Likwidacja spółdzielni – wybrane operacje księgowe

Likwidację spółdzielni określają art. 113–120 Prawa spółdzielczego[1] (dalej Ps), w tym obowiązki likwidatora – art. 122.

Wierzytelności przysługujące spółdzielni od nabywców lokali oraz środki pieniężne są majątkiem spółdzielni w likwidacji. Zważywszy, że wszelkie zobowiązania, o których mowa w art. 125 § 1–3 Ps, zostały spłacone, z kwot pozostałego majątku dokonuje się stosunkowej wypłaty (zwrotu) wartości nominalnej wniesionych udziałów. Pozostały po wypłacie majątek jest przeznaczony na cele określone w uchwale walnego zgromadzenia.

W pierwszej kolejności następuje zatem wypłata (zwrot) udziałów członkom. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 50 updof otrzymany zwrot udziałów nie podlega PIT (stanowi przychód byłych członków spółdzielni, ale zwolniony od podatku).

Zwrot udziałów członkom księguje się:

W myśl art. 125 § 5a Ps i uchwały walnego zgromadzenia członków, jeżeli pozostały majątek ma być w całości lub w części podzielony między członków, to uwzględnia się tu członków, którym do chwili przejścia albo postawienia spółdzielni w stan likwidacji nie zwrócono wszystkich udziałów. Z kolei art. 125 § 6 Ps stanowi, że gdy uchwała walnego zgromadzenia nie zawiera stosownego wskazania, likwidator przekazuje pozostały majątek nieodpłatnie na cele spółdzielcze lub społeczne.

Skoro zgodnie z uchwałą walnego zgromadzenia spółdzielni:

• wierzytelności od nabywców lokali, jako prawa majątkowe stanowiące majątek spółdzielni w likwidacji, zostaną podzielone między jej członków – co jest zgodne z art. 125 § 5a Ps, a
• nie ma w niej byłych członków, którym do dnia postawienia jej w stan likwidacji nie zwrócono udziałów,

to każdemu z obecnych członków przypada udział w tej wierzytelności (w spółdzielni, o której mowa w pytaniu, wynosi on 1/10, czyli po 50 000 zł); przekazanie majątku członkom potwierdza protokół; źródłem finansowania majątku dzielonego między członków są fundusze spółdzielni, w tym przypadku jest to fundusz zasobowy.

Przed przekazaniem majątku z likwidacji członkom (osobom fizycznym) spółdzielnia, jako płatnik, jest zobowiązana do naliczenia, pobrania i odprowadzenia do właściwego US zryczałtowanego PIT w wysokości 19% przychodu (art. 17 ust. 1 pkt 4, art. 30a ust. 1 pkt 4 updof); w omawianym przypadku podatek od każdego członka wynosi 9500 zł (50 000 × 19%).

Zważywszy, że przedmiotem świadczenia przekazywanego członkom nie są pieniądze, zgodnie z art. 41 ust. 7 updof podatnik (członek spółdzielni) jest obowiązany wpłacić na konto bankowe płatnika (spółdzielni) równowartość kwoty należnego zryczałtowanego podatku przed udostępnieniem świadczenia.

Z tego względu każdy członek jest obowiązany do wpłaty należnego podatku (9500 zł) na konto bankowe spółdzielni.

Księgowania:

Podatek otrzymany od podatnika spółdzielnia wpłaca do 20. dnia następnego miesiąca, po miesiącu, w którym dokonała wypłaty, do US właściwego według siedziby spółdzielni.

Ponadto do 31 stycznia następnego roku (lub do dnia poprzedzającego zakończenie likwidacji, o ile będzie to data wcześniejsza) kwotę pobranego od podatników i wpłaconego do US podatku płatnik wykazuje w formularzu PIT-8AR „Deklaracja roczna o zryczałtowanym podatku dochodowym” i przekazuje ją do US właściwego według siedziby spółdzielni.

Wszelkie koszty poniesione w związku z zakończeniem postępowania likwidacyjnego spółdzielnia odnosi w ciężar utworzonej rezerwy (Wn konto 83 „Rezerwy”, Ma konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”). Jeśli rezerwa nie zostanie w pełni wykorzystana, to o jej pozostałość powiększa się „Fundusz z aktualizacji wyceny”.

W omawianym przypadku – zakładając, że niewykorzystana rezerwa wynosi 10 000 zł – pozostały majątek podlegający przekazaniu na cele społeczne to 110 000 zł (po dokonaniu wskazanych księgowań oraz uregulowaniu przez członków należnego PIT i jego wpłacie do US):

Przekazanie organizacji społecznej majątku pozostałego z likwidacji nie powoduje obowiązku zapłaty CIT przez spółdzielnię. Co prawda darowizny nie stanowią kosztów podatkowych, jednak w tym przypadku źródłem finansowania darowizny nie są koszty podatnika, lecz jego fundusz zasobowy pomniejszony o fundusz z aktualizacji wyceny.

Ostateczne księgowania, jakich dokona spółdzielnia:

W wyniku powyższych księgowań zarówno aktywa, jak i pasywa spółdzielni mają wartość zero, co należy wykazać w sprawozdaniu finansowym na dzień zakończenia likwidacji (art. 12 ust. 2 pkt 2 uor).