Nadgodziny w ruchomych rozkładach czasu pracy
Ruchomy rozkład czasu pracy to ustalenie pewnego przedziału czasowego (np. w godz. 9.00–11.00), w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla niego dniami pracy. Nie ma więc stałych, z góry przewidywalnych godzin „od… do...”, w których będzie wykonywać pracę.
Ponowne rozpoczynanie pracy w niezakończonej dobie pracowniczej nie stanowi przy tym pracy w godzinach nadliczbowych.
Ruchomy rozkład czasu pracy to ustalenie pewnego przedziału czasowego (np. w godz. 9.00–11.00), w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla niego dniami pracy. Nie ma więc stałych, z góry przewidywalnych godzin „od… do...”, w których będzie wykonywać pracę.
Ponowne rozpoczynanie pracy w niezakończonej dobie pracowniczej nie stanowi przy tym pracy w godzinach nadliczbowych.
Przykład 1
Pierwszego dnia pracownik objęty ruchomym rozkładem rozpoczął pracę o godz. 11.00, drugiego o 9.00 – praca od 9.00 do 11.00 nie jest pracą w nadgodzinach. Przy niestosowaniu ruchomego rozkładu byłaby kwalifikowana jako nadgodziny, gdyż przypada w niezakończonej dobie (doba pracownicza to 24 godz. liczone od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy).
Przedziały czasu kwalifikowane jako nadgodziny
Oczywiście ruchomy rozkład nie ogranicza pracodawcy w zlecaniu nadgodzin. Sprawa jest prosta, jeżeli pracownik po przyjściu do pracy przepracuje więcej niż swoje zwykłe 8 godz.
Przykład 2
Pracownik pracuje w ruchomym rozkładzie, rozpoczyna pracę w przedziale od 8.00 do 10.00. Przyszedł do pracy na godz. 9.00, w trakcie dnia pracy otrzymał polecenie wykonywania pracy o 2 godz. dłużej. Dochodzi tu do przekroczenia normy dobowej i powstają 2 nadgodziny dobowe.
Rozliczenie czasu pracy może sprawiać problem, gdy pracodawca nakazuje wcześniejsze rozpoczęcie pracy.
Przykład 3
Pracownik z przykładu 2 rozpoczął pracę w poniedziałek o godz. 10.00. Otrzymał polecenie rozpoczęcia pracy we wtorek o 8.00. W rezultacie pracodawca ogranicza wybór, wskazując konkretną godzinę podjęcia pracy, na dodatek przypadającą przed upływem 24 godz. od godziny rozpoczęcia pracy we wtorek. Czy praca od 8.00 do 10.00 będzie zatem pracą nadliczbową?
Nie, pracodawca może – w razie konieczności – wyznaczyć pracownikowi godzinę rozpoczęcia pracy w ramach przyjętego rozkładu ruchomego i nie będzie to oznaczało godzin nadliczbowych. Takie działanie musi być jednak oparte na szczególnych potrzebach pracodawcy, musi być wyjątkiem od reguły, jaką jest dokonywanie wyboru godziny rozpoczęcia pracy przez pracownika. Jeżeli od godz. 8.00 pracownik nie przepracuje ponad 8 godz., to nie powstanie praca nadliczbowa.
Jako pracę w godzinach nadliczbowych kwalifikuje się pracę przed przyjętymi w ruchomym rozkładzie „widełkami czasowymi” rozpoczynania pracy.
Przykład 4
W sytuacji wskazanej w przykładzie 3 pracownik otrzymał polecenie przyjścia do pracy we wtorek na godz. 6.00. Czas przepracowany od 6.00 do 8.00 przypada poza możliwym czasem pracy wynikającym z rozkładu ruchomego. Stanowi pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia 8-godzinnej normy dobowej czasu pracy „poniedziałkowej”. Już jednak o godz. 8.00 pracownik „wchodzi” w godziny objęte ruchomym czasem pracy, których nie można traktować w różny sposób, w zależności od tego, czy rozpoczęcie świadczenia pracy jest wyborem pracownika, czy zostało mu wyjątkowo narzucone przez pracodawcę.
Polecenie pracodawcy ingeruje w możliwość wyboru godzin pracy, jednak w części nakazuje pracę w przedziale czasowym ustalonym w ramach zmiennych godzin pracy. Czas przepracowany od godz. 8.00 nie jest już pracą nadliczbową.
Ze względu na konstrukcję doby pracowniczej i szczególne wyłączenie spod nadgodzin jedynie ponownego rozpoczynania pracy w niezakończonej dobie w ramach rozkładów czasu pracy z art. 1401 Kp, praca w godz. 6.00–8.00 będzie pracą nadliczbową nawet wówczas, gdy pracownik od godz. 6.00 wypracuje nie więcej niż 8 godz.
Czas pracy w podróży służbowej
Rozliczanie czasu pracy w ruchomych rozkładach jest problematyczne zwłaszcza w przypadku realizacji zadań w ramach podróży służbowej. Podczas wyjazdu delegacyjnego do czasu pracy wlicza się:
- w całości czas delegacji pokrywający się z godzinami pracy pracownika wynikającymi z jego rozkładu czasu pracy,
- czas poświęcony na rzeczywiste wykonywanie pracy podczas podróży służbowej, niezależnie od tego, czy przypada na godziny pracy pracownika wynikające z jego rozkładu czasu pracy, czy poza tymi godzinami.
Do czasu pracy nie zalicza się natomiast czasu trwania podróży służbowej przypadającego poza rozkładem czasu pracy, o ile pracownik nie realizował w tym czasie zadań służbowych.
W ruchomym rozkładzie nie ma konkretnych godzin pracy. Jest przedział, w którym praca będzie wykonywana w zależności od tego, o której godzinie pracownik ją rozpocznie.
W poleceniu wyjazdu służbowego to pracodawca wyznacza godzinę wyjazdu, biorąc przy tym pod uwagę specyfikę czasową zleconego pracownikowi zadania – to, by pracownik mógł rozpocząć jego wykonywanie o czasie i zakończyć pracę do oznaczonej godziny, konieczny wypoczynek pracownika przed rozpoczęciem świadczenia pracy itp. Godziny wyjazdu nie wybiera zatem pracownik. Następuje tutaj jednocześnie pośrednia ingerencja w możliwość wyboru przez pracownika godzin rozpoczynania pracy. Co prawda czas przejazdu przypadający poza godzinami pracy nie podlega wliczeniu do czasu pracy, ale w przypadku narzuconej przez przełożonego godziny wyjazdu sam wybór momentu rozpoczynania pracy przez pracownika staje się iluzoryczny.
Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 30.11.2016 r. w sprawie podróży służbowych w ruchomym i zadaniowym czasie pracy stwierdził, że jeżeli do danego pracownika jest stosowany ruchomy rozkład czasu pracy, o którym mowa w art. 1401 § 2 Kp, i w jego rozkładzie czasu pracy przewidziany został przedział czasu, w którym pracownik może rozpoczynać pracę w danym dniu (np. od godz. 7.00 do godz. 9.00), a w tym dniu pracownik wyrusza w podróż służbową, to czasu przejazdu do miejsca wykonywania obowiązków w podróży służbowej przypadającego przed rozpoczęciem wspomnianego przedziału (np. od godz. 5.00 do godz. 6.59) nie wlicza się pracownikowi do czasu pracy.
Natomiast czas przejazdu przypadający w ramach godzin objętych wspomnianym przedziałem oraz godziny przejazdu wykraczające poza ten przedział w wymiarze nieprzekraczającym w sumie 8 godz. liczonych od 1. godziny przedziału (tj. w przedstawionym przykładzie maksymalnie do godz. 15.00) należy traktować jako czas przypadający na rozkładowe godziny pracy pracownika i zaliczać pracownikowi do jego czasu pracy.
Jeżeli natomiast pracownik wyrusza w danym dniu w podróż służbową o godzinie, która zawiera się we wskazanym wyżej przedziale czasu, to (nie licząc przypadków, w których pracownik rozpoczął pracę przed wyruszeniem w tę podróż) można przyjąć, że godzina ta stanowi godzinę rozpoczęcia przez pracownika pracy w tym dniu, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, i czas podróży służbowej (przejazdu) w wymiarze maksymalnie do 8 godz. liczonych począwszy od tej godziny zaliczać pracownikowi, zgodnie z ww. regułą, do jego czasu pracy.
Przykład 5
Pracownik, który jest objęty ruchomym rozkładem czasu pracy, może rozpocząć pracę między godz. 8.00 a 10.00. Zgodnie z poleceniem wyjazdu w podróż służbową wyjechał o godz. 6.00. Przejazd trwał 2 godz. (do 8.00), następnie przez 7 godz. wykonywał zadania, godzinę zajął powrót (o 16.00). Do czasu pracy należy wliczyć czas od 8.00 do 16.00.
Na inny dzień pracownik otrzymał także polecenie wyjazdu o 6.00, przy czym przejazd trwał pół godziny, realizacja zadania (od godz. 6.30) – 10 godz., powrót – pół godziny (o 17.00). Do czasu pracy wlicza się czas od 6.30 do 16.30. Wystąpią łącznie 2 godz. nadliczbowe – 1,5 godz. przed 8.00 i 30 min po 16.00. Do czasu pracy nie wlicza się czasu przejazdu od 6.00 do 6.30 oraz od 16.30 do 17.00 (przy założeniu że pracownik podczas przejazdu nie świadczył pracy).
Jak ustalić w firmie ruchome rozkłady czasu pracy
Inaczej niż przy zdecydowanej większości rozwiązań organizacyjnych związanych z czasem pracy, gdzie decyzję podejmuje swobodnie pracodawca, ruchome rozkłady czasu pracy ustala się:
1) w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi (zoz); jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zoz, pracodawca uzgadnia treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2 ustawy z 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. DzU z 2022 r. poz. 854), z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy,
2) w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeśli u pracodawcy nie działają zoz.
Bez zawartego porozumienia rozkłady czasu pracy z art. 1401 Kp można stosować tylko na indywidualny wniosek pracownika. Wprowadzenie przez pracodawcę ruchomego rozkładu czasu pracy bez zachowania tych procedur oznacza nieważność tego rozwiązania, czyli m.in. każde ponowne rozpoczynanie pracy w niezakończonej dobie stanowi pracę nadliczbową.
Może się jednak zdarzyć, że pracodawca wyznacza godzinę wyjazdu już w trakcie trwania przedziału godzinowego przyjętego dla ruchomego rozkładu.
Przykład 6
Pracownikowi, który jest objęty ruchomym rozkładem czasu pracy i może rozpocząć pracę między godz. 8.00 a 10.00, pracodawca wyznaczył wyjazd w podróż służbową na godz. 9.00. Dojazd na miejsce zajął mu godzinę, potem 6 godz. świadczył pracę i godzinę wracał.
Istotne jest, czy pracownik świadczył pracę przed wyjazdem. Jeżeli tak (np. przyszedł do biura na 8.00), to na pewno w sposób ciągły liczy się czas pracy od godziny rozpoczęcia pracy. Warto zatem, by polecenie wyjazdu służbowego zarówno wyraźnie wskazywało godzinę wyjazdu, jak i dookreślało, czy pracownik tego dnia ma świadczyć pracę przed wyjazdem.
Jeśli nie wykonał pracy przed wyjazdem, to czas pracy należy liczyć od godziny wyjazdu – w tym przypadku do czasu pracy trzeba zaliczyć 8 godz.
Zmieńmy nieco przykład. Załóżmy, że pracownik wykonywał pracę przez 7 godz. – do czasu pracy wlicza się wtedy czas od 9.00 do 17.00, po nim zaś następuje czas przejazdu powrotnego, który nie podlega wliczeniu do czasu pracy.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
