Co nowego w prawie - 50

Sprawozdawczość w jednostkach samorządu terytorialnego

30.12.2018 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 27.12.2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU poz. 2471).

Wprowadzono obowiązek sporządzania łącznego sprawozdania finansowego przez kierowników jednostek będących dysponentami środków budżetu państwa II stopnia. Zasady są analogiczne do zasad dotyczących sporządzania – przez jednostki nadrzędne – łącznego sprawozdania finansowego. Obejmuje ono dane tych jednostek oraz jednostek im podległych lub przez nie nadzorowanych.

Dłużej stara PKWiU w podatkach

O rok (tj. do 31.12.2019 r.) przedłużono stosowanie starej „PKWiU 2008” do celów opodatkowania VAT, CIT, PIT i zryczałtowanym podatkiem dochodowym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz karty podatkowej. Wynika to z obowiązującego od 31.12.2018 r. rozporządzenia RM z 20.12.2018 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (DzU poz. 2440). W innych dziedzinach obowiązuje PKWiU 2015.

Nadal bez akcyzy na elektroniczne papierosy

Zerowa stawka akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych oraz wyroby nowatorskie będzie obowiązywać dłużej, niż dotychczas planowano, bo do 30.06.2020 r. (pierwotnie do końca 2018 r.). Przez ten czas płatnicy mają się dostosować do nowej regulacji, np. uzyskać zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego czy złożyć zabezpieczenie akcyzowe. Po tym terminie konieczne będzie oznaczanie legalizacyjnymi znakami akcyzy płynu do papierosów elektronicznych oraz wyrobów nowatorskich, wyprodukowanych na terytorium kraju, nabywanych wewnątrzwspólnotowo lub importowanych. Wynika to z obowiązującej od 31.12.2018 r. ustawy z 22.11.2018 r. zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym (DzU poz. 2404).

Nadal wyższe stawki VAT

1.01.2019 r. weszła w życie ustawa z 22.11.2018 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (DzU poz. 2392). Utrzymuje ona podwyższone stawki VAT na kolejne lata (23 i 8%), a także stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku rolnikom ryczałtowym w wysokości 7% oraz stawkę ryczałtu dla podatników świadczących usługi taksówek osobowych – 4%.

VAT od bonów

Obowiązująca od 1.01.2019 r. ustawa z 22.11.2018 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (DzU poz. 2433) dotyczy m.in. opodatkowania obrotu bonami na towary i usługi. Więcej na ten temat na s. 38.

Po Dunajcu z paragonem

Na podstawie rozporządzenia MF z 28.12.2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (DzU poz. 2519) przedłużono o kolejne 3 lata (tj. do 31.12.2021 r.) zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, przysługujące w 2018 r.

Nadal obowiązuje kryterium obrotu na poziomie

20 tys. zł dla kontynuujących działalność (dla rozpoczynających proporcjonalnie niższe). Zlikwidowano natomiast (ze skutkiem na 1.06.2019 r.) zwolnienia przedmiotowe, obejmujące:

• transport drogowy pasażerski pojazdami napędzanymi siłą mięśni ludzkich lub ciągnionymi przez zwierzęta (PKWiU 49.39.35.0),
• usługi związane z utrzymaniem porządku w budynkach i zagospodarowywaniem terenów zieleni z wyłączeniem usług związanych z zagospodarowywaniem terenów zieleni (PKWiU 81.30.10.0),
• usługi w zakresie transportu osób na rzece Dunajec przez flisaków pienińskich.

Zwolniono z kas fiskalnych koła gospodyń wiejskich, prowadzące uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów na podstawie art. 24 ustawy o kołach gospodyń wiejskich. Rozporządzenie weszło w życie 1.01.2019 r.

Elektroniczny podpis JPK_VAT

Osoby fizyczne nadal mogą przesłać plik JPK_VAT opatrzony jedynie swoimi podstawowymi danymi (imię i nazwisko, data urodzenia, NIP) oraz kwotą przychodu z PIT, bez konieczności zakupu kwalifikowanego podpisu elektronicznego ani nawet posiadania profilu zaufanego. Możliwość tę przewidziano bezterminowo, co wynika z obowiązującego od 1.01.2019 r. rozporządzenia MF z 27.12.2018 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie sposobu przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych oraz wymagań technicznych dla informatycznych nośników danych, na których te księgi mogą być zapisane i przekazywane (DzU poz. 2501).

Podmioty powiązane – ceny transferowe

Od 2019 r. obowiązują nowe przepisy (dodany rozdz. 4b updof i rozdz. 1a updop) dotyczące cen transferowych. Wprowadziła je ustawa z 23.10.2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2193).

Do 30.06.2019 r. Polska musi wdrożyć przepisy dyrektywy Rady (UE) 2017/1852 z 10.10.2017 r. w sprawie mechanizmów rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w Unii Europejskiej (dyrektywa DRM). Polska przystąpiła do Konwencji w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych (Konwencja arbitrażowa) oraz związana jest Kodeksem postępowania wspierającego skuteczne wykonanie Konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych. Przepisów tych nie stosuje się bezpośrednio, dlatego reguły te wprowadza się do polskich aktów prawnych.

W DzU ukazały się rozporządzenia wykonawcze z tego obszaru (obowiązują od 1.01.2019 r.).

Sposób i tryb korekty dochodów

W celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania dochodów podmiotów powiązanych, MF na wniosek podmiotu krajowego może dokonać korekty dochodów tego podatnika. W tym celu zainteresowany musi złożyć do ministra wniosek o wszczęcie procedury wzajemnego porozumiewania w sprawie korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych – nie później niż przed upływem 3 lat od dnia doręczenia podatnikowi lub podmiotowi z nim powiązanemu protokołu kontroli albo decyzji podatkowej, które prowadzą do podwójnego opodatkowania. O podjęciu tej procedury MF powinien poinformować w ciągu miesiąca, a zakończyć ją w ciągu 2 lat od daty wszczęcia.

Procedurę określają rozporządzenia MF z 21.12.2018 r. w sprawie sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 2474) oraz w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (DzU poz. 2499). Zastępują dotychczasową regulację z tego zakresu.

Dokumentacja cen transferowych

Rozporządzenie MF z 21.12.2018 r. w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 2479), dostosowując polskie regulacje do Wytycznych OECD, szczegółowo wskazuje, co powinna zawierać lokalna, a co grupowa dokumentacja. Przewidziano m.in., że:

• podatnik może skorzystać z dokumentacji sporządzonej przez inny podmiot z grupy,
• w analizie porównawczej nie trzeba (ale można) stosować danych porównywalnych podmiotów mających siedzibę lub zarząd na terytorium Polski.

Podobną regulację zawiera rozporządzenie MF z 21.12. 2018 r. w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (DzU poz. 2509).

Metody weryfikacji cen transferowych

Rozporządzenia MF z 21.12.2018 r. w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 2491) oraz w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (DzU poz. 2502) dotyczą oceny zgodności warunków ustalonych przez podmioty powiązane z warunkami, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane (badanie porównywalności), oraz określania wysokości dochodu (straty) podatnika w drodze oszacowania. W aktach tych m.in.:

• przewidziano możliwość aktualizowania przez organ podatkowy ceny transferowej trudnych do wyceny wartości niematerialnych z uwzględnieniem określonych okoliczności następujących ex post,
• określono sposób przeprowadzenia wyceny za pomocą techniki wyceny,
• przewidziano możliwość skompensowania niższego dochodu, uzyskanego z transakcji kontrolowanych w jednym roku obrotowym, z wyższym dochodem – z takich transakcji w kolejnych latach,
• zastrzeżono, że ani organ podatkowy, ani podatnik w badaniu porównywalności nie mogą wykorzystywać danych nieujawnionych drugiej stronie; w odniesieniu do zewnętrznych danych porównawczych nie można stosować danych, które nie są powszechnie dostępne,
• określono kryteria ustalania tzw. exit fee.

Informacja o cenach transferowych

Rozporządzenia MF z 21.12.2018 r. w sprawie informacji o cenach transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (DzU poz. 2487) oraz w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (DzU poz. 2515) zawierają obszerne objaśnienia nt. sposobu jej sporządzenia. Informacja o cenach transferowych (CIT-TP, PIT-TP) będzie składana w formie elektronicznej (XML). Obejmie jedynie dane, które podatnicy i tak muszą zebrać na potrzeby sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.

Pobór podatku u źródła

Ustawa z 23.10.2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2193) wprowadziła zmiany dotyczące poboru podatku u źródła, znacznie ograniczając możliwość odstąpienia płatników od poboru tego podatku bądź zastosowania niższych stawek, określonych w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania (upo). Od 2019 r. zwolnienie z zapłaty podatku już w momencie wypłaty należności przez płatnika dotyczy tylko wypłat nieprzekraczających łącznie w roku podatkowym 2 mln zł. Od nadwyżki płatnik pobiera podatek.

Wzory wniosków i oświadczeń

Płatnicy oraz podatnicy (PIT i CIT) ubiegający się o zwrot tego podatku przesyłają stosowny wniosek drogą elektroniczną, w sposób podany na stronie BIP Ministerstwa Finansów. Należy go opatrzyć kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Tak wynika z obowiązujących od 1.01.2019 r. rozporządzeń MF z 28.12.2018 r. w sprawie sposobu przesyłania wniosku o zwrot podatku dochodowego od osób prawnych za pomocą środków komunikacji elektronicznej (DzU poz. 2504) oraz w sprawie sposobu przesyłania wniosku o zwrot podatku dochodowego od osób fizycznych za pomocą środków komunikacji elektronicznej (DzU poz. 2516).

Po przekroczeniu limitu 2 mln zł płatnik może nadal stosować zwolnienie bądź stawkę z upo, o ile złoży oświadczenie WH-OSC (przy CIT) lub WH-OSP (przy PIT), informując, że:

• posiada dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego dla zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających
• z przepisów szczególnych lub upo,
• po przeprowadzeniu weryfikacji – z zachowaniem należytej staranności – nie ma wiedzy o okolicznościach wykluczających możliwość zastosowania stawki podatku albo zwolnienia lub niepobrania podatku, wynikających z przepisów szczególnych lub upo.

Z pobrania podatku od dyskonta i odsetek od niektórych obligacji zwalnia także oświadczenie złożone przez emitenta, że dochował należytej staranności w poinformowaniu podmiotów z nim powiązanych o warunkach zwolnienia.

Oświadczenie emitenta należy przesyłać przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu podatkowego, a oświadczenia płatnika oraz zgłoszenie potwierdzające, że oświadczenie to zostało złożone przez wszystkich zobowiązanych – przez interfejs Ministerstwa Finansów.

Wynika to z obowiązujących od 1.01.2019 r. rozporządzeń MF z 28.12.2018 r. w sprawie sposobu przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej oświadczenia emitenta, oświadczenia płatnika oraz zgłoszenia w podatku dochodowym od osób prawnych (DzU poz. 2542), a także w sprawie sposobu przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej oświadczenia płatnika, oświadczenia emitenta oraz zgłoszenia w podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU poz. 2544).

Rozporządzenie MF z 28.12.2018 r. w sprawie sposobu przesyłania wniosku o wydanie opinii o stosowaniu zwolnienia, o którym mowa w art. 26b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU poz. 2539), wskazuje, że wniosek ten (WH-WOP) ma być składany drogą elektroniczną przez portal Ministerstwa Finansów. Chodzi o wydanie opinii o stosowaniu zwolnienia z podatku ryczałtowego m.in. od odsetek, praw autorskich, znaków towarowych, dywidend, udziałów w zyskach.

Wzory ww. wniosków i oświadczeń są dostępne na stronie www.mf.gov.pl/krajowa-administracja-skarbowa/dzialalnosc/struktury-wht.

Odroczenie stosowania nowych zasad poboru podatku u źródła

Z kolei obowiązujące od 1.01.2019 r. rozporządzenia MF z 31.12.2018 r. w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania art. 41 ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU poz. 2541) oraz w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania art. 26 ust. 2e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU poz. 2545) czasowo zawieszają nowe zasady poboru podatku u źródła, w stosunku do niektórych należności wypłacanych podatnikom krajowym i pochodzącym z państwa będącego stroną zawartej z Polską upo, której przepisy określają zasady opodatkowania takich dochodów.

Stosowanie nowych zasad zostało odroczone:

• do 30.06.2019 r. – w przypadku należności z tytułu dywidend i innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, wypłacanych na rzecz podatników krajowych i zagranicznych, a także usług niematerialnych i odsetek wypłacanych na rzecz ww. podatników zagranicznych,
• do 31.12.2019 r. – m.in. w przypadku należności licencyjnych i z tytułu usług transportu morskiego i lotniczego, wypłacanych na rzecz ww. podatników zagranicznych.

Konwencja podatkowa MLI – Słowacja

Z Oświadczenia rządowego z 29.11.2018 r. w sprawie mocy obowiązującej w relacjach między Polską a Słowacją tzw. konwencji MLI (DzU z 2019 r.

poz. 40) wynika, że Słowacja 1.01.2019 r. stała się jej stroną.

Szerzej nt. konwencji MLI była mowa w „Rachunkowości” nr 12/2018, natomiast o innych państwach, które ją ratyfikowały, pisaliśmy w nr 9/2018 i 11/2018.

Normy szacunkowe przy produkcji rolnej

Obowiązujące od 1.01.2019 r. rozporządzenie MF z 11.12.2018 r. w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej (DzU poz. 2362) zawiera nieco wyższe stawki niż obowiązujące w ubiegłym roku. Przykładowo w przypadku upraw w szklarniach ogrzewanych o powierzchni powyżej 25 m2 norma za m2 wzrosła z 11,12 do 12,07 zł. W wypadku chowu poza gospodarstwem rolnym krów powyżej 50 szt. – stawka wzrosła z 317,97 do 345 zł za szt., a tuczników powyżej 50 szt. – z 39,76 do 43,14 zł.

Karta podatkowa – formularze

Obowiązujące od 1.01.2019 r. rozporządzenie MF z 21.12.2018 r. w sprawie określenia wzoru wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej (DzU poz. 2522) zawiera nowy formularz PIT-16/PIT-16S. Wiąże się z nim obowiązujące od tej samej daty rozporządzenie MF z 27.12.2018 r. w sprawie określenia wzoru informacji o zmianach we wniosku o zastosowanie karty podatkowej lub likwidacji prowadzonej działalności (DzU poz. 2535), które zawiera formularz PIT-16Z/PIT-16ZS.

Więcej kontrolowanych przy akcyzie

Rozporządzenie MF z 31.12.2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kontroli celno-skarbowej niektórych wyrobów akcyzowych (DzU poz. 2547) weszło w życie 1.01.2019 r. Uwzględnia, że płyn do papierosów elektronicznych i wyroby nowatorskie podlegają obecnie kontroli celno-skarbowej. Fakultatywna, stała kontrola może dotyczyć podmiotów zwolnionych od akcyzy w wypadku alkoholu etylowego skażonego mieszaniną alkoholu izopropylowego (propan-2-ol) i benzoesanu denatonium lub mieszaniną alkoholu tert-butylowego i benzoesanu denatonium, lub alkoholem izopropylowym. Wówczas przybędzie tym podmiotom (głównie producentom środków biobójczych) obowiązków informacyjnych. Dotyczy to także producentów piw smakowych.

EMCS i elektroniczne dokumenty dostawy

W 2019 r. można nadal stosować papierowy dokument dostawy do przemieszczeń na terytorium kraju poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od podatku akcyzowego ze względu na ich przeznaczenie oraz wyrobów akcyzowych wymienionych w zał. nr 2 do ustawy akcyzowej, opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie. To rozwiązanie dla tych, którzy nie radzą sobie z obsługą systemu EMCS (np. w wypadku paliwa lotniczego i gazu LPG). Można też stosować dokument elektroniczny (eDD). Korzystanie z papierowego dokumentu dostawy wyłączono w przypadku przemieszczenia wyrobów węglowych przeznaczonych do celów opałowych.

Tak wynika z ustawy z 14.12.2018 r. zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy – Prawo celne (DzU poz. 2511). Obowiązuje od 1.01.2019 r.

Przewóz paliwa do statków

Na mocy obowiązującego od tej samej daty rozporządzenia MF z 31.12.2018 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyłączenia niektórych obowiązków w zakresie zgłoszeń przewozu towarów (DzU poz. 2546), przy przewozie paliwa do statków powietrznych albo morskich nie trzeba składać informacji o odbiorze towaru, również gdy przemieszczanie towaru będzie się odbywać na podstawie e-DD, pod warunkiem potwierdzenia jego odbioru.

Niedostępność sytemu

1.01.2019 r. weszło też w życie rozporządzenie MF z 20.12.2018 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania podmiotów wysyłających, podmiotów odbierających oraz organów podatkowych w przypadku niedostępności Systemu oraz po przywróceniu jego dostępności (DzU poz. 2450).

Informacja o niedostępności Systemu EMCS PL 2 będzie zamieszczana na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC). Informacja o przywróceniu dostępności również będzie podana na Platformie PUESC (dotychczas była też na stronie Ministerstwa Finansów).

Ponadto z obowiązującego od 1.01.2019 r. rozporządzenia MF z 14.12.2018 r. w sprawie wyznaczenia organu właściwego do potwierdzania niedostępności Systemu (DzU poz. 2406) wynika, że nadal jest to Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi. Do niego trzeba się zwrócić z dokumentacją, gdy nie działa EMCS PL2. System jest niedostępny, jeśli użytkownik to zgłosi, a Dyrektor potwierdzi niedostępność.

Kara za naruszenie obsługi EMCS PL2

Oprócz wykonywania czynności związanych z poborem, ewidencjonowaniem i dokonywaniem rozliczeń zabezpieczeń przy podatku akcyzowym Naczelnik US w Nowym Targu będzie pobierał nowy rodzaj kary w wysokości 5 tys. zł, która grozi użytkownikowi EMCS PL2 za niesporządzenie projektu raportu odbioru z elektronicznego systemu lub dokumentu (gdy system nie działa). Tak wynika z obowiązującego od 1.01.2019 r. rozporządzenia MF z 20.12.2018 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyznaczenia organów Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywania niektórych zadań Krajowej Administracji Skarbowej oraz określenia terytorialnego zasięgu ich działania (DzU poz. 2480).

Zwolnienia z akcyzy

Rozporządzenie MF z 12.12.2018 r. w sprawie warunków stosowania niektórych zwolnień od podatku akcyzowego (DzU poz. 2379) opiera się na zmienionej delegacji ustawowej. Uwzględnia, że przemieszczenie w kraju wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie oraz wymienionych w zał. nr 2 do ustawy akcyzowej, opodatkowanych zerową stawką od akcyzy, ze względu na ich przeznaczenie, zostało objęte systemem teleinformatycznym (EMCS), stosowanym dotąd w przypadku wyrobów akcyzowych objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy.

Z tych też względów zostało wydane nowe rozporządzenie MF w sprawie zabezpieczeń akcyzowych – z 21.12.2018 r. (DzU poz. 2543).

Z kolei w rozporządzeniu MF z 28.12.2018 r.w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (DzUpoz. 2525) – w stosunku do poprzedniej regulacji z tego zakresu – wskazano progi ilościowe dla korzystania ze zwolnień od akcyzy dla nowej grupy wyrobów akcyzowych, tzn. płynu do papierosów elektronicznych oraz wyrobów nowatorskich. Jako właściwego w zakresie zwolnień od akcyzy wskazano Naczelnika US Kraków-Nowa Huta (dotychczas Naczelnik US Kraków-Śródmieście).

Wszystkie weszły w życie 1.01.2019 r.

Formularze akcyzowe

21.12.2018 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 20.12.2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku akcyzowego oraz deklaracji w sprawie przedpłaty akcyzy (DzU poz. 2394). Do końca marca 2019 r. można składać elektroniczne deklaracje sporządzone wg wzorów określonych w rozporządzeniu MRiF z 17.02.2017 r. (DzU poz. 384), ale z wyłączeniem deklaracji o wysokości podatku akcyzowego od płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich.

Z kolei od 1.01.2019 r. nastąpiła kolejna nowelizacja tego samego aktu – rozporządzeniem MF z 14.12.2018 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku akcyzowego oraz deklaracji w sprawie przedpłaty akcyzy (DzU poz. 2401). Zawiera nowe deklaracje (stosowane od 1.01.2019 r.) – AKC-4/H (dla energii elektrycznej) i AKC-EN (dla nabycia wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej). Przejściowo, do 30.06.2019 r., można stosować dotychczasowe wzory.

Również od 1.01.2019 r. obowiązują zmienione formularze: AKC-R, AKC-PR i AKC-Z. Wprowadza je rozporządzenie MF z 20.12.2018 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją w zakresie podatku akcyzowego (DzU poz. 2442).

Zwrot akcyzy w rolnictwie

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 20.12.2018 r. w sprawie wzoru wniosku o zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej (DzU poz. 2466) zawiera odpowiedni formularz, który stosuje się od 1.01.2019 r.

Ceny prądu

31.12.2018 r., z mocą od 1.01.2019 r., weszła w życie ustawa z 28.12.2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2538), mająca na celu niedopuszczenie do skokowego wzrostu cen prądu. Jednym z rozwiązań jest obniżenie akcyzy w odniesieniu do energii elektrycznej do 5 zł/MWh (było 20 zł/MWh). Obniżona została też tzw. opłata przejściowa.

Bez podatku od sprzedaży detalicznej w 2019 r.

Od 1.01.2019 r. obowiązuje ustawa z 22.11.2018 r. o zmianie ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej (DzU poz. 2402), która zawiesza stosowanie tego podatku w 2019 r. To kolejne już przesunięcie wejścia w życie przepisów wynika ze sporu między Polską a Komisją Europejską o dopuszczalność wprowadzenia podatku od sprzedaży detalicznej.

Deklaracje na podatek transportowy

Rozporządzenie MF z 13.12.2018 r. w sprawie wzoru deklaracji na podatek od środków transportowych (DzU poz. 2436) określa nowe wzory formularzy DT-1 i DT-1/A stosowane od 1.01.2019 r.

Nowe formularze NIP

Rozporządzenie MF z 27.12.2018 r. w sprawie wzorów formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych i zgłoszeń aktualizacyjnych oraz zgłoszeń w zakresie danych uzupełniających (DzU poz. 2496) wprowadziło od 1.01.2019 r. nowe wzory zgłoszeń: NIP-2, NIP-7, ZAP-3 i NIP-8.

Informacja o schemacie podatkowym

Z rozporządzenia MF z 28.12.2018 r. w sprawie sposobu przesyłania informacji o schemacie podatkowym za pomocą środków komunikacji elektronicznej (DzU poz. 2534) wynika, że należy ją przesłać przez stronę internetową Ministerstwa Finansów i podpisać podpisem elektronicznym albo zaufanym. Następnie jako dowód doręczenia należy odebrać urzędowe poświadczenie odbioru. Weszło w życie 1.01.2019 r. Strona już działa: https://mdr.mf.gov.pl.

Nowe formularze ZUS

Od 1.01.2019 r. obowiązują nowe wzory 23 deklaracji, oświadczeń, zgłoszeń, raportów i informacji składanych w ZUS. Niektóre dokumenty są zupełnie nowe, np. oświadczenie ZUS OSW składane w związku z możliwym skróceniem do 10 lat okresu przechowywania dokumentacji pracowniczej, a także deklaracja ZUS DRA część II, dotycząca osób wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę, których podstawa wymiaru składek zależy od przychodu i w przypadku których stosowane są też nowe kody 05 90 (gdy przedsiębiorca nie ma prawa do renty) i 05 92 (gdy ma prawo do renty).

Wprowadziło je rozporządzenie MRPiPS z 20.12. 2018 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, raportów informacyjnych, oświadczeń o zamiarze przekazania raportów informacyjnych oraz innych dokumentów (DzU poz. 2495).

Dokumentacja pracownicza

1.01.2019 r. weszło w życie wiele przepisów Kp oraz usus, zmieniających zasady przechowywania dokumentacji pracowniczej (ustawa z 10.01.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją, DzU poz. 357). Towarzyszy temu zmiana przepisów wykonawczych, wprowadzona na mocy obowiązującego od tej samej daty rozporządzenia MRPiPS z 10.12.2018 r. w sprawie dokumentacji pracowniczej (DzU poz. 2369).

Zmieniły się zasady prowadzenia akt pracowniczych. Oprócz dotychczasowych części A, B i C pojawiła się część D, w której należy przechowywać odpis zawiadomienia o ukaraniu oraz inne dokumenty związane z ponoszeniem przez pracownika odpowiedzialności porządkowej lub określonej w odrębnych przepisach, przewidujących zatarcie kary po upływie określonego czasu. Możliwe stało się dzielenie części na mniejsze, np. A1 – dokumenty przedłożone w związku z ubieganiem się o zatrudnienie, A2 – skierowania na badania lekarskie i orzeczenia lekarskie, B1 – dokumenty związane z nawiązaniem stosunku pracy, B2 – potwierdzenia zapoznania się pracownika z dokumentami, C1 – oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy, C2 – wnioski o sprostowanie lub uzupełnienie świadectwa pracy.

Rozporządzenie określa szczegółowo, jakie dokumenty trzeba przechowywać w aktach, a także jakim zasadom musi odpowiadać dokumentacja w formie elektronicznej. Gdy do dokumentacji tej ma być dołączony dokument papierowy, pracodawca sporządza jego odwzorowanie cyfrowe, opatruje kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną i umieszcza w dokumentacji.

Rozporządzenie wskazuje też zasady przenoszenia dokumentacji pracowniczej do innego systemu.

Pracodawcy od 2019 r. mają obowiązek – przy rozwiązywaniu umowy o pracę – informować pracownika o terminie przechowywania jego dokumentacji. Rozporządzenie określa zasady powiadamiania (osobiście, przez upoważnioną osobę, pocztą, elektronicznie, za pośrednictwem pracownika). Wskazuje też zasady sporządzania kopii z dokumentacji i form przekazywania jej pracownikom.

Nowe przepisy stosuje się do zatrudnianych od 1.01. 2019 r. Do zatrudnionych wcześniej również się je stosuje, ale od 1.01.2019 r., co oznacza, że za wcześniejsze okresy dokumentacja jest sporządzana na starych zasadach. Pracodawca może w stosunku do tych pracowników sporządzić dokumentację na nowych zasadach, także za wsteczne okresy, jednak nie ma takiego obowiązku.

Urlop związkowca

1.01.2019 r. weszło w życie rozporządzenie RM z 3.12.2018 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy oraz sposobu postępowania w przypadku wygaśnięcia mandatu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej przez pracownika korzystającego z urlopu bezpłatnego (DzU poz. 2358), które zastąpiło poprzednią regulację z tego zakresu.

Sprecyzowano, że z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego występuje do pracodawcy właściwy statutowo organ organizacji związkowej, w której pracownik ma pełnić daną funkcję związkową (np. członkowie zarządu organizacji związkowej upoważnieni do wspólnej reprezentacji związku zawodowego). Do wniosku trzeba załączyć wyciąg ze statutu, z którego wynika, jaki jest ten właściwy statutowo organ.

Rozporządzenie wskazuje również elementy wniosku oraz inne dokumenty, jakie należy do niego dołączyć, w tym oświadczenie pracownika o zgodzie na udzielenie urlopu bezpłatnego oraz wyciąg ze statutu organizacji związkowej, wskazujący na obowiązek wypełniania funkcji związkowej w charakterze pracownika.

Organ związkowy występuje z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego co najmniej 14 dni przed proponowanym terminem jego rozpoczęcia, a pracodawca rozpatruje go w ciągu 7 dni od dnia złożenia. Jeśli mandat pracownika wygaśnie, to związek musi o tym poinformować pracodawcę w ciągu 7 dni, a podwładny musi się zgłosić do pracy.

Wynagrodzenia menedżerów

Z obowiązującej od 1.01.2019 r. ustawy z 9.11. 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2019 (DzU poz. 2435) wynika m.in., że w 2019 r. podstawą wymiaru ustalania wynagrodzenia osób kierujących niektórymi spółkami jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w IV kwartale 2016 r., czyli 4403,78 zł (w największych spółkach najwyższe wynagrodzenie zasadnicze to 15-krotność tej kwoty).

Rachunkowość u komornika

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 18.12. 2018 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad prowadzenia biurowości, rachunkowości i ewidencji operacji finansowych kancelarii komorniczych (DzU poz. 2517) uwzględnia zmiany wynikające m.in. z ustawy o komornikach sądowych, dotyczące zasad finansowania egzekucji sądowej. Opłaty egzekucyjne przestały być przychodem komornika, a stało się nim wynagrodzenie prowizyjne. Obowiązuje od 1.01.2019 r.

Sprawozdania fundacji

1.01.2019 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 15.12.2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego zakresu sprawozdania z działalności fundacji (DzU poz. 2458). Fundacje muszą podać więcej danych dotyczących swoich przychodów i wydatków. Wskazują m.in. informację o przyjęciu lub dokonaniu przez siebie płatności w gotówce równej lub przekraczającej równowartość 10 tys. euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane. Przekroczenie tej kwoty powoduje bowiem nałożenie na fundację zadań tzw. instytucji obowiązanej, tzn. podejmowania działań w związku z przeciwdziałaniem praniu brudnych pieniędzy.

Sprawozdanie o opakowaniach

Przedsiębiorcy, którzy np. wprowadzają na rynek opakowania, muszą składać roczne sprawozdania. Wzór sprawozdania za ubiegły rok zawiera obowiązujące od 1.01.2019 r. rozporządzenie Ministra Środowiska z 13.12.2018 r. w sprawie wzoru formularza sprawozdania o produktach w opakowaniach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami opakowaniowymi za rok 2018 (DzU poz. 2526).

Wysokości opłat za korzystanie ze środowiska wskazano w obowiązującym od tej samej daty rozporządzeniu Ministra Środowiska z 13.12.2018 r. w sprawie wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat (DzU poz. 2527).

Opłata za szacowanie ryzyka wyłudzeń skarbowych

1.01.2019 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 21.12.2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłaty za ustalanie wskaźnika ryzyka (DzU poz. 2490). Wprowadzono ją na początku 2018 r., zobowiązując Szefa KAS do analizowania ryzyka wykorzystywania działalności banków i skoków do wyłudzeń skarbowych. Wskaźnik ryzyka ustala izba rozliczeniowa w systemie teleinformatycznym (STIR) i przekazuje również bankom i skok, które za to płacą. Od 2019 r. zmniejszono tę opłatę z 0,67 (bez VAT) do 0,35 zł rocznie za każdy rachunek podmiotu kwalifikowanego. Należy ją wnieść z góry, zasadniczo do 31 stycznia danego roku.

Więcej informacji dla KAS

Ustawa o zmianie ustawy z 9.11.2018 r. o Krajowej Administracji Skarbowej oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 2354) m.in. poszerza uprawnienia do pozyskiwania informacji przez fiskusa. Szef KAS oraz naczelnik UCS mogą występować o informacje do instytucji finansowych nie tylko podczas kontroli, lecz także poza tą procedurą. W ramach KAS więcej osób będzie mieć dostęp do danych. KAS może również korzystać z danych zgromadzonych w bazach, rejestrach itp. (prowadzonych przez inne organy), które będą przetwarzane w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych.

KAS przybyło też uprawnień. Może ścigać sprawców przestępstw przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego.

Ma także więcej uprawnień kontrolnych, m.in. możliwość:

• prowadzenia kontroli także pod nieobecność kontrolowanego – wystarczy obecność pracownika kontrolowanego lub przywołanie odpowiedniego świadka,
• wręczania kontrolowanemu zawiadomienia o uwzględnieniu korekty deklaracji, co kończy kontrolę celno-skarbową,
• kontrolowania na podstawie stałego upoważnienia, m.in. na drogach publicznych, w zakresie posiadania, produkcji i dystrybucji automatów do gier, stosowania znaków akcyzy, znakowania wyrobów energetycznych, parametrów paliw silnikowych,
• kontrolowania spółek wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej, która utraciła status podatnika, oraz byłych wspólników spółki cywilnej i spółek osobowych, w razie ich rozwiązania w trakcie kontroli.

Do ustawy o KAS przeniesiono przepisy rozporządzenia dotyczącego oceny wykorzystania środków budżetowych przeznaczonych na cele specjalne.

Ustawa modyfikuje także zasady pracy w Służbie Celno-Skarbowej. Weszła w życie 2.01.2019 r., choć niektóre jej przepisy obowiązują od innych dat.

Zmiany tej ustawy uwzględniono w przepisach wykonawczych. 2.01.2019 r. weszły też w życie rozporządzenia MF z:

• 21.12.2018 r. w sprawie wzorów upoważnień do wykonywania kontroli celno-skarbowej (DzU poz. 2520),
• 31.12.2018 r. w sprawie zamknięć urzędowych (DzU z 2019 r. poz. 1),
• 31.12.2018 r. w sprawie urzędowego sprawdzenia (DzU z 2019 r. poz. 2); uwzględnia, że urzędowemu sprawdzeniu podlega obecnie także działalność związana z produkcją i obrotem automatami do gier hazardowych.

Kontrola automatów do gier

Produkcja automatów do gier hazardowych i obrót nimi są poddane kontroli celno-skarbowej. Jej zasady określiło obowiązujące od 2.01.2019 r. rozporządzenie MF z 31.12.2018 r. w sprawie kontroli celno-skarbowej wykonywanej w zakresie produkcji automatów do gier hazardowych i obrotu tymi automatami (DzU z 2019 r. poz. 3). Polega ona na bezpośrednim uczestniczeniu kontrolującego w czynnościach związanych z działalnością, kontroli dokumentacji i automatów oraz porównaniu stanu rzeczywistego automatów ze stanem ewidencyjnym. Producent automatów lub handlujący nimi musi przesyłać fiskusowi miesięczne informacje o liczbie automatów wyprodukowanych, magazynowanych, nabytych, wraz ze wskazaniem dostawców, a także dane o imporcie i eksporcie.

Były wspólnik bez klauzuli

Od 5.01.2019 r. obowiązuje zmiana w Kpc. Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, partnerskiej, komandytowej lub ska sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, a także gdy jest oczywiste, że egzekucja taka będzie bezskuteczna.

Regulację uzupełniono o zastrzeżenie, że nie dotyczy to osoby, która w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko spółce, nie była już jej wspólnikiem.

To nowe brzmienie będzie stosowane także w przypadkach, gdy postępowanie klauzulowe wszczęto przed 5.01.2019 r., ale jeszcze się nie zakończyło. Wynika to z ustawy z 9.11.2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (DzU poz. 2385).

Pracodawca w egzekucji alimentów

Ustawa z 6.12.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych (DzU poz. 2432) dotyczy różnych aktów prawnych.

Ułatwia przepływ informacji między instytucjami a komornikami, w tym o podjęciu zatrudnienia przez dłużników alimentacyjnych, np. drogą elektroniczną.

Wolne od egzekucji jest jedynie 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych – gdy egzekwowane są alimenty lub należności wypłacone dziecku z funduszu alimentacyjnego.

Ustawa obowiązuje od 11.01.2019 r., ale niektóre jej przepisy wchodzą w życie w innych terminach. Zmiany dotyczące wykroczeń w Kp zaczną obowiązywać od 1.12.2020 r. Wzrosną wtedy sankcje za nielegalne zatrudnianie pracowników będących dłużnikami alimentacyjnymi. Jeśli pracodawca nie potwierdzi na piśmie umowy o pracę dłużnika alimentacyjnego, który zalega ze spełnieniem ww. świadczeń za okres dłuższy niż 3 mies. – pracodawcy grozi grzywna od 1,5 tys. do 45 tys. zł. Sankcja ta obejmie także pracodawcę, który wypłaci dłużnikowi alimentacyjnemu więcej, niż powinien otrzymać po potrąceniach.

Grzywna wymierzana przez komornika pracodawcy, który nie wykonuje obowiązków związanych z egzekucją świadczeń alimentacyjnych od pracownika, wzrośnie z 2 tys. do 5 tys. zł. Taka kara grozi np. pracodawcy, który nie prześle dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika. Dalsze uchylanie się pracodawcy spowoduje nałożenie kolejnej grzywny.

Dokumentacja w hazardzie

22.01.2019 r. weszło w życie rozporządzenie MF z 28.12.2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dokumentacji prowadzonej przez podmioty prowadzące działalność w zakresie gier hazardowych (DzU z 2019 r. poz. 26). Nie trzeba już stosować pieczątek imiennych osób do dokonywania wpisów w księdze eksploatacji automatów do gier oraz pieczątek nagłówkowych w rejestrze napiwków w kasynach. Przewidziano też nowy wzór formularza rejestru napiwków.

Zwolnienia podatkowe w offsecie

Rozporządzenie MF z 7.01.2019 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów uzyskanych w następstwie wykonania umów offsetowych (DzU poz. 41) dotyczy dochodów polskich beneficjentów umów offsetowych, w związku z otrzymaniem nieodpłatnie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (technologii, licencji i know-how) oraz prawa do korzystania z tych wartości, usług szkoleniowych, pozostających w związku z produkcją broni, amunicji lub materiałów wojennych, pod warunkiem że produkty te zostaną przeznaczone wyłączenie na cele wojskowe.

Dotyczy umów offsetowych z 23.03.2018 r. zawartych z Lockheed Martin Global Inc. i Raytheon Company, a także umowy z 11.12.2013 r. z Nammo Raufoss AS. Weszło w życie 24.01.2019 r., ale ma zastosowanie do dochodów z 2018 i 2019 r.

Podwyżki emerytur i rent oraz ubezpieczenia społeczne doktorantów

Wchodząca w życie 1.03.2019 r. ustawa z 14.12.2018 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2019 r. poz. 39) przewiduje wzrost świadczeń emerytalno-rentowych. Podwyżki dotyczą świadczeń wypłacanych przez ZUS, KRUS i tzw. mundurowych.

Zawiera też przepis, że doktoranci, którzy rozpoczęli studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Podpis osobisty potwierdzany dowodem

Dowody osobiste mają zyskać tzw. warstwę elektroniczną. Będą w nie wbudowane certyfikaty, dzięki którym będzie można:

• uwierzytelnić się w systemach teleinformatycznych (certyfikat identyfikacji i uwierzytelnienia),
• potwierdzić obecność w określonym miejscu i czasie (certyfikat potwierdzania obecności),
• złożyć podpis osobisty, czyli podpis elektroniczny (certyfikat podpisu osobistego),
• zamieścić kwalifikowany certyfikat podpisu elektronicznego wydawany przez dostawców komercyjnych.

Dowody będą stopniowo wymieniane, a proces ten ma się zakończyć za 10 lat. Podpisem osobistym będzie można się posługiwać podobnie jak podpisem

zaufanym.

Wynika to z obowiązującej od 4.03.2019 r. ustawy z 6.12.2018 r. o zmianie ustawy o dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2019 r. poz. 60). Część przepisów wchodzi w życie w innych terminach.

Krajowy Rejestr Zadłużonych

Ustawa z 6.12.2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (DzU z 2019 r. poz. 55) przewiduje stworzenie jawnego rejestru z danymi osób, wobec których:

• prowadzi się postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe,
• była prowadzona egzekucja, którą umorzono z powodu bezskuteczności.

Będzie on pełnił funkcję Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Umożliwi sprawdzenie przez internet, czy podmiot jest niewypłacalny, zagrożony niewypłacalnością lub czy umorzono wobec niego bezskuteczną egzekucję.

Postępowanie upadłościowe i restrukturyzacyjne ma być w całości elektroniczne, łącznie ze składaniem pism do sądu (na określonych formularzach) i ich doręczaniem przez sąd. Wierzyciele będą mogli przez internet zajrzeć do akt tych postępowań. Osoby, takie jak pracownicy, wierzyciele alimentacyjni, zachowują jednak prawo do składania wniosków na piśmie lub ustnie w biurze podawczym każdego sądu.

Stworzenie ogólnodostępnego portalu internetowego wyeliminuje konieczność dokonywania obwieszczeń MSiG.

Elektronizacja umożliwi przygotowywanie sprawozdań okresowych oraz końcowych, zawierających raporty generowane z prowadzonego w systemie teleinformatycznym i na bieżąco aktualizowanego spisu masy upadłości oraz spisu wierzytelności.

Ustawa wskazuje terminy przechowywania danych w rejestrze – zasadniczo jest to 10 lat od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczą. Krócej, bo 7 lat, będą przechowywane dane o podmiotach, wobec których umorzono prowadzoną przez US albo ZUS egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na to, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Termin ten dotyczy też dłużników alimentacyjnych.

Ustawa wchodzi w życie zasadniczo 1.12.2020 r., ale część jej regulacji zacznie obowiązywać w innych terminach. O zmianach w składaniu sprawozdań finansowych w KRS piszemy na s. 42.

W DzU ogłoszono teksty jednolite:

• ustawy o podatku tonażowym (DzU z 2019 r. poz. 31),
• rozporządzenia MF w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (DzU z 2018 r. poz. 2350).