Obowiązek stosowania się do Kodeksu etyki przez biegłego rewidenta zatrudnionego w przedsiębiorstwie

Zgodnie z art. 8 pkt 3 uobr biegły rewident jest w szczególności obowiązany przestrzegać zasad etyki zawodowej. Jednocześnie, w myśl art. 139 ust. 1 i 2 uobr, podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, jeżeli dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego, które dotyczy m.in. naruszenia zasad etyki zawodowej wynikających z Kodeksu etyki[1]. Warto pokreślić, że przestrzeganie przez biegłych rewidentów przepisów Kodeksu nie jest zależne od wykonywania przez nich zawodu. Każdy biegły rewident jest zobowiązany do jego przestrzegania. Potwierdza to również budowa Kodeksu:

• część 1 – Przestrzeganie Kodeksu, podstawowe zasady i ramowe założenia koncepcyjne – dotyczy wszystkich biegłych rewidentów,
• część 2 – Zawodowi księgowi[2] zatrudnieni w przedsiębiorstwach – odnosi się wprost do takich osób, jak Czytelnik, tj. niewykonujących zawodu biegłego rewidenta,
• część 3 – Zawodowi księgowi wykonujący wolny zawód – dotyczy biegłych rewidentów wykonujących usługi atestacyjne, w tym czynności rewizji finansowej.

W opisanej sytuacji biegły rewident, dokonując subiektywnych oszacowań, będzie mógł wpływać na osiągnięty przez jednostkę wynik finansowy, który z kolei stanowi podstawę do przyznania mu dodatkowego wynagrodzenia.

Problemy, o których pisze Czytelnik, są uregulowane w rozdz. 220 Kodeksu etyki – Sporządzanie i prezentacji informacji. Zgodnie z pkt 200.6 A1 Kodeksu zagrożenia dla przestrzegania podstawowych zasad mogą być wywoływane przez szeroki zakres faktów i okoliczności zaistniałych podczas podejmowania się czynności zawodowej – w odniesieniu do zagrożenia czerpania korzyści własnych przez biegłego rewidenta, np.:

• posiadanie przez niego udziału finansowego w zatrudniającej go organizacji lub uzyskanie od niej pożyczki albo poręczenia,
• uczestnictwo w systemie motywacyjnym oferowanym przez organizację zatrudniającą,
• posiadanie przez niego dostępu do aktywów organizacji na własny użytek,
• oferowanie mu prezentu lub specjalne traktowanie przez dostawcę zatrudniającej go organizacji.

Zagrożenie czerpania korzyści własnych w połączeniu z obowiązkiem zachowania niezależności wizerunku (tj. unikania faktów i okoliczności, które są na tyle znaczące, że racjonalna i dobrze poinformowana strona trzecia skłonna byłaby uznać, że uczciwość, obiektywizm lub zawodowy sceptycyzm biegłego rewidenta zostały naruszone) powodują, że powierzone Czytelnikowi przez spółkę zadanie może być problematyczne.

Analizując zapisy Kodeksu etyki, należy wskazać, że biegły rewident powinien w pierwszej kolejności poinformować o zagrożeniu radę nadzorczą i ustalić sposób rozwiązania problemu. Jeśli rada nie uzna za niewłaściwe, że osoba potencjalnie zainteresowana jak najwyższym wynikiem spółki dokonuje znaczących osądów wpływających na ten wynik, to wydaje się, że biegły rewident – uwzględniając wszystkie zagrożenia etyczne i pożądane przez Kodeks etyki reakcje na nie – może przystąpić do stosownych oszacowań. Warto również w tej sytuacji skonsultować z niezależnym ekspertem wyniki oszacowania odpisu aktualizującego. Pozwoli to jednoznacznie wykazać, że biegły rewident działał w sposób zarówno obiektywny, jak i prawidłowy.