Ograniczony czas pracy pracowników niepełnosprawnych
Ta dyrektywa wynika wprost z art. 15 ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 44, dalej ustawa o rehabilitacji).
Ta dyrektywa wynika wprost z art. 15 ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2024 r. poz. 44, dalej ustawa o rehabilitacji).
Wszyscy pracownicy z orzeczeniami nie mogą pracować dłużej niż 8 godz. dziennie i 40 godz. tygodniowo ani w porze nocnej, ani w godzinach nadliczbowych – również osoby legitymujące się orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności. Dodatkowo osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem mają prawo do skróconej normy czasu pracy, która wynosi dla nich 7 godz. na dobę i 35 godz. tygodniowo.
Od kiedy przywileje
Uprawnienia pracownicze dotyczące norm czasu pracy, ale też dodatkowych urlopów i zwolnień od pracy przysługują pracownikowi od dnia, w którym przedstawił pracodawcy orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność (art. 2a i art. 20c ustawy o rehabilitacji).
Skrócenie czasu pracy następuje z mocy prawa, bez potrzeby składania odrębnego wniosku przez pracownika, i obowiązuje bezwzględnie. Pracownik, nawet uzasadniając decyzję swobodą treści umowy określoną w art. 11 Kp, nie może się zrzec tego prawa, przez wzgląd na niekorzystne dla niego ukształtowanie postanowienia wyłączającego ten przywilej.
SN w wyroku z 6.07.2005 r. (III PK 51/05) uznał takie ustalenie za nieważne także ze względu na naruszenie art. 84 Kp, stanowiącego, że pracownik nie może się zrzec prawa do wynagrodzenia. Zobowiązując się do pracy przez 8 godz. za takim samym wynagrodzeniem, jakie przysługuje za 7 godz. pracy, pracownik umownie zrzekłby się wynagrodzenia za jedną godzinę. W tej części takie postanowienie umowy byłoby nieważne na podstawie art. 58 § 1 i 3 Kc w zw. z art. 300 Kp. SN stwierdził, że ustalenie w umowie o pracę zawartej z pracownikiem niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym lub znacznym 8-godzinnego dnia pracy, zamiast zgodnego z prawem 7-godzinnego, jest nieważne również z mocy art. 18 § 2 Kp, co oznacza, że za każdą przepracowaną 8. godzinę ma on prawo do wynagrodzenia w wysokości 1/7 dziennego wynagrodzenia wynikającego z umowy i do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
Ograniczenia norm czasu pracy dotyczą także pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy lub innych zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych. W wyroku z 2.10.2008 r. (I PK 64/08) SN stwierdził, że do pracownika niepełnosprawnego zarządzającego zakładem pracy nie może mieć zastosowania art. 1514 § 1 Kp, gdyż prowadziłoby to do wyłączenia jego prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy wykonanej w godzinach nadliczbowych, mimo naruszenia szczególnych i ściśle bezwzględnie obowiązujących norm prawnych wynikających z art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o rehabilitacji, czyli przekroczenia norm czasu pracy, ale przede wszystkim zakazu zatrudnienia w godzinach nadliczbowych.
SN zaznaczył, że przepisy ustawy o rehabilitacji mają charakter przepisów szczególnych względem Kp i dotyczą wszystkich osób niepełnosprawnych zatrudnionych na wszystkich stanowiskach pracy, również zarządzających zakładem pracy.
Wynagrodzenie i wymiar czasu pracy w umowie
Nierzadką praktyką wśród pracodawców jest określanie wymiaru pracy osoby zatrudnionej w wymiarze 35 godz. w tygodniu jako 7/8 etatu, co stanowi oczywisty błąd.
SN w uchwale z 18.04.2000 r. (III ZP 6/00) wskazuje wyraźnie, że normy określone w art. 15 ustawy o rehabilitacji wyznaczają „pełny” wymiar czasu pracy, a stosowanie skróconych norm nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia.
Mimo że pracownik pracuje krócej, należy mu się wynagrodzenie identyczne z tym, które by otrzymywał, gdyby nie miały do niego zastosowania przepisy o skróconym czasie pracy (co wynika wprost z art. 18 ustawy o rehabilitacji). Godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na skrócone normy czasu pracy ulegają przy tym podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.
Godzinowa stawka pracownika wynosiła 50 zł, a więc dzienne wynagrodzenie kształtowało się na poziomie 400 zł. Po zmianie na 7-godzinny i 35-godzinny czas pracy, aby zachować wynagrodzenie na tym samym poziomie, pracodawca musi ustalić stawkę godzinową na 57,14 zł.
Wyjątki w stosowaniu ograniczonych norm czasu pracy
Ustawodawca przewidział dwa wyjątki od opisywanej reguły. Ograniczenia czasu pracy przewidziane dla osób niepełnosprawnych z mocy prawa (art. 16 ustawy o rehabilitacji), nie dotyczą osób zatrudnionych przy pilnowaniu, tj. na stanowisku pracownika ochrony czy stróża. Drugi przypadek odstępstwa od tej reguły jest możliwy z inicjatywy pracownika – jeśli otrzyma zgodę lekarza na dłuższą pracę. Zgodę w formie zaświadczenia wydaje lekarz medycyny pracy lub, w przypadku jego braku, lekarz sprawujący opiekę nad pracownikiem. O zgodę wnioskuje pracownik, ale wszelkie koszty wykonanych w związku z tym badań ponosi pracodawca. Zarówno wniosek, jak i zgoda lekarza powinny mieć formę pisemną i należy je przedłożyć pracodawcy.
Pracodawca nie stosuje skróconych norm czasu pracy oraz zakazów zatrudnienia w porze nocnej i godzinach nadliczbowych od dnia dostarczenia przez pracownika zgody lekarza. Wydłużenie czasu pracy – analogicznie do skrócenia – nie wpływa na zmianę wysokości wynagrodzenia pracownika.
Przerwa w pracy – dodatkowe 15 minut na gimnastykę lub nicnierobienie
Każdy niepełnosprawny pracownik, niezależnie od stopnia niepełnosprawności, ma prawo – zgodnie z art. 17 ustawy o rehabilitacji – do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i wlicza się go do czasu pracy. Jest to dodatkowa przerwa, w stosunku do określonej w art. 134 Kp, a więc pracownik pozostający w pracy przez 7 lub 8 godz. ma w sumie 30 minut przerwy w ciągu dnia, pracujący co najmniej 9 godz. – 45 minut, a powyżej 16 godz. – powinien mieć przerwę w wymiarze pełnej godziny.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych