Płatne zwolnienia od pracy dla krwiodawców
Pracownikowi będącemu honorowym dawcą krwi (w tym zasłużonym) przysługują 2 dni zwolnienia od pracy ze względu na oddawanie krwi, za które zachowuje prawo do wynagrodzenia. Pracodawca jest także zobligowany udzielić mu odpłatnego wolnego na okresowe badania lekarskie dla dawców krwi.
Pracownikowi będącemu honorowym dawcą krwi (w tym zasłużonym) przysługują 2 dni zwolnienia od pracy ze względu na oddawanie krwi, za które zachowuje prawo do wynagrodzenia. Pracodawca jest także zobligowany udzielić mu odpłatnego wolnego na okresowe badania lekarskie dla dawców krwi.
Wydłużone zwolnienie
26.01.2021 r. wzrósł wymiar wolnego od pracy z powodu oddawania krwi – z 1 dnia do 2 dni dla honorowych dawców krwi, którzy w okresie stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego oddawali/oddają krew bądź jej składniki (w tym osocze). Tego dnia zaczął bowiem obowiązywać art. 9a ustawy z 22.08.1997 r. o publicznej służbie krwi (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 318, dalej ustawa). Dawał on podstawę do wydłużonego wolnego jedynie przez czas określony, tj. do odwołania stanu:
- epidemii, co nastąpiło 16.05.2022 r., lub
- zagrożenia epidemicznego, który 16.05.2022 r. zastąpił stan epidemii i został zniesiony 1.07.2023 r. (do 30.06.2023 r. obowiązywały ograniczenia, nakazy i zakazy związane z COVID-19, który według oświadczenia WHO z 5.05.2023 r. nie stanowi już zagrożenia zdrowia publicznego w skali świata).
Ustawodawca zdecydował, że 2-dniowy okres zwolnienia pozostanie na stałe. Jest tak od 20.04.2023 r., wskutek zmiany art. 9 i usunięcia ust. 1 z art. 9a ustawy, co nastąpiło na mocy art. 42 ustawy z 9.03.2023 r. o Krajowej Sieci Onkologicznej (DzU poz. 650). Pracodawca opisany w pytaniu musi zatem zwalniać pracownika krwiodawcę od pracy w dniu, w którym oddaje on krew, oraz w dniu następnym.
Czas badań
Do obowiązków pracodawcy należy także udzielenie wolnego na okresowe badania lekarskie pracownika będącego krwiodawcą, ale tylko wtedy, gdy nie mogą być one wykonane poza godzinami pracy. Czas tych badań (zazwyczaj kilka godzin, a nie cały dzień) i tym samym długość zwolnienia określa stacja krwiodawstwa. Tak wynika z art. 9 ust. 1 ustawy oraz § 12 rozporządzenia MPiPS z 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1632, dalej rozporządzenie o nieobecnościach).
Obowiązek poinformowania
Pracownik nie może pójść do stacji krwiodawstwa w dniu pracy, nie zawiadamiając pracodawcy o swojej nieobecności z powodu oddawania krwi lub poddania się badaniom lekarskim. Ma obowiązek postępować zgodnie z:
- postanowieniami regulaminu pracy, jeśli pracodawca go wprowadził i określił zasady informowania o korzystaniu ze zwolnień od pracy przez honorowych dawców krwi i/lub ogólne reguły usprawiedliwiania nieobecności w pracy (art. 1041 § 1 pkt 9 Kp),
- innymi regulacjami wewnętrznymi pracodawcy w zakresie wskazanym w poprzednim punkcie, gdy u pracodawcy nie ma regulaminu pracy,
- § 2 ust. 1 rozporządzenia o nieobecnościach, który zobowiązuje pracowników do uprzedzania pracodawców o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia – jest tak w razie oddawania krwi bądź wykonywania badań lekarskich.
Gdy pracownik oddaje krew lub przechodzi badania lekarskie w swoim dniu wolnym od pracy (np. tak wynika z jego grafika pracy lub w tym czasie przebywa na urlopie wypoczynkowym), nie jest uprawniony do zwolnienia od pracy. W efekcie nie informuje pracodawcy o wykonaniu tych czynności, a pracodawca nie ma wobec niego żadnych obowiązków z nimi związanych.
Wymagane dokumenty
Prawo do zwolnienia od pracy potwierdza zaświadczenie wydane przez regionalne centrum, Wojskowe Centrum lub Centrum MSWiA (art. 9 ust. 1a ustawy). Stacja krwiodawstwa zwykle wydaje zaświadczenie już po oddaniu krwi lub po przeprowadzeniu okresowych badań lekarskich, określając czas ich trwania. Stanowi ono podstawę usprawiedliwienia nieobecności pracownika w pracy.
Pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika, będącego krwiodawcą, na czas oznaczony przez centrum krwiodawstwa. Na życzenie krwiodawcy może ono wystawić kilka zaświadczeń – dla różnych pracodawców[1].
[1] Stanowisko Narodowego Centrum Krwi z 21.01.2016 r.
Zasada odpłatności
Za 2 dni zwolnienia w związku z oddawaniem krwi oraz za czas okresowych badań lekarskich pracownik krwiodawca zachowuje prawo do wynagrodzenia (§ 16 ust. 1 rozporządzenia o nieobecnościach).
Pracodawca oblicza je w trybie § 5 rozporządzenia MPiPS z 29.05.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 927). Stosuje reguły obowiązujące przy wynagrodzeniu urlopowym, z tym że zmienne składniki płacowe przyjmuje z miesiąca, w którym nastąpiło zwolnienie od pracy. W takim razie:
- do podstawy wynagrodzenia przyjmuje składniki stałe i zmienne w wysokościach przysługujących pracownikowi w miesiącu, w którym był „na wolnym” z powodu oddania krwi lub badań lekarskich,
- dzieli podstawę przez liczbę godzin pracy w miesiącu wystąpienia tego wolnego; przy składnikach stałych używa liczby nominalnej, a przy zmiennych – godzin faktycznie przepracowanych,
- mnoży uzyskaną stawkę godzinową przez liczbę godzin, jaką pracownik przepracowałby w czasie nieobecności w pracy z powodu korzystania z wolnego, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych