Rozliczanie podatku i składki zdrowotnej od wynagrodzenia prokurenta

Wszystko zależy od tego, na jakiej podstawie prokurent sprawuje swoją funkcję. Możliwych jest kilka rozwiązań: umowa zlecenia, rzadziej umowa o pracę, bądź realizacja obowiązków tylko na mocy samego aktu powołania.

Prokura to szczególny rodzaj pełnomocnictwa udzielonego przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do CEIDG albo do KRS, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Należy jej udzielić na piśmie, pod rygorem nieważności. Prokurentem może zostać wyłącznie osoba o pełnej zdolności do czynności prawnych. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do ww. ewidencji i rejestru (art. 109¹–109⁸ Kc).

Prokurent jako pełnomocnik składa własne oświadczenia woli, ale w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy. Jest więc reprezentantem przedsiębiorcy, jednak nie uprawnia go to do podejmowania decyzji wewnątrz przedsiębiorstwa. Prokurent nie jest ani przedstawicielem ustawowym, ani organem przedsiębiorcy.

Przepisy nie narzucają formy zatrudnienia prokurenta np. przez spółkę. Można z nim zawrzeć umowę zlecenia bądź umowę o pracę albo go zatrudnić bezumownie, na mocy samego aktu powołania w uchwale zarządu spółki (tak pismo ZUS z 8.01.2016 r., DI/100000/43/1453/2016). Najczęściej stosowana jest ta ostatnia opcja.

Na mocy art. 41 ust. 1c updof niektórzy pracobiorcy, podlegający w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (rezydenci), mają możliwość złożenia płatnikowi sporządzonego na piśmie wniosku o niepobieranie zaliczek na PIT (inaczej mówiąc – o zastosowanie do nich kwoty wolnej od podatku już w trakcie roku kalendarzowego). Wniosek taki może złożyć osoba spełniająca łącznie poniższe warunki:

• ma polską rezydencję,
• jej roczne dochody uzyskane od danego płatnika nie przekroczą 30 000 zł (ilorazu kwoty zmniejszającej podatek i najniższej stawki podatku),
• poza dochodami otrzymywanymi od tego płatnika nie osiąga innych dochodów, od których zaliczki na PIT są obniżane o ulgę miesięczną (np. ze stosunku pracy, emerytury, renty) lub opłacane zgodnie z art. 44 ust. 3 updof, czyli z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali,
• od osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, osoby prawnej lub jej jednostki organizacyjnej albo od jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej otrzymuje świadczenia z tytułu działalności określonej w art. 13 pkt 2, 4–9 (chodzi m.in. o przychody z umowy zlecenia i umowy o dzieło) oraz w art. 18 (przychody z praw majątkowych).

Reasumując: jeśli prokurent wykonuje swoje zadania na podstawie umowy zlecenia, ma prawo złożyć ww. wniosek. Inaczej jest, gdy pełni obowiązki bezumownie, na mocy samego aktu powołania. Wypłacane mu wynagrodzenie stanowi wówczas przychód z innych źródeł, od którego w trakcie roku nie pobiera się zaliczek na PIT (interpretacje KIS z 24.04.2018 r., 0113-KDIPT2-1.4011.127.2018.1.MGR, i 23.06.2017 r., 0115-KDIT2-1.4011.71.2017.2.MN). Co oczywiste, nie może więc składać wniosku o stosowanie do niego kwoty wolnej w trakcie roku podatkowego. Na podstawie otrzymanej od płatnika informacji PIT-11 samodzielnie rozliczy podatek w zeznaniu rocznym, uwzględniając kwotę wolną od podatku.

Od 1.01.2022 r. osoby sprawujące funkcje wyłącznie na mocy aktu powołania (w tym prokurent) podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu – od momentu ich powołania do odwołania – jeśli otrzymują z tego tytułu wynagrodzenie. Składkę zdrowotną nalicza (według stawki 9% od wynagrodzenia brutto) i przekazuje do ZUS podmiot wypłacający wynagrodzenie. W dokumentach ubezpieczeniowych taką osobę oznacza się kodem 22 50 xx.