Zakaz badania przez biegłego rewidenta innej jednostki z branży

Zgodnie z art. 69 uobr firma audytorska, członkowie zespołu wykonującego badanie oraz osoba fizyczna mogąca wpłynąć na wynik badania muszą być niezależni od badanej jednostki. Nie mogą to być osoby, które brały udział w podejmowaniu przez nią decyzji w okresie objętym badanym sf, a także w okresie przeprowadzania badania.

Firma audytorska oraz kluczowy biegły rewident mają również obowiązek podjęcia niezbędnych działań w celu zapewnienia, że przy przeprowadzaniu badania na ich niezależność nie wpływa żaden rzeczywisty ani potencjalny konflikt interesów, relacje gospodarcze ani inne bezpośrednie lub pośrednie relacje między badaną jednostką a firmą audytorską i jej kierownictwem oraz osobami związanymi z nią stosunkiem kontroli, członkami zespołu wykonującego badanie, członkami sieci, do której należy firma audytorska.

Firma audytorska oraz kluczowy biegły rewident nie mogą przeprowadzić badania, jeżeli istnieje zagrożenie samokontroli, ryzyko czerpania korzyści własnych, promowania interesów badanej jednostki, zażyłości lub zastraszenia spowodowane stosunkiem finansowym, osobistym, gospodarczym, zatrudnienia lub innym między badaną jednostką a kluczowym biegłym rewidentem, firmą audytorską, członkiem sieci, do której należy firma audytorska, lub osobą fizyczną mogącą wpłynąć na wynik badania.

W ust. 7–9 art. 69 uobr ustawodawca szczegółowo wskazuje warunki, których spełnienie koliduje z niezależnością (lub nie ma dla niej znaczenia) biegłego rewidenta (i/lub firmy audytorskiej). Przepisy wskazują również, że zachodzi brak niezależności, w przypadku gdy „istnieją inne okoliczności naruszające niezależność w stopniu uniemożliwiającym ograniczenie tego naruszenia przy użyciu jakiegokolwiek zabezpieczenia, co nie pozwala na sporządzenie bezstronnego i niezależnego sprawozdania z badania”.

Przepisy (w tym również Kodeksu etyki) nie przewidują jednak, aby przeprowadzenie badania sf jednostki z danego sektora gospodarki stało w sprzeczności z jednoczesnym podjęciem się badania innej/ych jednostki/ek z tego sektora i wpływało ujemnie na niezależność biegłego rewidenta i/lub firmy audytorskiej.

Jeżeli biegły rewident wspomniany w pytaniu spełnia warunki niezależności, to nie jest pozbawiony możliwości zawarcia umów o badanie z innymi jednostkami branży. Jednocześnie warto przypomnieć, że zarówno biegły, jak i firma audytorska są ustawowo (art. 78 uobr) obowiązani zachować w tajemnicy wszystkie informacje i dokumenty, do których mieli dostęp w trakcie wykonywania czynności rewizji finansowej, a obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie jest ograniczony w czasie.

Jeżeli przytoczone przepisy nie skłonią potencjalnego klienta do rezygnacji z dodatkowych klauzul w umowie o badanie, a firma audytorska czy biegły rewident chcieliby mimo to podjąć się badania, to na mocy prawa cywilnego (umowy o badanie) nie ma przeszkód do wyrażenia zgody na proponowane warunki.

Co się tyczy zwiększenia wynagrodzenia za badanie, jako rekompensaty za ograniczenie możliwości podejmowania się innych badań, to obowiązuje zasada swobody zawierania umów, co oznacza, że decyzja zależy od stron umowy.