W oczekiwaniu na zmiany

Krajowy System e-Faktur

Najważniejsza zmiana dotyczy jak dotąd Krajowego Systemu e‑Faktur (KSeF). MF podjął trudną, ale odpowiedzialną decyzję, deklarując odsunięcie jego wejścia w życie w kształcie przygotowanym przez poprzedników. Okazało się, że system wymaga zbudowania niemal od nowa, nie można go poprawić przez szybką nowelizację przepisów. Jest to ogromne wyzwanie prawne, ale także organizacyjne, informatyczne i techniczne. Wydaje się, że autorom dotychczasowego pomysłu na KSeF zabrakło wyobraźni, wiedzy i umiejętności. Zabrakło też kontaktu z rzeczywistością gospodarczą. SKwP wielokrotnie krytycznie oceniało przygotowane rozwiązania, a nasi przedstawiciele aktywnie uczestniczyli w konsultacjach organizowanych przez Ministerstwo Finansów.

MF zapowiedział wprowadzenie KSeF etapami w 2026 r. Wcześniej jednak trzeba będzie na nowo przemyśleć koncepcję całego systemu, a także przygotować odpowiednie rozwiązania prawne i informatyczne. Może się okazać, że firmy, które już poniosły wydatki na wdrożenie systemu, będą zmuszone zacząć wszystko od początku. Jest to bolesne doświadczenie biznesowe, ale szkody, które mógłby wyrządzić u większości podatników KSeF w dotychczasowym kształcie, byłyby jednak niewspółmiernie większe.

Jeśli nowy system ma być gotowy w 2026 r., to prace powinny rozpocząć się jak najszybciej. Mam nadzieję, że obecne kierownictwo Ministerstwa Finansów nie powtórzy błędów swoich poprzedników. SKwP, jak zwykle, włączy się w proces opiniowania planowanych rozwiązań i oceni je z punktu widzenia praktyków, którzy będą zobowiązani je stosować. Już dzisiaj należy postulować, by nowa wersja była prosta i przyjazna dla podatników, a jednocześnie spełniała oczekiwania administracji skarbowej.

Warto rozważyć wprowadzenie okresu przejściowego (np. pół roku), w którym KSeF będzie funkcjonować w postaci docelowej, ale na zasadzie dobrowolnego korzystania przez podatników. Taki okres pozwoli na poprawienie błędów w przepisach lub w systemie (błędy są nieuniknione!), a także pozwoli na wdrożenie systemu działającego realnie, a nie przygotowanego w znacznej mierze na podstawie przesłanek teoretycznych.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne

Przedsiębiorcy objęci PIT są grupą szczególnie boleśnie dotkniętą przez tzw. Polski Ład. Od 2022 r. płacą dodatkową daninę niemal tożsamą z podatkiem dochodowym. Składka zdrowotna w obecnym kształcie powoduje także dodatkowe obciążenie obowiązkami administracyjnymi.

W kwietniu br. Ministerstwo Zdrowia zaprezentowało długo oczekiwane założenia zmian. Niestety, mają one wejść w życie dopiero od 2025 r., a odpowiedni projekt ustawy nawet jeszcze nie trafił do Sejmu.

Planowane rozwiązania będą najkorzystniejsze dla przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej. W ich przypadku składka ma mieć charakter zryczałtowany i wynosić 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia (niezależnie od rzeczywistych dochodów). Nie będzie potrzebne składanie deklaracji rocznej i obliczanie rocznej podstawy składki.

W mniejszym stopniu skorzystają osoby objęte podatkiem liniowym. Składka ma wynosić 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia – w przypadku osiągania w danym miesiącu dochodu (liczonego od początku roku kalendarzowego) do wysokości 2‑krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego. Jednak po przekroczeniu tego progu wyniesie 4,9% od dochodu stanowiącego nadwyżkę.

Z propozycji powinna być zadowolona także większość przedsiębiorców objętych ryczałtem ewidencjonowanym, którzy mają płacić składkę w wysokości 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia, ale tylko w przypadku osiągnięcia w danym miesiącu przychodu do wysokości 4‑krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego. Po przekroczeniu limitu składka wyniesie 3,5% od nadwyżki przychodu. Ministerstwo Zdrowia przyznało, że część podatników objętych ryczałtem zapłaci składkę wyższą niż dotychczas.

Ponadto dla wszystkich form opodatkowania przewidziano wyłączenie przychodów ze zbycia środków trwałych z podstawy obliczania składki.

Kasowy PIT

Jednym z najnowszych pomysłów rządzących jest wprowadzenie tzw. kasowego PIT (projekt z 23.04.2024 r.). W proponowanym kształcie należy go ocenić negatywnie. Jest to nieprzemyślana realizacja obietnicy wyborczej, w praktyce będzie mieć marginalne znaczenie.

Autorzy nie wyciągnęli wniosków i nie sięgnęli do doświadczeń „kasowego VAT” (art. 21 ustawy o VAT), który funkcjonuje od ponad 20 lat. Zainteresowanie podatników jest znikome, przy czym wydaje się, że Ministerstwo Finansów nigdy nie podjęło trudu zbadania dlaczego. Jednym z powodów jest niespójność z przepisami o podatkach dochodowych, co powoduje w dużej mierze konieczność 2‑krotnego ujmowania tych samych zdarzeń gospodarczych – zgodnie z zasadami ogólnymi w CIT/PIT oraz na zasadzie wyjątku dla celów VAT (konieczne jest przy tym uwzględnianie dodatkowych danych i wracanie do ujęcia niektórych zdarzeń po wielu miesiącach).

Tworzenie podobnego mechanizmu rozliczeń w podatku dochodowym powinno być poprzedzone analizą przyczyn niepowodzenia kasowego VAT. Po raz kolejny jednak departamenty pracują oddzielnie, nie biorąc pod uwagę oddziaływania proponowanych zmian na inne podatki. W rezultacie powstały rozwiązania, które nie tylko będą wymagały dodatkowych czynności ze strony podatników, ale także nie będą spójne z „kasowym VAT”. Prowadzenie rozliczeń stanie się bardziej pracochłonne i obarczone ryzykiem błędu.

Przepisy w zakresie VAT i podatku dochodowego powinny być w pełni spójne, tak by podatnik decydujący się na stosowanie metody kasowej, mógł identycznie ujmować zdarzenia gospodarcze do celów obu danin. Przyjęcie przepisów w proponowanym kształcie pozwoli jedynie na osiągnięcie krótkotrwałego efektu propagandowego, który bardzo szybko zostanie negatywnie zweryfikowany w praktyce gospodarczej.

Podsumowanie

Naprawianie systemu danin publicznych nie jest zadaniem łatwym i dotychczas postępuje bardzo wolno. Oczekiwania w tym zakresie były z pewnością znacznie większe. Jednocześnie przepisy zostały wcześniej zepsute w takim stopniu, że zasadne jest rozważenie zbudowania nowego systemu, który będzie prosty i przejrzysty, a także zapewni odpowiednie wpływy do budżetu i nie będzie generować wysokich kosztów poboru podatków i składek.

Doskonałym przykładem, jak nie powinno to wyglądać, jest składka zdrowotna w obecnym kształcie, która mimo wielu podobieństw do podatku dochodowego jest pobierana przez odrębną instytucję. Jednocześnie przedsiębiorcy muszą wykonać podwójną pracę, obliczając odrębnie obie te daniny.