Co nowego w prawie - 64

Unikanie podwójnego opodatkowania

Od 1.02.2020 r. stroną Konwencji MLI stała się Łotwa. Moc obowiązującą Konwencji w relacjach między Polską a Łotwą potwierdza oświadczenie rządowe z 18.12.2019 r. (DzU poz. 279). Obowiązuje od 20.02.2020 r.

Ustawa okołobudżetowa

21.02.2020 r., z mocą od 1.01.2020 r., weszła w życie ustawa z 13.02.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2020 (DzU poz. 278).

Wynika z niej m.in. podstawa obliczania odpisu na zfśs w 2020 r. (o czym piszemy na s. 37).

W ustawie akcyzowej dodano przepis obniżający w 2020 r. akcyzę na benzyny, oleje napędowe, gazy do napędu do 11 zł/1000 l lub kg albo 0,16 zł/1 GJ.

Prewspółczynnik odliczenia VAT

Od 22.02.2020 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 20.02.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodar‑

czej w przypadku niektórych podatników (DzU poz. 289). Wskazuje sposób obliczania proporcji, według której wyznaczana jest kwota podatku naliczonego związanego z działalnością gospodarczą prowadzoną przez uczelnie publiczne i instytuty badawcze. Uwzględnia zmia‑

ny w finansowaniu szkolnictwa wyższego, które nastąpiły w 2018 r., wyodrębniając sytuacje, gdy uczelnia otrzymała środki przed 1.10.2018 r. i później.

Rozporządzenie stosuje się do rozliczenia VAT od stycznia 2020 r.

Wypłaty z zysku państwowych spółek

27.02.2020 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 17.02.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia trybu i terminów dokonywania wpłat z zysku oraz składania deklaracji przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, a także określenia wzorów tych deklaracji (DzU poz. 267).

Wpłaty z zysku na rzecz budżetu państwa za ostatni miesiąc roku obrotowego dokonuje się w terminie do 28. dnia pierwszego miesiąca następnego roku obrotowego, a za ostatni kwartał roku obrotowego – do 28. dnia pierwszego miesiąca następnego roku obrotowego.

Ustawa zawiera nowe załączniki:

• WZS-1M: Deklaracja o wysokości zysku (straty) osiągniętego przez jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i o wpłatach z zysku,
• WZS-1K: Deklaracja o wysokości zysku (straty) osiągniętego przez jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i o wpłatach z zysku,
• WZS-1R: Deklaracja o wysokości zysku (straty) osiągniętego przez jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i o wpłatach z zysku.

Koszty PIBR

Od 27.02.2020 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 24.02.2020 r. w sprawie kwoty przekazywanej przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego na pokrycie kosztów niektórych zadań realizowanych przez Polską Izbę Biegłych Rewidentów (DzU poz. 311).

Kwota przekazywana do PIBR nie może być wyższa niż 10% planowanych kosztów realizacji zadań PANA w danym roku kalendarzowym. PANA w danym roku kalendarzowym przekazuje, na rachunek bankowy PIBR, kwotę w trzech częściach (po 1/3), w terminie do: 31 maja, 31 sierpnia, 15 listopada, z tym że w 2020 r. odbędzie się to w 4 częściach – z dodatkowym pierwszym terminem do 29.02.2020 r. Roczne rozliczenie kwoty za dany rok kalendarzowy PIBR składa do PANA w terminie do ostatniego dnia lutego roku następującego po danym roku kalendarzowym.

Trzynasta emerytura

28.02.2020 r. weszła w życie ustawa z 9.01.2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (DzU poz. 321). Osoby uprawnione do świadczeń emerytalno-rentowych z powszechnego, zaopatrzeniowego, rolniczego systemu emerytalnego mają prawo do dodatkowego świadczenia – trzynastej emerytury – w wysokości najniższej emerytury. Dotyczy to także pobierających m.in. renty strukturalne, rodzicielskie świadczenie uzupełniające, świadczenia przedemerytalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne.

Dodatkowe roczne świadczenia pieniężne będą wypłacone z urzędu, w terminie wypłaty świadczeń (w kwietniu, a dla pobierających zasiłek przedemerytalny i świadczenie przedemerytalne – w maju). Jednej osobie przysługuje jedna „trzynastka”, nawet jeśli ma prawo do kilku świadczeń emerytalno-rentowych.

Pieniądze na „trzynastki” będą pochodzić z Funduszu Rezerwy Demograficznej oraz Funduszu Solidarnościowego.

Dane INTRASTAT i EXTRASTAT

Od 1.03.2020 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 26.02.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie trybu udostępniania danych INTRASTAT i EXTRASTAT oraz wysokości opłat za przetworzenie tych danych (DzU poz. 313). Do określenia wysokości opłaty ustala się jednostkową stałą kosztową w wysokości 1/160 kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłoszonego przez Prezesa GUS (dotychczas obliczana była na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale).

Bez akcyzy od alkoholu

Od 7.03.2020 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 7.03.2020 r. w sprawie zwolnienia z podatku akcyzowego alkoholu etylowego użytego do produkcji produktów biobójczych (DzU poz. 377). Warunkiem zwolnienia jest:

obecność funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej,

wpisanie produktów biobójczych do Wykazu Produktów Biobójczych, nie później niż w dniu ich dostarczenia Agencji Rezerw Materiałowych,

dostarczenie Agencji Rezerw Materiałowych produktów biobójczych na zwalczanie SARS-CoV-2.

Zwolnienie miało zastosowanie od 4.03.2020 do 16.03.2020 r.

Specustawa – koronawirus

8.03.2020 r. weszła w życie ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (DzU poz. 374). Zawiera zmiany w wielu przepisach i przejściowe rozwiązania, które mają ułatwić działanie państwa i zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa. Wprowadza m.in. następujące rozwiązania:

• Pracownicy mogą na polecenie pracodawcy pracować zdalnie. Nie trzeba spełniać żadnych dodatkowych warunków.
• Na czas zamknięcia szkół i przedszkoli rodzice dzieci do lat 8 mogą skorzystać z dodatkowych zasiłków opiekuńczych – do 14 dni.
• Dostawy mają się odbywać poza rygorem prawa zamówień publicznych – dotyczy to dostaw na towary lub usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19.
• Minister zdrowia ustali w obwieszczeniu maksymalne ceny na określone produkty lecznicze, wyroby medyczne i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego.
• Premier może nałożyć na jednostkę samorządu terytorialnego obowiązek wykonania określonego zadania w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.
• Za przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym uznano przedsiębiorców zajmujących się wytwarzaniem i dystrybucją produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, środków ochronnych i wyrobów medycznych oraz udzielaniem świadczeń zdrowotnych.
• Przewidziano ograniczenia w obrocie m.in. lekami i wyrobami medycznymi.
• Osoby chore na chorobę zakaźną albo podejrzane o zachorowanie na chorobę zakaźną mogą podlegać obowiązkowej hospitalizacji. Osoby zdrowe, które pozostawały w styczności z chorymi na choroby zakaźne, podlegają obowiązkowej kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej, przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od ostatniego dnia styczności.

Te szczególne regulacje mają obowiązywać przez 180 dni, czyli do 4.09.2020 r.

Więcej pomocy de minimis

Od 17.03.2020 r. obowiązuje rozporządzenie MF z 16.03.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pomocy de minimis w formie gwarancji spłaty kredytów (DzU poz. 454). Podniesiono maksymalną granicę udzielanych gwarancji BGK z 60 do 80% obejmowanych nimi kredytów. Możliwe będzie także zwiększenie limitu pomocy, gdy zgodzi się na to Komisja Europejska, do czego drogę otwiera znowelizowane w tym celu rozporządzenie. Działania mają związek z wspieraniem przedsiębiorstw w związku z koronawirusem.

Uwolnienie bufora ryzyka

19.03.2020 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 18.03.2020 r. uchylające rozporządzenie w sprawie bufora ryzyka systemowego (DzU poz. 473). Ma przeciwdziałać recesji spowodowanej koronawirusem. Zwolnienie banków z utrzymywania rezerw finansowych spowoduje uwolnienie na rynku ok. 30 mld zł.

Zgłoszenia VAT

Z obowiązującego od 1.04.2020 r. rozporządzenia MF z 9.03.2020 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją w zakresie podatku od towarów i usług (DzU poz. 430) wynikają nowe wzory:

• zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R,
• potwierdzenia zarejestrowania podmiotu jako podatnika VAT – VAT-5,
• potwierdzenia zarejestrowania podmiotu jako podatnika VAT UE – VAT-5UE,
• zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu – VAT-Z.

Własność intelektualna – odrębne postępowanie

1.07.2020 r. wejdzie w życie ustawa z 13.02.2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 288), z tym że część przepisów będzie obowiązywać w innych terminach.

W ramach sądownictwa powszechnego będą działać odrębne sądy zajmujące się sprawami o ochronę praw autorskich i pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw na dobrach niematerialnych (sprawy własności intelektualnej), a także sprawami zapobiegania i zwalczania nieuczciwej konkurencji; ochrony dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług; ochrony dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą. Do Kpc dodano w związku z tym nowy Dział IVg.

W postępowaniach, w sprawach w których wartość przedmiotu sporu przekracza 20 tys. zł, obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów, radców prawnych lub rzeczników patentowych. Ustawa stanowi przy tym, że na wniosek strony lub z urzędu sąd może zwolnić stronę z obowiązkowego zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika, w przypadku spraw o niższym stopniu zawiłości. Rzecznicy patentowi mogą być pełnomocnikami we wszystkich sprawach własności intelektualnej, a nie jak dotychczas jedynie w sprawach własności przemysłowej.

Sprawy te będą w I instancji rozpatrywane w sądach okręgowych, z tym że w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym właściwy jest wyłącznie SO w Warszawie.

Przewidziano pewne szczególne rozwiązania, np. dotyczące wyjawienia lub wydania środka dowodowego przez pozwanego na żądanie powoda, który uprawdopodobnił roszczenie.

Nowelizacja jest obszerna i wprowadza także zmiany w innych ustawach. O rok przesunięto termin wejścia w życie części uchwalonych wcześniej regulacji, w tym dotyczących wprowadzenia do systemu prawa handlowego prostej spółki akcyjnej i niektórych zasad prowadzenia KRS.

O podatniku dowie się inspekcja handlowa

Od 1.07.2020 r. organy podatkowe będą udostępniać informacje zawarte w aktach spraw podatkowych organom Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) w związku z kontrolami przeprowadzanymi oraz postępowaniami dotyczącymi nakładania kar pieniężnych. To zmiana w Op wynikająca z ustawy z 23.01.2020 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 285).

Ustawa powierza IJHARS zadania w zakresie nadzoru nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych, dotychczas wykonywane przez Inspekcję Handlową, co ma sprzyjać kontroli żywności w Polsce.

Zwolnienie e-papierosów z obowiązku oznaczania znakami akcyzy

Obowiązujące od 1.07.2020 r. rozporządzenie MF z 17.02.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zwolnień wyrobów akcyzowych z obowiązku oznaczania znakami akcyzy (DzU poz. 291) zwalnia do 31.10.2020 r. z obowiązku oznaczania legalizacyjnymi znakami akcyzy płyn do papierosów elektronicznych i wyroby nowatorskie, w stosunku do których obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym powstał do 30.06.2020 r. Chodzi o to, aby nie wycofywać ze sklepów już znajdujących się tam towarów, których oznaczenie znakami legalizacyjnymi wiązałoby się z dużymi kosztami logistycznymi.

Elektroniczna komunikacja z bankami

19.09.2020 r. zacznie obowiązywać rozporządzenie RM z 9.03.2020 r. w sprawie dokumentów związanych z czynnościami bankowymi, sporządzanych na informatycznych nośnikach danych (DzU poz. 476).

Oświadczenia woli związane z dokonywaniem czynności bankowych mogą być składane w postaci elektronicznej, a dokumenty związane z czynnościami bankowymi mogą być sporządzane na informatycznych nośnikach danych, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przekazane, przechowywane i zabezpieczone, co zapewnia bank. Czynność dokonana w formie elektronicznej spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności.

Wydane rozporządzenie zastępuje dotychczasową regulację z tego zakresu, uwzględniając terminologię odnoszącą się do podpisów elektronicznych zgodnie z rozporządzeniem eIDAS (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.07.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE). Dokumenty można opatrywać nie tylko „podpisem elektronicznym”, lecz także tzw. pieczęciami elektronicznymi, np. w przypadkach gdy potwierdzeń dokonuje się w sposób zautomatyzowany. Dokumenty związane z czynnościami bankowymi mogą być przechowywane w zdecentralizowanej i rozproszonej bazie danych.

Praca rybaków

Od 17.12.2020 r. będzie obowiązywać – w stosunku do Polski – Konwencja nr 188 dotycząca pracy w sektorze rybołówstwa, przyjęta przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie 14.06.2007 r. (DzU poz. 339), co wynika z odpowiedniego oświadczenia rządowego z 17.01.2020 r. (DzU poz. 340).

Postanowienia Konwencji stosuje się do rybaków i statków rybackich biorących udział w połowach komercyjnych. Konwencja w szczególny sposób traktuje statki rybackie o długości co najmniej 24 m, pozostające na morzu dłużej niż 7 dni, pływające zwykle w odległości większej niż 200 mil morskich od brzegu.

W Polsce aktualnie kwestie warunków pracy i życia na statkach morskich, w tym na statkach rybackich, reguluje przede wszystkim ustawa z 5.08.2015 r. o pracy na morzu. Wdrożenie Konwencji nr 188 będzie wymagało uchwalenia nowej ustawy – o pracy na statkach rybackich. Ma służyć ochronie praw rybaków oraz uregulowaniu obowiązków armatorów.

W DzU ogłoszono teksty jednolite następujących

• ustaw:

• o systemie ubezpieczeń społecznych (poz. 266),
• o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (poz. 426),
• o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami (poz. 343),
• o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (poz. 358),
• o podatku od wydobycia niektórych kopalin (poz. 452),
• Kodeks postępowania administracyjnego (poz. 256),
• Prawo spółdzielcze (poz. 275),
• Prawo własności przemysłowej (poz. 286),
• o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (poz. 389);

• rozporządzeń:

MF w sprawie:

• dokumentacji prowadzonej przez podmioty prowadzące działalność w zakresie gier hazardowych (poz. 273),
• klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (poz. 361),

MRiF w sprawie:

• kontroli celno-skarbowej niektórych wyrobów akcyzowych (poz. 262),
• rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 342).