Obniżanie składki zdrowotnej do „starej” zaliczki na PIT przy dwóch terminach wypłaty w miesiącu
Renata Majewska
Prawnik, ekspert prawa pracy, specjalizuje się w obliczaniu wynagrodzeń w ujęciu praktycznym.
Autor kilkuset artykułów z dziedziny szeroko pojętego prawa pracy, szczególnie ustalania wynagrodzeń i dodatkowych świadczeń oraz kalkulacji płac dla pracowników sfery budżetowej.
Doświadczony wykładowca i szkoleniowiec, właściciel firmy szkoleniowej Biuro Kadr i Płac
Co w sytuacji, jeśli potem zostaną sporządzone listy premii za IV kwartał 2021 r., z których będzie wynikać, że osoba, która odeszła z pracy, dostała premię w kwocie 1100 zł brutto, której wypłata nastąpi np. 24.01.2022 r.? Co z wcześniejszym zmniejszeniem składki zdrowotnej? Czy trzeba to wyrównać? Dodam, że pracownik złożył prawidłowo PIT-2, przysługiwały mu podstawowe koszty uzyskania przychodów ze stosunku pracy i zrezygnował z uczestnictwa w pracowniczych planach kapitałowych?
Od 1.01.2022 r. część składki zdrowotnej w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru nie podlega już odliczeniu od zaliczki na PIT. To jedna z fundamentalnych zmian wprowadzonych w ramach tzw. Polskiego Ładu (ustawą z 29.11.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw).
[1] DzU poz. 2105.
[2] DzU poz. 2469.
[3] Według znowelizowanego art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy zdrowotnej, jeżeli podstawę obliczenia składki zdrowotnej stanowi przychód ubezpieczonego wolny od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 23c, 46, 148 i 151–154 updof, od którego płatnik nie oblicza zaliczki na PIT, składkę zdrowotną ustala się zgodnie z art. 79 i art. 81 ustawy.
Od 1.01.2022 r. część składki zdrowotnej w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru nie podlega już odliczeniu od zaliczki na PIT. To jedna z fundamentalnych zmian wprowadzonych w ramach tzw. Polskiego Ładu (ustawą z 29.11.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw[1]).
Polski Ład utrzymał zmniejszenie składki zdrowotnej, należnej za niektórych ubezpieczonych, do wysokości zaliczki na PIT, lecz na zmienionych zasadach. Jeżeli w danym miesiącu składka zdrowotna, ustalona od 1.01.2022 r. przez płatnika określonego w art. 85 ust. 1–13 ustawy zdrowotnej, okaże się wyższa od kwoty zaliczki na PIT obliczonej zgodnie z przepisami updof obowiązującymi 31.12.2021 r., składkę tę obniża się do wysokości tej starej zaliczki (zmieniony art. 83 ust. 1 ustawy zdrowotnej). Zmniejszenie stosują płatnicy pobierający składkę zdrowotną z dochodów m.in. pracowników, zleceniobiorców, funkcjonariuszy mundurowych, emerytów czy rencistów, gdy ci w danym miesiącu otrzymają niskie wynagrodzenie (ok. 1200 zł). Tylko wówczas bowiem składka zdrowotna jest większa od zaliczki na PIT obliczonej według zasad obowiązujących 31.12.2021 r.
Podobnie na mocy zmodyfikowanego art. 83 ust. 2a ustawy zdrowotnej, jeśli składka zdrowotna, obliczona od przychodu wolnego od PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 updof (zerowy PIT dla młodych do 26 lat), będzie wyższa od kwoty zaliczki ustalonej na 31.12.2021 r. tak, jakby przychód nie podlegał temu zwolnieniu, składkę będzie się zmniejszać do poziomu tej hipotetycznej zaliczki.
W świetle art. 5 ustawy z 17.12.2021 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw[2] od 1.01.2021 r. dotyczy to odpowiednio pracownika lub zleceniobiorcy, który złożył płatnikowi oświadczenie o spełnianiu warunków uzyskania jednego z nowych zwolnień od PIT: ulgi z tytułu wielodzietności, ulgi dla pracujących seniorów czy ulgi na powrót, określonych w art. 21 ust. 1 pkt 152–154 updof[3]. Taki mechanizm redukcji składki zdrowotnej ma przy tym obowiązywać nie tylko w 2022 r., lecz także w następnych latach, i obejmować również osoby nowo zatrudniane.
Uwaga: Z redukcji składki zdrowotnej do wysokości starej zaliczki na PIT nie korzystają osoby osiągające przychody z racji członkostwa w radzie nadzorczej oraz pełniące funkcje z mocy samego aktu powołania (tj. w ramach tzw. stosunku organizacyjnego), np. członkowie zarządu spółek i spółdzielni, członkowie komisji rewizyjnej spółki bądź prokurenci.
Opisane rozwiązanie stwarza służbom płacowym firm problemy przy dwóch wypłatach w miesiącu. Jeśli w pierwszym terminie wypłaty pracownik dostanie np. 1000 zł wynagrodzenia brutto, co spowoduje redukcję składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na PIT obliczonej według przepisów obowiązujących 31.12.2021 r., to w drugim terminie wypłaty należy to skorygować. W tym celu drugą listę płac trzeba sporządzić narastająco – jak w poniższym przykładzie.
Założenia: pracownik złożył PIT-2, zalecając zakładowi pracy stosowanie do jego zaliczek miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek, korzysta z podstawowych kosztów uzyskania oraz nie zgłosił w 2022 r. oświadczenia o zamiarze wspólnego opodatkowania z małżonkiem, uprawniającego pracodawcę do naliczania preferencyjnych zaliczek na PIT.
Pierwsza lista płac – z 10.01.2022 r.
| Poz. | Wyszczególnienie | Sposób obliczenia | Przykładowe wynagrodzenie |
| 1 | przychód ze stosunku pracy | × | 1 000 |
| 2 | podstawa wymiaru składek społecznych finansowanych przez pracownika | × | 1 000 |
| 3 | składka emerytalna | poz. 2 × 9,76% | 97,60 |
| 4 | składka rentowa | poz. 2 × 1,5% | 15 |
| 5 | składka chorobowa | poz. 2 × 2,45% | 24,50 |
| 6 | składki społeczne razem | poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 | 137,10 |
| 7 | podstawa wymiaru składki zdrowotnej | poz. 2 – poz. 6 | 1000 – 137,10 = 862,90 |
| 8 | składka zdrowotna 9% | poz. 7 × 9% | 862,90 × 9% = 77,66 |
| 9 | składka zdrowotna obniżona do „starej” zaliczki na PIT obliczonej według stanu na 31.12.2021 | poz. 8 zmniejszona do wysokości poz. 15 | 60,45 |
| 10 | koszty uzyskania przychodu | koszty określone w updof w art. 22 ust. 2 pkt 1 (chyba że pracownik złożył pisemny wniosek ws. rezygnacji z podstawowych kosztów) lub pkt 3 albo w ust. 9 pkt 1–3 | 250 |
| 11 | ew. odliczenie od dochodu ulgi dla klasy średniej | jeżeli pracownik nie złożył wniosku o niedokonywanie obliczenia, kwotę ulgi oblicza się według wzorów z art. 32 ust. 2a updof | brak prawa do ulgi (zbyt niski przychód) |
| 12 | podstawa opodatkowania (w zaokrągleniu do pełnych złotych) | poz. 1 – poz. 6 – poz. 10 | 1000 – 137,10 – 250 = 612,90, po zaokrągleniu 613 |
| 13 | miesięczna kwota zmniejszająca podatek | 5100 × 1/12 | 425 |
| 14 | zaliczka na PIT do US (w zaokrągleniu do pełnych złotych) | poz. 12 × 17% – poz. 13 | 613 × 17% – 425 = 0 zł |
| 15 | zaliczka na PIT do porównania ze składką zdrowotną, tj. obliczona według stanu na 31.12.2021 | poz. 12 × 17% – 43,76 | 613 × 17% – 43,76 = 60,45 |
| 16 | wynagrodzenie netto | poz. 1 – poz. 6 – poz. 9 – poz. 14 | 1000 – 137,10 – 60,45 – 0 = 802,45 |
Druga lista płac – z 24.01.2022 r.
| Poz. | Wyszczególnienie | Obliczenia | |
| 1 | przychód ze stosunku pracy | × | 1000 + 1100 = 2100 |
| 2 | podstawa wymiaru składek społecznych finansowanych przez pracownika | × | 2100 |
| 3 | składka emerytalna | poz. 2 × 9,76% | 204,96 |
| 4 | składka rentowa | poz. 2 × 1,5% | 31,50 |
| 5 | składka chorobowa | poz. 2 × 2,45% | 51,45 |
| 6 | składki społeczne razem | poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 | 287,91 |
| 7 | podstawa wymiaru składki zdrowotnej | poz. 2 – poz. 6 | 2100 – 287,91 = 1812,09 |
| 8 | składka zdrowotna | poz. 7 × 9% | 1812,09 × 9% = 163,09 |
| 9 | koszty uzyskania przychodu | 250 | |
| 10 | ew. odliczenie od dochodu ulgi dla klasy średniej | brak prawa do ulgi (zbyt niski przychód) | |
| 11 | podstawa opodatkowania (w zaokrągleniu do pełnych złotych) | poz. 1 – poz. 6 – poz. 9 | 2100 – 287,91 – 250 = 1562,09, w zaokrągleniu 1562 |
| 12 | miesięczna kwota zmniejszająca podatek | 425 | |
| 13 | zaliczka na PIT do US (w zaokrągleniu do pełnych złotych) | poz. 11 × 17% – poz. 12 | 1562 × 17% – 425 = 0 |
| 14 | wynagrodzenie netto | poz. 1 – poz. 6 – poz. 8 – poz. 13 | 2100 – 287,91 – 163,09 – 0 = 1649 |
| 15 | pomniejszenie wynagrodzenia netto o kwotę wypłaconą w pierwszym terminie wypłaty | 1649 – 802,45 = 846,55 (do wypłaty w II terminie wypłat) | |
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
