Ewidencja udziałów objętych przez gminę w zamian za wkład niepieniężny (budynek)

Działalność gminy reguluje ustawa o samorządzie gminnym[1]. Gmina posiada osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

W zakres jej działań wchodzą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W celu wykonania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi (art. 9 ust. 1 ww. ustawy).

Prowadzenie gospodarki komunalnej przez gminę określa ustawa o gospodarce komunalnej[2]. Stanowi, że gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Gospodarka ta może być prowadzona przez gminę, m.in. w formie gminnego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego (art. 2 ww. ustawy). Art. 9 tej ustawy określa, że gmina może tworzyć spółki z o.o. bądź akcyjne, a także przystępować do takich spółek.

Z kolei zasady tworzenia i działania spółek kapitałowych, w tym spółki z o.o., regulują przepisy Ksh poświęcone m.in. powstaniu spółki, prawom i obowiązkom wspólników, zmianom umowy spółki, rozwiązaniu i likwidacji spółki. Aby powstała spółka z o.o., wymagane są w szczególności: zawarcie umowy spółki, wpis do rejestru sądowego (KRS) oraz wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od jego wartości nominalnej – także wniesienie nadwyżki. Umowa spółki z o.o. powinna określać w szczególności wysokość kapitału zakładowego oraz liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników (art. 157 § 1 Ksh).

Jeżeli wkładem do spółki pokrywającym udział ma być w całości lub w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, a także liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów (art. 158 § 1 Ksh).

Uor przewiduje, że obejmowane przez wspólnika udziały stanowią składnik majątku zaliczanego do długoterminowych aktywów finansowych. Nabyte udziały oraz inne inwestycje ujmuje się w księgach rachunkowych wspólnika (gminy) na dzień ich nabycia albo powstania, w cenie nabycia albo zakupu, jeżeli koszty przeprowadzenia i rozliczenia transakcji nie są istotne (art. 35 ust. 1 uor). W przypadku objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny ich cenę nabycia stanowi wartość bilansowa (księgowa) wkładu.

Ewidencja przekazywanego – jako wkład niepieniężny – budynku i objęcie w zamian udziałów spółki z o.o. następuje w księgach rachunkowych gminy przy wykorzystaniu kont księgowych zawartych w zał. nr 3 „Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych” do rozporządzenia z 13.09.2017 r., w tym w szczególności kont: 011, 030, 071 i 800.

Przekazując stanowiący przedmiot aportu środek trwały (budynek), wyksięgowuje się z ksiąg rachunkowych urzędu obsługującego gminę jego dotychczasowo umorzoną i nieumorzoną wartość, zapisem:

• umorzenie:

Wn konto 071 „Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych”,

Ma konto 011 „Środki trwałe”,

• nieumorzona wartość początkowa środka trwałego:

Wn konto 800 „Fundusz jednostki”,

Ma konto 011 „Środki trwałe”.

Wyksięgowanie wartości środków trwałych będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonego do spółek i ujęcie równowartości objętych w zamian udziałów co do zasady następuje w korespondencji z kontem (odpowiednio) pozostałych kosztów operacyjnych i pozostałych przychodów operacyjnych, a więc wynikowo. Natomiast w jednostkach stosujących szczególne zasady rachunkowości i plany kont określone w rozporządzeniu z 13.09.2017 r. (w tym w urzędzie gminy) ewidencja omawianego zdarzenia następuje funduszowo – w korespondencji z kontem 800 „Fundusz jednostki”. Jak bowiem wynika z opisu do tego konta, na stronie Wn ujmuje się w szczególności wartość sprzedanych, nieodpłatnie przekazanych oraz wniesionych w formie wkładu niepieniężnego (aportu) środków trwałych. Na stronie Ma natomiast ujmuje się m.in. nieodpłatne otrzymanie środków trwałych, a także wartość objętych akcji i udziałów.

Udziały objęte w zamian za wkład niepieniężny ujmuje się zatem w księgach rachunkowych urzędu gminy zapisem:

Wn konto 030 „Długoterminowe aktywa finansowe”,

Ma konto 800 „Fundusz jednostki”.

Sytuacja opisana w drugim pytaniu (wartość netto wniesionego budynku jest niższa od zadeklarowanej w akcie notarialnym wartości objętych udziałów) wynika z tego, że przedmiot aportu wyceniają wspólnicy, z reguły na podstawie ekspertyzy rzeczoznawcy, co do zasady w wartości rynkowej.

Ceny rynkowe nieruchomości wzrosły o wiele szybciej niż przewidywany okres ich użytkowania. Różnice między wartością rynkową a wynikającą z ewidencji księgowej jednostki wartością netto przedmiotu aportu (budynku) wniesionego do spółki, jednostki stosujące w pełnym zakresie zasady określone w uor księgują w korespondencji z kapitałem (funduszem) z aktualizacji wyceny.

W jednostkach budżetowych różnice z aktualizacji wyceny są ujmowane w korespondencji z kontem 800 „Fundusz jednostki” następująco:

Wn konto 800 „Fundusz jednostki”,

Ma konto 073 „Odpisy aktualizujące długoterminowe aktywa finansowe”.