Mniejszościowy udział podmiotów publicznych wyklucza pobór przez spółkę 70% PIT od odszkodowań z tytułu zakazu konkurencji

Według kształtującej się linii orzeczniczej sądów administracyjnych chodzi o większość obliczoną na podstawie dokumentów statuujących ustrój spółki.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 15 updof od dochodów (przychodów) pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy z tytułu odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji, jeżeli zobowiązaną do zapłaty odszkodowania jest spółka, w której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego, państwowa osoba prawna lub komunalna osoba prawna dysponują bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, w tym także na podstawie porozumień z innymi osobami, w części, w której wysokość odszkodowania przekracza wysokość wynagrodzenia otrzymanego przez podatnika z tytułu umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług wiążącej go ze spółką w okresie 6 mies. poprzedzających pierwszy miesiąc wypłaty odszkodowania – w wysokości 70% tej części należnego odszkodowania.

Dla zastosowania tej sankcyjnej stawki ryczałtu konieczne jest, aby w spółce zobowiązanej do zapłaty odszkodowania np. Skarb Państwa dysponował bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, w tym na podstawie porozumień z innymi osobami.

Według organów podatkowych, co znalazło odzwierciedlenie w interpretacji KIS z 18.04.2017 r. (1462-IPPB1.4511.90.2017.1.ES), w pewnych sytuacjach dla stwierdzenia stosunku dominacji (dysponowania większością głosów) wystarczające może być dysponowanie mniejszościowym pakietem praw udziałowych, który (…) gwarantuje stałe dysponowanie bezwzględną większością głosów na kolejnych zgromadzeniach innej spółki. Może się więc zdarzyć, że nawet gdy Skarb Państwa ma mniej niż 50% + 1 głos, dysponuje faktycznie bezwzględną większością głosów na kolejnych zgromadzeniach wspólników lub na walnym zgromadzeniu spółki.

Jednak kształtująca się linia orzecznicza sądów administracyjnych uwzględnia brak w updof definicji pojęcia „większość głosów” i wynikającą stąd konieczność odwołania się w pierwszej kolejności do językowego znaczenia tego sformułowania.

WSA w wyroku z 12.03.2018 r. (III SA/Wa 948/17) stwierdził, że wykładnia językowa przemawia za przyjęciem, że również w przypadku walnego zgromadzenia dysponowanie większością głosów oznacza posiadanie więcej niż połowy głosów. Chodzi przy tym o te zgromadzenia w ich podstawowym, abstrakcyjnym znaczeniu – jako organy spółek kapitałowych, nie zaś o konkretne, każdorazowe walne zgromadzenie (zgromadzenie wspólników). W takiej też sytuacji – bez czynienia dalszych założeń – można jednoznacznie stwierdzić, jakim procentem głosów w ogólnym rozrachunku dysponuje w każdym przypadku dany podmiot w strukturze akcjonariatu spółki.

Zdaniem WSA znajduje to także potwierdzenie w wykładni systemowej, gdyż na gruncie prawa handlowego również szeroko wyrażane jest stanowisko, że przez większość głosów na zgromadzeniu należy rozumieć dysponowanie co najmniej 50% + 1 głosem w ogólnej liczbie głosów przysługujących z wszystkich praw udziałowych ustanowionych przez spółkę.

Jak słusznie zauważył WSA, gdyby ustawodawca miał na myśli dysponowanie większością głosów rozumiane jako rodzaj uczestnictwa kapitałowego polegający na zasadzie kwalifikowanego uczestnictwa większościowego, to zostałoby to w sposób wyraźny zaznaczone.

Dlatego należy uznać, że w art. 30 ust. 1 pkt 15 updof chodzi o większość obliczoną na podstawie dokumentów statuujących ustrój spółki, a nie o większość wynikającą z frekwencji na danym zgromadzeniu.

Identyczne stanowisko prezentują wyroki WSA w Warszawie z 4.07.2018 r. (III SA/Wa 2915/17), Krakowie z 30.05.2019 r. (I SA/Kr 341/19) i we Wrocławiu z 3.11.2017 r. (I SA/Wr 827/17).

Wskazane wyroki są jednak nieprawomocne, trzeba więc poczekać na stanowisko NSA w tej kwestii.