Podstawa wymiaru zasiłku – pensja za okres zwolnienia z powodu siły wyższej jednak do uzupełnienia
Od 26.04.2023 r., za sprawą wdrożenia w Kp tzw. dyrektywy work-life balance, zatrudnionemu przysługuje w roku kalendarzowym zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni (lub 16 godz.) z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeśli jest niezbędna jego natychmiastowa obecność. Pracownik za okres zwolnienia zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia (art. 1481 § 1 Kp).
W związku z tym pojawiły się jednak kłopoty, ponieważ pracodawcy nie wiedzą, jak pensję z tego tytułu uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłków.
Od 26.04.2023 r., za sprawą wdrożenia w Kp tzw. dyrektywy work-life balance, zatrudnionemu przysługuje w roku kalendarzowym zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni (lub 16 godz.) z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeśli jest niezbędna jego natychmiastowa obecność. Pracownik za okres zwolnienia zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia (art. 1481 § 1 Kp).
W związku z tym pojawiły się jednak kłopoty, ponieważ pracodawcy nie wiedzą, jak pensję z tego tytułu uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłków.
Obliczanie zasiłku
W myśl art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej, jeżeli w okresie branym do podstawy wymiaru zasiłku (zwykle 12 mies. kalendarzowych poprzedzających miesiąc zachorowania) pracownik nie osiągnął wynagrodzenia z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku:
- wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy,
- przyjmuje się – po uzupełnieniu według art. 37 ust. 2 tej ustawy – wynagrodzenie z miesięcy, w których przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.
Gdy jednak we wskazanym okresie w każdym miesiącu z przyczyn usprawiedliwionych pracownik wykonywał pracę przez mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, do podstawy zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie za wszystkie miesiące po uzupełnieniu zgodnie z art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej.
Zasady wyrównywania
Na mocy zaś art. 37 ust. 2 ustawy zasiłkowej uzupełnienie wynagrodzenia branego do podstawy wymiaru zasiłku polega na:
- przyjęciu wynagrodzenia miesięcznego określonego w umowie o pracę lub w innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości,
- jeśli chodzi o składniki zmienne proporcjonalnie zmniejszane za czas choroby (np. premia za czas efektywnie przepracowany, prowizja), jakie pracownik dostał wyłącznie w danym miesiącu bądź oprócz wynagrodzenia zasadniczego i dodatkowo przepracował choćby 1 dzień – na przyjęciu wynagrodzenia miesięcznego obliczonego przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik był obowiązany przepracować w tym miesiącu,
- gdy pracownik w danym miesiącu nie osiągnął składników zmiennych – na przyjęciu kwoty zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłaconej za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje zasiłek chorobowy.
Tylko kwota faktycznie wypłacona, bez wyrównania
Według pierwotnej opinii ZUS w tej sprawie (stanowiska z 18.05.2023 r., 480000/CO/00021077, i 11.12.2023 r., 480000.601.CO.22053.2023-ZASo) dni urlopu opiekuńczego i dni wolne z tytułu działania siły wyższej traktujemy jako dni przepracowane. Wynagrodzenie za miesiąc, w którym przypadło zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej, wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. Jeśli jednak w danym miesiącu pracownik miał absencję chorobową i jednocześnie wolne z powodu siły wyższej, wynagrodzenie za ten miesiąc kwalifikuje się do podstawy zasiłku po uzupełnieniu, ale tylko o dni choroby (a nie z racji wolnego przysługującego z uwagi na siłę wyższą).
Sposób obliczenia wysokości wynagrodzenia uwzględnianego w podstawie wymiaru zasiłku, zgodnie z powyższym stanowiskiem, obrazuje poniższy przykład.
Pracownik, zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy po 8 godz. dziennie, otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w stałej kwocie miesięcznej 6000 zł oraz zmienne premie regulaminowe należne wyłącznie za efektywnie przepracowany czas. W październiku chorował 10 dni, za co przysługiwał mu zasiłek chorobowy. Do podstawy wymiaru zasiłku wlicza się m.in. wynagrodzenie za maj o nominale czasu pracy 168 godz. – 21 dni). Podczas tego miesiąca pracownik korzystał z 2 dni zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej oraz z 5 dni zwolnienia lekarskiego; łącznie opuścił 7 dni (56 godz.) pracy. Za maj oprócz stawki zasadniczej dostał zmienną premię miesięczną w wysokości 1800 zł.
1. Obliczenie wynagrodzenia, jakie faktycznie przysługuje pracownikowi za maj:
- wynagrodzenie zasadnicze pomniejszone z racji choroby i wolnego „na siłę wyższą”:
6000 zł : 30 = 200 zł
6000 zł : 168 godz. = 35,71 zł/godz.
200 zł × 5 dni = 1000 zł
35,71 zł/godz. × 16 godz. = 571,36 zł
571,36 zł × 50% = 285,68 zł
6000 zł – 1000 zł – 285,68 zł = 4714,32 zł,
- wynagrodzenie za wolne „na siłę wyższą” ze składnika zmiennego:
168 godz. – 56 godz. = 112 godz.
1800 zł : 112 godz. = 16,07 zł/godz.
16,07 zł/godz. × 16 godz. = 257,12 zł
257,12 zł × 50% = 128,56 zł,
- zmienna premia miesięczna za czas faktycznie przepracowany: 1800 zł,
- zasiłek chorobowy za 5 dni zwolnienia lekarskiego (jego obliczenie pomijamy, bo nie ma wpływu na rachunki).
2. Obliczenie wynagrodzenia za maj, wliczanego do podstawy wymiaru zasiłku, należnego za październik w wysokości uzupełnionej wyłącznie za dni choroby:
- wynagrodzenie zasadnicze uzupełnione za dni choroby:
6000 zł – 285,68 zł = 5714,32 zł,
- wynagrodzenie za dni „na siłę wyższą” ze składnika zmiennego w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania: 128,56 zł,
- zmienna premia miesięczna uzupełniona za dni choroby:
1800 zł : 14 dni przepracowanych × 19 dni harmonogramowo do przepracowania (z wyjątkiem 2 dni „na siłę wyższą”, bo za nie się nie uzupełnia) = 2442,86 zł,
- wynagrodzenie za maj, wliczane do podstawy wymiaru zasiłku:
5714,32 zł + 128,56 zł + 2442,86 zł = 8285,74 zł
8285,74 zł – (8285,74 zł × 13,71%) = 7149,77 zł.
A jednak z wyrównaniem
Interpretacja ZUS spotkała się krytyką Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zdaniem którego wynagrodzenie za zwolnienie „na siłę wyższą” wliczane do podstawy zasiłku trzeba uzupełnić. W konsekwencji ZUS skorygował swoje podejście i w piśmie z 8.01.2024 r. do oddziałów nakazał uzupełnianie tego wynagrodzenia (przyjmowanego do podstawy wymiaru zasiłku). Ponadto 20.03.2024 r. ZUS na swojej stronie internetowej zamieścił informację, jak dokonywać uzupełnienia z tego tytułu. Przedstawiony przez ZUS sposób wzbudził kontrowersje, zwłaszcza że resort pracy wcześniej (w pismach z 1.03.2024 i 8.03.2024 r.). zaprezentował stanowisko odmienne. Moim zdaniem prawidłowym sposobem uzupełniania pensji za zwolnienie „na siłę wyższą” jest ten wskazany przez resort pracy. Został on uwzględniony w przykładach poniżej.
Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu. Obliczenie wynagrodzenia, jakie pracownikowi faktycznie przysługuje za maj, jest identyczne jak w poprzednim przykładzie.
Inaczej w podstawie wymiaru zasiłku należnego za październik uzupełnia się wynagrodzenie, jakie pracownik faktycznie otrzymał za maj:
- uzupełniane (co odpowiada 24 godz. pracy) wynagrodzenie zasadnicze: 6000 zł,
- składniki zmienne – premia uzupełniona za dni choroby i siły wyższej:
1800 zł : 14 dni = 128,57 zł
128,57 zł × 19 dni + 128,57 zł × 2 dni × 50% = 2571,40 zł,
- wynagrodzenie za maj wliczane do podstawy wymiaru zasiłku należnego w październiku:
6000 zł + 128,56 zł + 2571,40 zł = 8699,96 zł
8699,96 zł – (8699,96 zł × 13,71%) = 7507,20 zł.
Wolne „na siłę wyższą” w wymiarze godzinowym
Jeżeli pracownik wziął z powodu siły wyższej zwolnienie od pracy w wymiarze godzinowym, przy jego uzupełnianiu ze składników zmiennych w podstawie zasiłku należy przejść na stawkę godzinową. W świetle opinii resortu pracy w takiej sytuacji sumę składników zmiennych (z wyłączeniem pensji należnej za zwolnienie „na siłę wyższą”) trzeba podzielić przez liczbę godzin faktycznie przepracowanych, a następnie pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik powinien przepracować podczas wolnego z powodu siły wyższej, i pomnożyć przez 50%.
Pracownik we wrześniu chorował 7 dni i zachował za ten czas prawo do zasiłku chorobowego. Jest zatrudniony po 8 godz. dziennie. Otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze 5000 zł i premię prowizyjną.
Do podstawy wymiaru zasiłku wchodzi m.in. wynagrodzenie za czerwiec o nominale czasu pracy 160 godz., w którym pracownik otrzymał 2300 zł prowizji, chorował przez 3 dni oraz wziął 5 godz. wolnego z powodu siły wyższej.
1. Obliczenie wynagrodzenia, jakie faktycznie przysługuje pracownikowi za czerwiec:
- wynagrodzenie zasadnicze pomniejszone z racji choroby i zwolnienia „na siłę wyższą”:
5000 zł : 30 = 166,67 zł
5000 zł : 160 godz. = 31,25 zł/godz.
166,67 zł × 3 dni = 500,01 zł
31,25 zł/godz. × 5 godz. × 50% = 78,13 zł
5000 zł – 500,01 zł – 78,13 zł = 4421,86 zł,
- wynagrodzenie za zwolnienie od pracy „na siłę wyższą” ze składnika zmiennego (prowizji):
2300 zł : (160 godz. – 24 godz. pracy za czas choroby – 5 godz. za czas zwolnienia z powodu siły wyższej) = 17,56 zł/godz.
17,56 zł/godz. × 5 godz. × 50% = 43,90 zł,
- prowizja za maj: 2300 zł,
- zasiłek chorobowy za 3 dni choroby w czerwcu (jego obliczenie pomijamy, bo nie ma wpływu na rachunki).
2. Obliczenie uzupełnionego wynagrodzenia za czerwiec, wliczanego do podstawy wymiaru zasiłku przysługującego za wrzesień:
- uzupełniane wynagrodzenie zasadnicze: 5000 zł,
- uzupełniona prowizja za 3 dni choroby i 5 godz. wolnego „na siłę wyższą”:
2300 zł : 131 godz. = 17,56 zł/godz.
17,56 zł/godz. × 155 godz. + 17,56 zł/godz. × 5 godz. × 50% = 2721,80 zł + 43,90 zł = 2765,70 zł,
- łącznie wynagrodzenie za maj brane do podstawy zasiłku przysługującego we wrześniu:
5000 zł + 43,90 zł + 2765,70 zł = 7809,60 zł
7809,60 zł – (7809,60 zł × 13,71%) = 6738,90 zł.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
