Jak ustalać minimalne wynagrodzenie obywatelowi Ukrainy

Dwie grupy

Zatrudnianie Ukraińców (w tym z Kartą Polaka) oraz ich małżonków nieposiadających ukraińskiego i polskiego obywatelstwa (dalej obywatel Ukrainy – dla wszystkich tych osób) jest prostsze od 24.02.2022 r. Od tego dnia można stosować art. 22 ustawy z 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa[1] (dalej ustawa pomocowa). Wymaga on wyłącznie legalności pobytu obywatela Ukrainy w Polsce oraz powiadomienia powiatowego urzędu pracy (PUP) o przyjęciu go do pracy. Przepis ten zwalnia zatem z obowiązku posiadania dokumentu legalizującego pracę, np. zezwolenia na pracę czy oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy.

W kwestii legalności pobytu art. 22 ust. 1 ustawy pomocowej dzieli obywateli Ukrainy na dwie grupy. W pierwszej znajdują się ci, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

• przybyli do Polski w okresie od 24.02.2022 r. do dnia, który RM określi rozporządzeniem,
• zadeklarowali zamiar pozostania w Polsce,
• nie znajdują się na liście wyłączeń od ustalania legalności pobytu zgodnie z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy pomocowej, jaką zawiera art. 2 ust. 3 tego aktu prawnego i która obejmuje m.in. posiadanie zezwolenia na pobyt stały i czasowy,
• nie wyjechali z Polski na dłużej niż miesiąc, bo przekroczenie jednorazowo tego okresu pozbawia prawa do legalnego pobytu na mocy art. 2 ust. 1 i 2 ustawy pomocowej, ale wielokrotne wyjazdy krótsze niż na miesiąc nie wywołują takiego skutku.

Do drugiej grupy należą obywatele Ukrainy, którzy przyjechali do Polski przed 24.02.2022 r. i nadal przebywają tu legalnie. Oznacza to, że skorzystali z ruchu bezwizowego albo dysponują ważnym (w tym przedłużonym na mocy art. 42 ustawy pomocowej) dokumentem legalizującym pobyt, np. wizą krajową lub zezwoleniem na pobyt czasowy i pracę (tzw. zezwolenie jednolite).

Minimum płacowe

Zatrudniający musi zagwarantować obywatelowi Ukrainy wynagrodzenie w wysokości:

• nie niższej od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku,
• co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę (3010 zł w 2022 r.), które w stosunku do zezwolenia jednolitego ma być stosowane niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego (pracy lub cywilny) stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez Ukraińca.

Kryteria te dotyczą ubiegania się o dokumenty legalizujące pracę w Polsce na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy[2] oraz ustawy o cudzoziemcach[3]. Po uzyskaniu danego dokumentu (np. zezwolenia na pracę albo zezwolenia jednolitego) kryteria muszą być przestrzegane w razie zatrudnienia na mocy art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia. Taka procedura powierzania pracy Ukraińcom i jej gratyfikacji finansowej nadal funkcjonuje.

Jeżeli jednak zatrudniający decyduje się na przyjęcie obywatela Ukrainy w trybie art. 22 ustawy pomocowej, to ustala jego minimalne warunki płacowe tak, jak w przypadku Polaków – patrz tabela na poniżej. Bierze zatem pod uwagę rodzaj zatrudnienia (pracownicze lub cywilnoprawne) oraz wielkość etatu. Postępuje tak bez względu na to, do której z opisanych wyżej grup legalnego pobytu w Polsce obywatel Ukrainy się zalicza. Obligują go do tego ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę[4] (dalej ustawa o płacy minimalnej) i rozporządzenie RM w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r.[5] (dalej rozporządzenie).

Metody ustalania

Obywatel Ukrainy, który podejmuje pracę na zlecenie, musi mieć zapewnioną minimalną stawkę godzinową, bez względu na sposób wskazania wynagrodzenia w umowie, o ile nie jest objęty wyłączeniami, które zostały wymienione w art. 8d ust. 1 ustawy o płacy minimalnej. Oznacza to m.in., że gdy:

• umowa wskazuje płacę kwotowo, trzeba ją podzielić przez liczbę przepracowanych godzin w danym miesiącu, aby zweryfikować osiągnięcie minimalnej stawki godzinowej (np. 3000 zł : 140 godz. przepracowanych w maju = 21,43 zł za godzinę pracy, czyli jest zachowane minimum ustawowe),
• obywatel Ukrainy sam decyduje o miejscu i czasie wykonania zlecenia oraz przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne, nie może się domagać gwarancji minimalnej stawki godzinowej.

Z kolei minimum ustawowe przy etacie może być wyrażone tylko jako wynagrodzenie zasadnicze w dowolnej formie (np. stawka godzinowa, miesięczna, prowizyjna, akordowa). Może też mieć charakter wieloskładnikowy (art. 6 ust. 4 ustawy o płacy minimalnej). W takim przypadku do obliczenia, czy obywatel Ukrainy uzyskuje co najmniej minimalną płacę, dodaje się przysługujące mu składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które zostały zaliczone do wynagrodzeń osobowych przez GUS[6]. Sumuje się m.in. wynagrodzenie zasadnicze, premie, nagrody czy dodatki. Nie uwzględnia się jednak[7]:

• nagrody jubileuszowej,
• odprawy emerytalno-rentowej,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
• dodatku za pracę w porze nocnej,
• dodatku za staż pracy.