17 lat funkcjonowania Krajowej Komisji Nadzoru

Nieco historii

Mocą ustawy z 1991 r.[1] została powołana Krajowa Izba Biegłych Rewidentów (KIBR), samorząd zawodowy zrzeszający biegłych rewidentów oraz podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych (sf) i reprezentujący ich interesy. Nadzór nad samorządem powierzono MF. Do zadań KIBR (art. 21 ust. 1 pkt 5) wpisano m.in. sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu przez członków Izby i przestrzeganiem przez nich etyki zawodowej.

Pierwsi biegli rewidenci zostali wpisani na listę przez Komisję Papierów Wartościowych w 1992 r.[2] Byli to – zgłaszający taką chęć – dyplomowani biegli księgowi, którzy przeszli odpowiednie szkolenia. I Zjazd Biegłych Rewidentów odbył się w Warszawie w 1992 r. Uczestniczyło w nim 2002 biegłych. Na zjeździe tym uchwalono m.in. tymczasowe zasady etyki biegłych rewidentów, które w 1996 r. Nadzwyczajny Zjazd zastąpił „zasadami etyki”.

Ustawa z 1991 r. wprowadziła jako odrębne organy KIBR – Krajowego Rzecznika Dyscyplinarnego (KRD) i Krajowy Sąd Dyscyplinarny (wybrano je na pierwszym zjeździe). Natomiast zadanie sprawowania nadzoru realizowała Krajowa Rada Biegłych Rewidentów (KRBR) za pośrednictwem regionalnych oddziałów, na zasadach kontroli koleżeńskiej.

W początkowym okresie działania samorządu kluczowym zagadnieniem było przeszkolenie wykładowców w zakresie metod rewizji finansowej stosowanych na Zachodzie, którzy następnie przeprowadzali szkolenia biegłych rewidentów poświęcone nowym zasadom funkcjonowania zawodu. Problemem, na który zwracano szczególną uwagę podczas szkolenia, a następnie kontroli, było przejście z formuły „orzeczenia z badania” kończącego się odpowiednią decyzją organów podatkowych na formułę ostatecznej „opinii i raportu” wydawanych przez biegłych rewidentów, działających z ramienia podmiotów uprawnionych.

Inny problem stanowiło przekonanie biegłych rewidentów do potrzeby tworzenia dokumentacji badania i egzekwowania tego obowiązku w ramach procedur kontrolnych.

W 1994 r. dotychczasową ustawę (z 1991 r.) zastąpiła ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzie[4] (obowiązywała do 2009 r.)[3]. Nie wprowadziła ona istotnych zmian do zasad nadzoru nad wykonywaniem zawodu. Dopiero po IV Zjeździe Biegłych Rewidentów, który odbył się w 1999 r., KRBR powołała Komisję ds. sprawowania nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu i przestrzeganiem etyki zawodowej przez biegłych rewidentów. Przewodniczył jej Tadeusz Pieniążek.

W 2000 r., w ramach nowelizacji ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, nastąpiło wzmocnienie nadzoru sprawowanego przez KIBR. Art. 20 ust. 1 pkt 5 uzyskał następujące brzmienie: do zadań Krajowej Izby Biegłych Rewidentów należy (…) sprawowanie nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu i przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez członków Krajowej Izby Biegłych Rewidentów oraz przestrzeganiem przez podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych przepisów niniejszej ustawy oraz innych przepisów dotyczących samorządu biegłych rewidentów i przepisów dotyczących przedmiotu działalności podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych.

Jednocześnie podmioty uprawnione przestały być członkami samorządu, a dla biegłych rewidentów wprowadzono rejestr (ogół biegłych) i listę biegłych uprawnionych do badania sf.

Znowelizowana ustawa (art. 28) przewidziała też powołanie nowego organu samorządu w postaci Krajowej Komisji Nadzoru, którego zadaniem było organizowanie i sprawowanie nadzoru i kontroli nad należytym wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta oraz przestrzeganiem procedur badania (przeglądów) sf przez podmioty uprawnione. Kontrola taka powinna była być przeprowadzana co najmniej raz na 3 lata.

Aby wcielić te zmiany w życie, w 2002 r. zorganizowano Zjazd Nadzwyczajny Biegłych Rewidentów, na którym wybrano pierwszy skład KKN, a także dostosowano dokumenty samorządowe do przepisów znowelizowanej ustawy. KKN działała do końca 2019 r., a jej skład w kolejnych kadencjach przedstawia tabela.

W 2009 r.[5] nadzór nad samorządem przejął nowo utworzony organ – Komisja Nadzoru Audytowego (KNA), usytuowana w strukturze Ministerstwa Finansów. Podmioty uprawnione podzielono na wykonujące czynności rewizji finansowej: zarówno w jednostkach zainteresowania publicznego (jzp), jak i w niezaliczanych do jzp oraz wyłącznie w jednostkach niezaliczanych do jzp. Jednocześnie zróżnicowano częstotliwość kontroli podmiotów uprawnionych (przemianowanych na firmy audytorskie) – co najmniej raz na 3 lata w przypadku podmiotów uprawnionych badających jzp oraz co najmniej raz na 6 lat – w odniesieniu do pozostałych. Wprowadzono także wymóg przeprowadzania kontroli podmiotów uprawnionych, badających sf jzp przez kontrolerów, zatrudnionych na etacie KIBR. Kontrole innych podmiotów uprawnionych mogli przeprowadzać wizytatorzy angażowani przez KIBR na podstawie umów cywilnoprawnych. Zarówno kontrolerami, jak i wizytatorami byli doświadczeni biegli rewidenci.

Sprawowanie kontroli przez KNA i KKN przewidywała również kolejna ustawa z 2017 r.[6], zastępująca ustawę z 2009 r.

Z dniem 1.01.2020 r., w wyniku nowelizacji uobr[7], powołana została Polska Agencja Nadzoru Audytowego, która przejęła zadania KNA, a także obowiązek przeprowadzania okresowej kontroli wszystkich firm audytorskich – zarówno badających, jak i niebadających jzp.

Działalność KKN

Okres 17-letniej działalności KKN można podzielić na 3 etapy:

• etap pierwszy (przed powołaniem KNA) – nadzorem, w postaci kontroli, objęte były wszystkie podmioty uprawnione, zarówno badające jednostki notowane na giełdzie, jak i ich niebadające,
• etap drugi – konieczność zatrudnienia przez KIBR etatowych kontrolerów, którzy przeprowadzali kontrole podmiotów uprawnionych, badających zarówno jzp, jak i nie-jzp; kontrole podmiotów uprawnionych niebadających jzp przeprowadzali wizytatorzy; raporty z kontroli tych pierwszych były zatwierdzane przez KNA; zatwierdzenie przeciągało się w czasie, a KNA wielokrotnie zobowiązywała do zaostrzenia wniosków dyscyplinarnych lub administracyjnych w stosunku do pierwotnie proponowanych przez KKN,
• etap trzeci – przejęcie bezpośrednio przez KNA kontroli podmiotów uprawnionych badających jzp[8]; podmioty uprawnione badające jzp w zakresie badań nie-jzp i podmioty uprawnione niebadające jzp były kontrolowane przez wizytatorów przemianowanych na kontrolerów drogą zmian ustawy, zatrudnianych na podstawie umów cywilnoprawnych; przy tym rozwiązaniu podmioty uprawnione, badające zarówno jzp, jak i nie-jzp, mogły być w tym samym roku objęte tak kontrolą KNA, jak i KKN, co nie było racjonalne.

Problemy ujawnione w toku działania KKN

Nadzór czy kontrola? Ustawowe zapisy o nadzorze sprawowanym przez KIBR – w ramach określania zadań KKN (był to 2002 r.) – przekształciły się w postanowienia, w których jest mowa o kontroli. Statut KIBR stwierdza, że KKN organizuje kontrole i nimi kieruje.

W strategii KKN jako jej zadania zapisano sprawowanie kontroli nad:

• przestrzeganiem przepisów i procedur związanych z wykonywaniem czynności rewizji finansowej przez biegłych rewidentów,
• działalnością podmiotów uprawnionych, w tym dokonywanie kontroli:

• systemu wewnętrznej kontroli jakości w podmiocie uprawnionym,
• zgodności działalności podmiotu uprawnionego z przepisami prawa,
• dokumentacji rewizyjnej z wykonanych czynności rewizji finansowej, w tym zgodności z obowiązującymi standardami rewizji finansowej i wymaganiami dotyczącymi niezależności,
• ilości i jakości wykorzystywanych zasobów kadrowych,
• naliczonego wynagrodzenia za czynności rewizji finansowej.

W praktyce KKN uznawano jednak, że celem czynności kontrolnych jest stwierdzanie zgodności działania biegłych rewidentów i podmiotów uprawnionych z obowiązującymi regułami rewizji finansowej, a w razie stwierdzenia nieprawidłowości – w pierwszej kolejności instruktaż i wskazanie sposobów eliminowania nieprawidłowości[9]. W zależności od ilości i rodzaju (wagi) nieprawidłowości stosowano zróżnicowane podejście – począwszy od wydawania zaleceń wymagających formalnego wprowadzenia zmian wynikających z tych zaleceń, a skończywszy na decyzji o przyspieszeniu następnej kontroli. Oczywiście w przypadku rażących nieprawidłowości kierowano odpowiednie wnioski do KRD o ukaranie, ale następowało to z umiarem, który organy nadzorujące KIBR uznawały za nadmierną pobłażliwość.

Czy za jakość i rzetelność informacji finansowych odpowiada tylko biegły rewident? W razie różnych, niewykrytych podczas badania, zagrożeń upadłością[10], która potem nastąpiła, w przypadkach określanych w mediach najczęściej jako afery gospodarcze, zauważa się brak równowagi w krytykowaniu biegłych rewidentów. Cała wina przypisywana jest biegłym badającym takie jednostki, a pomija się zaniedbania członków lub nawet złą wolę zarządu i rad nadzorczych. Natomiast dopatrywanie się u nich chociażby części winy za niewykrycie zagrożenia, na skutek ciągle zmieniającego się i nadal niedoskonałego prawa oraz norm zawodowych, praktycznie nikomu nie przychodzi do głowy.

Po co kontrole? Podczas analizowania działalności KKN w minionych latach, powstaje zasadnicze pytanie: czy zewnętrzne kontrole podmiotów uprawnionych (firm audytorskich) są rzeczywiście potrzebne? Czy nie jest to nadgorliwość UE?

Niewątpliwie kontroli nikt nie lubi, a w szczególności nie lubią jej ci, którzy nie działają zgodnie z wymogami określonymi w zasadach wykonywania zawodu biegłego rewidenta.

Firmy audytorskie i biegli, którzy starają się wykonywać swoje zadania prawidłowo, na ogół traktują kontrole jako sprawdzian (potwierdzenie) poprawności stosowanych sposobów działania i możliwość polepszenia jakości świadczonych usług dzięki wykorzystaniu uwag kontrolera. Trzeba też uwzględnić, że złe praktyki oraz niewłaściwe postępowanie biegłych rewidentów i firm audytorskich, mimo że są to przypadki sporadyczne, rzutują na wizerunek całej profesji i ocenę przydatności oferowanych przez firmy audytorskie usług.

Tolerowanie nieprawidłowego postępowania, a szczególnie brak reakcji na ujawnione przypadki naruszeń reguł wykonywania zawodu, w tym zasad etyki, godzi zatem w interesy zawodu i działa destrukcyjnie, gdyż może prowadzić do lekceważenia obowiązujących zasad przez tych, którzy dotychczas działali poprawnie, nie szukając drogi na skróty.

Dlatego nadzór i kontrole są potrzebne. Powinny one zarazem informować powołane do tego gremia, czy obowiązujące przepisy są w pełni racjonalne i wykonalne. Czy oczekiwania wobec kontrolowanych nie są za duże? Czy do badania jednostek niebędących jzp nie wprowadzono przedwcześnie obowiązku stosowania międzynarodowych zasad? Uobr w wersji obowiązującej do 2017 r. przewidywała (art. 120) obowiązek wprowadzenia rozwiązań międzynarodowych dopiero na podstawie rozporządzenia Komisji Europejskiej, które do dziś – chyba nie bez powodu – nie zostało wydane.

Z jednej strony twierdzimy, że opinie ze wszystkich badań rocznych sf, bez względu na charakter i wielkość jednostki, mają dać taką samą pewność, ale z drugiej strony mówimy o zasadzie skalowalności (proporcjonalności), która racjonalizuje przebieg badania. Niestety, nie jest ona precyzyjnie zdefiniowana w MSKJ 1[11], stąd jej stosowanie jest przedmiotem sporów między kontrolującymi a kontrolowanymi. Zasady tej nie precyzuje również jednoznacznie uobr[12], wymagając zdefiniowania jej przez każdą firmę audytorską na własny użytek.

Dorobek KKN

Począwszy od 2012 r. KKN przedstawiała rezultaty przeprowadzonych przez siebie kontroli w corocznych sprawozdaniach, zamieszczanych na stronach internetowych PIBR i KNA.

Ze sprawozdań tych wynika, że KKN przeprowadzała rocznie średnio ponad 300 kontroli firm audytorskich (w tym ok. 50 badających jzp)[13]. Zawierają one także informacje o wnioskach pokontrolnych o charakterze dyscyplinującym, polegających w szczególności na wydawaniu zaleceń pokontrolnych, podejmowaniu decyzji o przyspieszeniu następnej kontroli (rekontrola), kierowaniu informacji do KRD (postępowanie dyscyplinarne) lub KRBR (postępowanie administracyjne). Przeciętnie 20% kontroli kończyło się pozytywnie (bez wniosków i zaleceń), zaś ok. 20% – wnioskami do KRD.

Nieprawidłowości, jakie wykryły kontrole przeprowadzone przez KKN w ostatnich 3 latach, polegały najczęściej na:

• podjęciu się przez firmę audytorską nadmiernej ilości badań w stosunku do jej możliwości kadrowych, podejmowaniu się badań bez zapewnienia właściwych kwalifikacji i doświadczenia kluczowego biegłego rewidenta, zaniżaniu cen,
• stosowaniu systemu wewnętrznej kontroli jakości, który nie spełnia wszystkich wymogów uobr i standardu; niektóre firmy audytorskie poprzestały na skopiowaniu MSKJ 1, bez określenia, kto, co, kiedy, jak ma wykonać, co i jak ma być udokumentowane; system jest traktowany formalnie i nie jest rozumiany jako gwarant skutecznego wpływania na jakość rewizji finansowej; faktem jest również, że mimo iż – jak wspomniano – na 1423 firm audytorskich 718 to firmy jednoosobowe, okoliczność ta nie znalazła satysfakcjonującego rozwiązania w przepisach regulujących zasady wewnętrznej kontroli jakości,
• niewystarczającym udokumentowaniu niezależności, w tym prowadzącej do nieważności badania z mocy prawa,
• niewystarczającym udokumentowaniu przeprowadzonych badań, począwszy od przesłanek decyzji o podjęciu się badania, przez jego zaplanowanie, a skończywszy na udokumentowaniu wyników badania stwierdzeń odnoszących się do pozycji badanego sf i zdarzeń po dacie bilansu, a także badania możliwości popełnienia w jednostce nadużyć, błędów, naruszeń prawa, badania transakcji ze stronami powiązanymi, zobowiązań warunkowych i roszczeń,
• niepoprawnym sporządzaniu sprawozdania z badania, w tym wydaniu opinii nieodpowiadającej rezultatom badania, uchybieniach dotyczących e-sprawozdania biegłego rewidenta z badania i e-podpisów,
• niedozwolonym rozszerzaniu przedmiotu działalności firmy audytorskiej, braku aktualizacji dotyczących jej danych, niepoprawnym naliczaniu opłat z tytułu nadzoru czy uchybieniach w zakresie ubezpieczenia się od odpowiedzialności cywilnej.

Kontrole wykazały, że w firmach audytorskich nie wszystko jest idealne, wiele trzeba naprawić, ale w pierwszej kolejności potrzebne jest doradztwo, a także podjęcie skutecznych prób eliminowania nieprawidłowości.

Niestety, niewymierność efektów kontroli, a także ciągłe zmiany ustawowych i samorządowych regulacji dotyczących badania i kontroli jakości, prowadzących w konsekwencji do zmian procedur kontroli, uniemożliwiają udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy kontrole przeprowadzane przez KKN przyczyniły się do podniesienia poziomu usług biegłych rewidentów. W miejsce bowiem jednych, wyeliminowanych nieprawidłowości, pojawiały się kolejne.

Czy kontrole były skuteczne

Skuteczność kontroli można różnie oceniać. Mam wrażenie, że krytyczne spojrzenie na rzeczywistość, płynące z ustaleń kontroli przeprowadzonych przez KKN, nie spotkało się z refleksją, jak udoskonalić, tylko jak zmienić[14]. W ciągu 28 lat nastąpiły zatem zmiany:

• opinii i raportu – w e-sprawozdanie biegłego rewidenta,
• tymczasowych zasad etycznych – w samorządowy kodeks etyki – a następnie w Kodeks etyki IFAC,
• opracowanych przez samorząd norm wykonywania zawodu – w krajowe standardy rewizji finansowej – a następnie w tłumaczone z angielskiego międzynarodowe standardy badania,
• użytkowników pracy biegłego rewidenta – od organów nadzorczych po szeroko rozumianych interesariuszy; podzielono ich na „mniej lub bardziej ważnych” (jzp i nie-jzp, badanie ustawowe i dobrowolne),
• podmiotu odpowiedzialnego za badania – od samodzielnego biegłego rewidenta do badania przez małe, średnie i duże firmy audytorskie (połowa firm audytorskich to działalność gospodarcza biegłego rewidenta),
• osoby bezpośrednio badającej – od badania każdego elementu przez merytorycznie przygotowanego fachowca po badanie przez „studentów” nadzorowanych przez biegłego rewidenta, od podwykonawstwa całkowitego po częściowe (czy może ono obejmować 99% badania i kiedy udział biegłego rewidenta w badaniu można uznać za czynny?),
• poglądów nt. priorytetu – czy chodzi o badanie rocznych sf, przeglądy, inne usługi atestacyjne[15].

Zmienił się również sposób nadzoru i kontroli podmiotów uprawnionych (firm audytorskich) – od kontroli koleżeńskiej przez kontrolę samorządową, kontrolę samorządową nadzorowaną przez KNA, aż po kontrolę zewnętrzną[16].

Na tym tle pojawiają się wątpliwości:

• co powinno stanowić główny przedmiot kontroli – chyba skuteczność działania systemu wewnętrznej kontroli jakości, przez pryzmat wyników kontroli określonego zlecenia badania rocznego sf lub innej usługi atestacyjnej,
• czy przeprowadzać kontrolę określonej usługi, czy też jej udokumentowania – chyba usługi, ale udokumentowanie jest „sprawdzalne”, a rzeczywisty przebieg wykonania usługi już nie,
• kiedy jednostkę zaliczyć do jzp – czy zależnie od jej wielkości (quasi-jzp), co dotyczy jednostek nienotowanych na giełdzie i nienależących do sektora finansowego; czy zaliczenie do jzp zależy dopiero od wejścia na giełdę; czy to nie za późno; czy nie powinien to być np. etap sporządzania prospektu emisyjnego?

Zakończenie działalności KKN

Wraz z powołaniem – w miejsce KKN – PANA samorząd został „zwolniony” z obowiązku nadzoru usług wykonywanych przez biegłych rewidentów, a misja KKN dobiegła końca. Z tej okazji w grudniu 2019 r. odbyła się konferencja poświęcona działalności KKN i podsumowaniu 17 lat jej funkcjonowania. Uczestniczyli w niej byli i obecni członkowie KKN, wizytatorzy i kontrolerzy KKN oraz przedstawiciele PIBR – Barbara Misterska-Dragan (prezes KRBR), członkowie KRBR, Klaudia Hałas (Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny), Józef Król (przewodniczący Krajowego Sądu Dyscyplinarnego), a także pracownice biura PIBR, obsługujące przez wiele lat KKN: Katarzyna Maruda, Ewelina Kaczorowska-Wiosna, Małgorzata Dysińska i Barbara Pawlak.

Podczas konferencji Justyna Adamczyk, dyrektor Departamentu Rachunkowości i Rewizji Finansowej Ministerstwa Finansów, odczytała list przewodniczącego KNA Piotra Nowaka[18].

Przewodniczący KKN podziękował wszystkim, którzy przez te 17 lat działali w strukturach KKN, stopniowo doskonaląc metody kontroli, a tym samym wpływając na jakość usług świadczonych przez biegłych rewidentów.

O początkach pracy KKN, sprawach organizacyjnych, tworzeniu zespołu wizytatorów, opracowaniu procedur kontroli, szkoleniu wizytatorów oraz przebiegu pierwszych kontroli mówił Mirosław Kośmider, a Jacek Wegner przypomniał problemy, z jakimi musiała się zmierzyć KKN na kolejnym etapie funkcjonowania, w szczególności podczas kontroli badań jzp. W szczytowym momencie KKN zatrudniała zespół 17 kontrolerów, a kontrole pozostawały pod ścisłym nadzorem KNA.

Co dalej z kontrolą jakości usług biegłych rewidentów

Doświadczenia ubiegłych lat niezbicie wykazały, że kontrola działania biegłych rewidentów jest potrzebna. Powtórzmy:

• sprawdza ona przestrzeganie obowiązujących przepisów i działa dyscyplinująco,
• stanowi formę doskonalenia organizacji firm audytorskich, w tym ich systemu wewnętrznej kontroli jakości,
• pozwala na miejscu, naocznie i obiektywnie, stwierdzić jakość i wykonalność przepisów; umożliwia to przekazanie właściwym gremiom uwag co do potrzeby ich wykładni lub udoskonalenia, w tym uproszczenia; nie wszystkie rozwiązania stosowane przy badaniu dużej spółki giełdowej muszą znaleźć zastosowanie przy badaniu fabryki mebli średniej wielkości.

Zadanie przeprowadzenia kontroli firm audytorskich – o czym była już mowa – od 1.02.2020 r. przejęła PANA. Warunkiem realizacji przez nią zarysowanych wyżej zadań kontroli jest, aby merytoryczną ocenę pracy biegłych rewidentów w jak największym stopniu przeprowadzali doświadczeni kontrolerzy – biegli rewidenci. Wnoszą oni do kontroli wartość dodaną, polegającą na korzystaniu z ich wiedzy i doświadczenia, a także zapewniają odróżnienie tego, co jest istotne dla badania lub innej usługi, od tego, co służy tylko asekuracji. PANA, firmy audytorskie i biegli rewidenci potrzebują kontrolerów, którzy w ramach kontroli będą nie tylko sprawdzać, lecz również – jak dotychczas kontrolerzy KKN – pomagać.

Z tego punktu widzenia niepokoi nowy zapis znowelizowanej uobr, dopuszczający przeprowadzanie kontroli firm audytorskich niebadających jzp przez osoby nieposiadające tytułu biegłego rewidenta. Chcemy wierzyć, że jest to tylko możliwość, której wykorzystanie nastąpi w sytuacjach awaryjnych. Ogólną regułą jest przecież, że kontroler nie może – pod względem fachowym – legitymować się kwalifikacjami mniejszymi od posiadanych przez kontrolowanego. W szczególności obawy budzą dwa aspekty kontroli:

• Ważnym przymiotem biegłego rewidenta podczas wykonywania usług atestacyjnych jest zachowanie zawodowego sceptycyzmu wymaganego przez uobr (art. 69) i MSB. Czy kontrolujący niebędący biegłym rewidentem będzie umiał właściwie ocenić zachowanie zawodowego sceptycyzmu przez biegłego rewidenta, np. w odniesieniu do szacunków wartości godziwej, utraty wartości aktywów, rezerw i przyszłych przepływów pieniężnych? Od tego przecież często zależy zdolność badanej jednostki kontynuowania działalności.
• Art. 84 uobr wymaga, by sprawozdanie z badania było sporządzane na podstawie akt badania, zgromadzonych i opracowanych w toku badania przez kluczowego biegłego rewidenta. Akta badania powinny zaś – jak wiadomo – umożliwić biegłemu, niebiorącemu udziału w badaniu, prześledzenie jego przebiegu i znalezienie uzasadnienia dla opinii wydanej o badanym sf, zawartej w sprawozdaniu z badania. Czy zapis w uobr nie wskazuje, że tylko inny biegły rewident ma prawo ew. dyskwalifikacji dokumentacji badania?

Doświadczenia KKN wykazały, że ważne jest też, aby kontrole nie polegały tylko na literalnym konfrontowaniu wzorców kontrolnych z dokumentacją firmy audytorskiej i dokumentacją badań czy innych usług, ale zmierzały do doskonalenia całego systemu z zachowaniem walorów edukacyjnych, a realizacja kontroli następowała bez zbędnego pośpiechu – wroga dobrej jakości.

Mam nadzieję, że nowe usytuowanie kontroli firm audytorskich i biegłych rewidentów pozwoli zachować dotychczasowy dorobek KKN, a zarazem wzbogacić go o dodatkowe elementy.

Wskazana byłaby współpraca PANA z dotychczasowymi kontrolerami na wymagających ustalenia zasadach. Pozwoliłoby to wykorzystać zdobyte drogą prób i błędów dobre doświadczenia. Mam nadzieję, że PANA dobrze wywiąże się ze swych obowiązków. Oczekuje tego nasza gospodarka, jest to nieodzowne dla rozwoju zawodu. Jeżeli potrzebne będzie wsparcie działaczy KKN, jesteśmy gotowi go udzielić.