Jaka składka zdrowotna od wspólników spółki jawnej prowadzącej działy specjalne produkcji rolnej

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników[1] przez „rolnika” rozumie się: pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium RP, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy. Spółka jawna nie może więc być rolnikiem. Nie mogą też być rolnikami wspólnicy spółki jawnej – z racji prowadzonej w niej działalności. Z tego względu podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu w powszechnym systemie – jako prowadzący działalność pozarolniczą.

W myśl art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej ubezpieczeniem zdrowotnym objęte są osoby prowadzące działalność pozarolniczą lub osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności na podstawie przepisów Prawa przedsiębiorców[2] bądź przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników.

Z art. 82 ust. 5 pkt 3 ustawy zdrowotnej wynika, że jednym z rodzajów działalności pozarolniczej jest działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki jawnej. W tym zakresie nic się od 1.01.2022 r. nie zmieniło – wspólnicy spółki jawnej nadal podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Do końca 2021 r. wysokość podstawy obliczenia składki zdrowotnej wynikała z art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej. Była to zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”. Składka w nowej wysokości obowiązywała od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Sytuacja zmieniła się od 1.01.2022 r., wraz z wejściem w życie tzw. Polskiego Ładu. Art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej stanowi obecnie, że roczną podstawą wymiaru składki zdrowotnej osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 usus oraz w art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca updof, jest dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu updof, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu updof, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego (dalej rok składkowy).

Przepis ten zawiera odniesienie do art. 8 ust. 6 usus. Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 usus za osobę prowadzącą działalność pozarolniczą uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Obecnie, aby składka była opłacana według podstawy określonej w art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej, musi być spełniony także drugi warunek: opłacanie podatku dochodowego na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca updof.

To kryterium nie jest spełnione, bo dochody z działów specjalnych produkcji rolnej są opodatkowane według zasad określonych w art. 24 ust. 4 i nast. updof. W konsekwencji wspólnicy spółki jawnej, z której dochód jest rozliczany według norm szacunkowych, nie opłacają składki zdrowotnej na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej, gdzie podstawę stanowi różnica między przychodami a kosztami.

Dotyczy ich natomiast nowa regulacja wprowadzona do ustawy zdrowotnej. Zgodnie z jej art. 81 ust. 2za podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą, wymienionych w art. 8 ust. 6 usus, innych niż wskazane w ust. 2, 2e i 2z, osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą oraz osobami, o których mowa w art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w „Monitorze Polskim”. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku kalendarzowego.

Art. 81 ust. 2e ustawy zdrowotnej dotyczy podatników opłacających podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, a art. 81 ust. 2z – podatników opłacających podatek w formie karty podatkowej.

Oznacza to, że w przypadku wspólników spółki jawnej, która jest opodatkowana według zasad określonych w art. 24 ust. 4 i nast. updof, składki zdrowotne należy ustalić na podstawie art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, IV kwartale 2021 r., zgodnie z obwieszczeniem Prezesa GUS z 21.01.2022 r., wyniosło 6221,04 zł. Jest to zatem podstawa wymiaru składki zdrowotnej. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 559,89 zł (9% podstawy wymiaru). W takiej wysokości obowiązuje ona już od 1 stycznia, nie zaś od 1 lutego – jak w wypadku przedsiębiorców opodatkowanych na ogólnych zasadach.