. Przykładowo, zbyt duże przychody od jednego klienta na tle całości przychodów stanowią zagrożenie czerpania korzyści własnych (klient zbyt ważny, aby go stracić), które oddziałuje na zasadę obiektywizmu.
Zagrożenia dla przestrzegania podstawowych zasad etycznych
Zgodnie z zasadami etyki zawodowej[a]:
1. Na poziom zagrożenia czerpania korzyści własnych może mieć wpływ sytuacja, gdy duża część wynagrodzenia pobieranego od klienta badania przez FA lub FA należące do sieci jest generowana poprzez świadczenie na rzecz klienta usług innych niż badanie, ze względu na obawy o potencjalną utratę zlecenia na badanie lub innych usług. Takie okoliczności mogą również stwarzać zagrożenie zastraszenia. Kolejną kwestią jest postrzeganie, że FA lub FA należąca do sieci koncentruje się na relacji niebędącej badaniem, co może stwarzać zagrożenie dla niezależności biegłego rewidenta (pkt 410.11 A1[b]).
2. Jeżeli całkowita kwota wynagrodzeń uzyskanych od klienta badania przez FA wyrażającą opinię z badania stanowi znaczny odsetek całkowitych jej wynagrodzeń, uzależnienie od tego klienta oraz obawa utraty tego klienta mają wpływ na poziom zagrożenia czerpania korzyści własnych i stwarzają zagrożenie zastraszenia (pkt 410.14 A1).
3. Zagrożenie czerpania korzyści własnych lub zastraszenia powstaje wtedy, gdy wynagrodzenia uzyskiwane przez FA od klienta badania stanowią znaczny odsetek przychodów jednego partnera lub jednego biura FA (pkt 410.14 A5).
4. Jeśli w każdym z pięciu kolejnych lat całkowita kwota wynagrodzeń od klienta badania niebędącego jzp stanowi lub prawdopodobnie będzie stanowiła więcej niż 30% całkowitych wynagrodzeń otrzymanych przez FA, ustala ona, czy którekolwiek z poniższych działań może być zabezpieczeniem ograniczającym powstałe zagrożenie do akceptowalnego poziomu, a jeżeli tak, to:
a) przed wydaniem opinii z badania sf za 5. rok wymagane jest dokonanie przeglądu prac wykonanych w ramach badania w 5. roku lub
b) po wyrażeniu opinii z badania sf za 5. rok, a przed wydaniem opinii z badania sf za 6. rok wymagane jest dokonanie przeglądu prac wykonanych w ramach badania w 5. roku (pkt R410.15[c] – nie dotyczy jzp).
5. Gdy ogólna kwota wynagrodzeń opisana w pkt R410.15 nadal przekracza 30%, FA ustala co roku, czy którekolwiek z działań wymienionych w pkt R410.15 zastosowanych do zlecenia w danym roku, może stanowić zabezpieczenie przed zagrożeniami stworzonymi przez całkowite wynagrodzenia otrzymane przez nią od klienta, a jeśli tak, to je stosuje (pkt R410.16[d] – nie dotyczy jzp).
6. Jeżeli przez dwa kolejne lata całkowita kwota wynagrodzeń od będącego jzp klienta badania stanowi lub prawdopodobnie będzie stanowić więcej niż 15% całkowitych wynagrodzeń otrzymanych przez FA, to ustala ona, czy dokonanie, przed wydaniem opinii z badania, przez biegłego rewidenta – niebędącego współpracownikiem tej FA (w imieniu której wyrażono opinię o sf) – kontroli spełniającej warunki kontroli jakości wykonania zlecenia („przegląd przed wydaniem opinii”) może stanowić zabezpieczenie w reakcji na zagrożenie powstałe w wyniku całkowitego wynagrodzenia otrzymanego przez FA od klienta, a jeśli tak, to stosuje to zabezpieczenie (pkt R410.18 – dotyczy wyłącznie jzp).
7. W przypadku gdy całkowite wynagrodzenie klienta badania będącego jzp stanowi lub prawdopodobnie będzie stanowić więcej niż 15% całkowitego wynagrodzenia otrzymanego przez FA, poinformuje ona osoby sprawujące nadzór:
a) o tym fakcie oraz o tym, czy istnieje prawdopodobieństwo, że taka sytuacja będzie się utrzymywać,
b) o zabezpieczeniach zastosowanych w celu przeciwdziałania powstałym zagrożeniom, w tym – w razie potrzeby – o dokonaniu kontroli jakości przed wydaniem opinii (patrz pkt R410.18), oraz
c) o wszelkich propozycjach kontynuowania działalności w charakterze biegłego rewidenta zgodnie z pkt R410.21 (pkt R410.28 – dotyczy wyłącznie jzp).
8. Jeżeli całkowite wynagrodzenie, uzyskane od klienta zlecenia atestacyjnego przez FA wyrażającą wniosek ze zlecenia atestacyjnego, stanowi znaczny odsetek jej całkowitych wynagrodzeń, to uzależnienie od wynagrodzeń od tego klienta oraz obawa ich utraty wpływa na poziom zagrożenia czerpania korzyści własnych i stwarza zagrożenie zastraszenia (pkt 905.10 A1 – dotyczy kwestii niezależności dla zleceń atestacyjnych innych niż badania i przeglądy).
9. Zagrożenie czerpania korzyści własnych lub zastraszenia powstaje wtedy, gdy wynagrodzenia uzyskiwane przez FA od klienta zlecenia atestacyjnego stanowią znaczny odsetek przychodów od klientów jednego partnera (pkt 905.10 A6 – dotyczy kwestii niezależności dla zleceń atestacyjnych innych niż badania i przeglądy).
[a] Warto również zapoznać się z publikacjami IESBA dotyczącymi ostatnich zmian w zasadach etyki zawodowej, właśnie w kwestii wynagrodzeń: ⇒link⇐ oraz ⇒link⇐.
[b] Sekcje rozpoczynające się od 4xx dotyczą kwestii niezależności dla zleceń badania i przeglądu sf.
[c] Por. z art. 70 uobr, który ma pierwszeństwo nad zasadami etyki zawodowej.
[d] Jw.
Sposoby redukcji zagrożeń
[5] Zgodnie z art. 66 ust. 6 uor badanie sf przeprowadzone z naruszeniem przepisów m.in. art. 69 ust. 6 uobr jest nieważne z mocy prawa.
Dla Czytelnika istotny będzie ww. pkt 410.14 A1, gdzie pojawiają się zagrożenia czerpania korzyści własnych oraz zagrożenie zastraszenia – w zestawieniu z przytoczonym wyżej art. 69 ust. 6 uobr[5], który zabrania przeprowadzania badania w przypadkach, gdy pojawiają się m.in. owe zagrożenia (i nie zostały one wyeliminowane lub zredukowane do akceptowalnego poziomu).
W zasadach etyki zawodowej podano jednak następujące przykłady działań, które mogą stanowić zabezpieczenia w reakcji na takie zagrożenia (pkt 410.14 A4):
- zaangażowanie odpowiedniego kontrolera, który nie jest współpracownikiem FA, do dokonania przeglądu pracy wykonanej w ramach badania,
- ograniczenie zakresu usług innych niż badanie, świadczonych na rzecz klienta badania (w przypadku Czytelnika zakładam jednak, że żadne inne czynności nie są świadczone, bo zabronione jest łączenie prowadzenia ksiąg rachunkowych czy doradztwa podatkowego na rzecz klienta badania, gdyż prowadziłoby to do przeglądu własnej pracy, czyli zagrożenia autokontroli),
- zwiększenie bazy klientów FA, aby zmniejszyć zależność od klienta,
- zwiększenie poziomu usług wykonywanych na rzecz innych klientów.
Tym samym Czytelnik powinien podjąć stosowne działania, które wyeliminują (lub wystarczająco zredukują) występujące zagrożenia – celem niedopuszczenia do kolizji z uobr (w tym do nieważności badania) narażającej go na odpowiedzialność dyscyplinarną.
Obowiązki dokumentacyjne
Odnosząc się do ostatniej kwestii podniesionej przez Czytelnika – czy w przedstawionej sytuacji istnieją jakieś obowiązki raportowe – moim zdaniem takie obowiązki istnieją i są pokłosiem art. 67 ust. 3 pkt 6 uobr. W przepisie tym wskazuje się, że w dokumentacji klienta badania należy zamieścić m.in. informację nt. procentowego udziału wszystkich wynagrodzeń otrzymanych od danego klienta w danym roku obrotowym w całkowitych przychodach rocznych FA. Warto w tej dokumentacji opisać, że biegły rewident ma świadomość zdiagnozowanych zagrożeń, a także podać zastosowane zabezpieczenia. Pozostawienie wskaźnika na podanym poziomie bez jakiegokolwiek komentarza może – w przypadku kontroli PANA – nasunąć kontrolerom podejrzenie, że biegły rewident nie zna obowiązujących go regulacji prawnych.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
