Odwołany urlop a wypłata dofinansowania do „wczasów pod gruszą”

Nie da się odpowiedzieć na to pytanie bez szczegółowej analizy treści regulaminu zfśs, obowiązującego u pracodawcy. To w nim należy bowiem określić zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowych z zfśs.

„Wczasy pod gruszą” to najbardziej popularne świadczenie socjalne wypłacane przez pracodawców prowadzących zfśs. Tymczasem nie mają one nawet ustawowego odpowiednika, bo ustawa o zfśs ich nie przewiduje. „Wczasy pod gruszą” to zbiorcza nazwa różnych form wypoczynku organizowanego „na własną rękę” przez pracownika czy inną osobę uprawnioną do korzystania z funduszu, w którym podmiot zatrudniający partycypuje finansowo. Nie obejmuje on wyłącznie form spędzania wolnych dni „pod chmurką” (np. pod namiotem), ale też pobyt w gospodarstwie agroturystycznym czy hotelu, zorganizowane wczasy i wyjazdy krajoznawcze, sportowe i wypoczynkowe. Ważne, by zainteresowany zaaranżował wyjazd samodzielnie, bez pomocy pracodawcy.

Skoro przepisy nie definiują pojęcia „wczasy pod gruszą”, jest to w zasadzie każdy rodzaj wypoczynku uprawnionego i jego rodziny zapewniony „na własną rękę”, który tak został właśnie nazwany w regulaminie zfśs i do którego pracodawca zobowiązał się w tym regulaminie „dołożyć”. Przyjęło się, że głównym wymogiem przyznania „gruszowego” jest urlop wypoczynkowy o odpowiedniej długości, np. co najmniej 10 czy 14 kolejnych dni kalendarzowych. Stąd zwykle tego typu dopłaty są przeznaczone dla pracowników i ich rodzin.

Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z zfśs oraz zasady przeznaczania jego środków na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa regulamin socjalny ustalany z zakładową organizacją związkową lub związkami, a w razie ich braku w firmie – regulamin uzgodniony z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. W świetle wyroku SA w Gdańsku z 13.12.2012 r. (III AUa 1798/12) świadczeniem socjalnym z zfśs jest tylko taka pomoc, którą przewiduje obowiązujący u danego pracodawcy regulamin. W konsekwencji zaś charakteru takiego pozbawione są świadczenia, nawet te zrealizowane, jednak nieuwzględnione w obowiązującym regulaminie.

Jak wynika z wyroku SA w Łodzi z 18.10.2016 r. (III AUa 2453/15), treść każdego regulaminu, stopień jego szczegółowości, zakres i rodzaj form działalności socjalnej finansowanej u danego pracodawcy zależy od środków finansowych będących w dyspozycji pracodawcy, w dużej mierze związane jest to z wielkością i zatrudnieniem w zakładzie pracy. Inaczej przedstawiać się będzie regulamin u pracodawcy, który zatrudnia kilkuset czy nawet klika tysięcy pracowników oraz zwiększa środki funduszu odpisem z zysku do podziału lub z nadwyżki bilansowej. Inny będzie zakres regulaminu u pracodawcy zatrudniającego niewiele ponad 20 pracowników.

Określając zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń socjalnych w regulaminie zfśs, strony muszą się kierować m.in. następującymi zasadami:

• prawo do świadczeń i ich wysokość powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej oraz jej rodziny (tzw. kryterium socjalne),
• to, jakie dane osoby uprawnionej są niezbędne do przyznania świadczenia, precyzuje regulamin funduszu,
• pracodawca może żądać (zwykle poprzez komisję socjalną) od osoby uprawnionej potwierdzenia ww. danych osobowych w formie oświadczeń i zaświadczeń o sytuacji życiowej (w tym zdrowotnej), rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej,
• pracodawca może dopuścić do przetwarzania danych osobowych dotyczących zdrowia wyłącznie osoby mające do tego pisemne upoważnienie, zobowiązane dodatkowo na piśmie do zachowania ich w tajemnicy.

Pracodawca ma zatem z partnerami społecznymi dużą swobodę w określeniu reguł przyznawania dopłaty do „wczasów pod gruszą” w regulaminie zfśs. Jeden uprawnienie do nich może uzależnić od wykorzystania np. 10 dni kolejnych urlopu wypoczynkowego, a inny tylko od korzystania z urlopu odpowiedniej długości albo od złożenia wniosku o stosowny okres wypoczynku.

Aby odpowiedzieć na pytanie, należy więc dokładnie przestudiować postanowienia regulaminu socjalnego firmy, odnoszące się do „wczasów pod gruszą”. Jeśli regulamin wymaga wykorzystania 10 kolejnych dni urlopowych, to niestety „gruszowe” w tym przypadku nie przysługuje. Gdy natomiast zgodnie z regulaminem zfśs wystarczy złożenie wniosku o wypoczynek w wymiarze co najmniej 10 kolejnych dni bądź korzystanie z urlopu na skutek takiego wniosku, wówczas świadczenie należy wypłacić.

Jeżeli przepisy regulaminu zfśs są bardzo ogólne i nie da się z nich dokładnie odczytać przesłanek przyznawania „gruszowego”, to w takiej sytuacji należy iść pracownikowi na rękę, w myśl zasady interpretowania niejasności na jego korzyść.