Transformacja zawodu księgowego – zalecenia IFAC

Aktualizacja Międzynarodowych Standarów Edukacyjnych

Międzynarodowy Panel ds. Edukacji Księgowych IFAC odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości zawodu księgowego. Nadzoruje Międzynarodowe Standardy Edukacyjne (MSE) będące globalnym punktem odniesienia dla edukacji księgowej.

W tym roku IFAC zaktualizowała MSE 2, 3, 4 i 6. Kluczowe zmiany dotyczą zrównoważonego rozwoju, który nie jest traktowany jako „dodatek”. Aktualizacje łączą zagadnienia zrównoważonego rozwoju z konkretnymi efektami uczenia się. Ma to na celu zapewnienie, że zawodowi księgowi będą w stanie sprostać rosnącym oczekiwaniom w zakresie umiejętności łączenia danych i informacji finansowych z danymi i informacjami dotyczącymi zrównoważo-nego rozwoju, a także rozpoznawania wpływu obu tych elementów na całą organizację.

Zgodnie ze zintegrowanym podejściem, wskutek aktualizacji MSE pod kątem zrównoważonego rozwoju zostały wprowadzone następujące zmiany:

• Nowy obszar kompetencji: wprowadzono nowe efekty uczenia się, które zakładają zdobycie kompetencji w zakresie podstaw atestowania informacji dotyczących zrównoważonego rozwoju.
• Ukierunkowanie na biznes: zwiększono zdolność księgowych do oceny wpływu zrównoważonego rozwoju na modele biznesowe i łańcuchy wartości oraz formułowania strategicznych wniosków i wsparcia w podejmowaniu świadomych decyzji w celu wdrażania zrównoważonych praktyk biznesowych.
• Wspieranie kompetencji behawioralnych: wzmocniono takie umiejętności, jak podejmowanie decyzji, zdolność adaptacji, komunikacja, współpraca i współdziałanie.
• Rozszerzone materiały objaśniające: dostarczono dodatkowych wskazówek ułatwiających wdrażanie MSE przez organizacje zawodowe księgowych, uniwersytety i w ramach programów szkoleniowych.

Zaktualizowany MSE 6 dotyczy weryfikacji kompetencji zawodowych w ramach wstępnego rozwoju zawodowego. Zastosowano nowoczesne podejście do oceniania przyszłych księgowych, dostosowane do realiów edukacji zdalnej.

Wprowadzono dwie nowe zasady:

• autentyczność, czyli ocenianie w sposób zbliżony do rzeczywistych sytuacji zawodowych (np. przez studia przypadków i narzędzia analityczne), oraz
• integralność, czyli zapewnienie bezpieczeństwa i rzetelności egzaminów (np. przez nadzór, wspólne terminy i sprawdzanie oryginalności prac).

Rozszerzono też zasadę równości, podkreślając potrzebę dostępności i inkluzywności egzaminów dla wszystkich kandydatów z uwzględnieniem szczególnych potrzeb i warunków. Zmiany te mają na celu uczciwe, przejrzyste i praktyczne sprawdzenie kompetencji księgowych na początku ich kariery.

Zmiany wprowadzone do MSE będą obowiązywać organizacje członkowskie IFAC od 1.07.2026 r. Zachęty do stosowania zaktualizowanych MSE skierowano także do innych kluczowych podmiotów, takich jak uniwersytety, instytucje szkoleniowe i pracodawcy. Dzięki tym zmianom, skutecznie modernizującym standardy profesjonalnego kształcenia w dziedzinie rachunkowości, organizacje członkowskie przekształcają swoje programy edukacyjne nie tylko w zakresie raportowania zrównoważonego rozwoju i zapewnienia atestacji, ale także AI oraz rozwijania umiejętności zawodowych i behawioralnych.

Rola sztucznej inteligencji

AI będzie miała dalekosiężny wpływ na pracę księgowych. Aby utrzymać swoją pozycję, członkowie IFAC będą musieli włączać AI do programów nauczania rachunkowości. Organizacje zawodowe księgowych powinny rozważyć regularną współpracę z firmami i księgowymi w biznesie, ponieważ praktyka wykonywania zawodu z wykorzystaniem AI szybko się zmienia. Firmy mogą wspierać opracowywanie studiów przypadków i treści odzwierciedlających typowe wyzwania oraz codzienne decyzje podejmowane w pracy księgowego, zgodnie z metodologią zaproponowaną w MSE 6.

Organizacje zawodowe księgowych mogą ponadto rozważyć takie wykorzystanie AI, aby programy edukacyjne były bardziej spersonalizowane i dostosowane do potrzeb kandydatów na księgowych.

Konsekwencje etyczne i zarządcze nowych technologii będą również kluczowe dla zapewnienia, aby księgowość była zawodem cieszącym się zaufaniem. W trakcie cyfrowej transformacji jedno pozostaje niezmienne: niezastąpiona rola Rady Międzynarodowych Standardów Etycznych (IESBA) oraz opartego na zasadach Międzynarodowego Kodeksu Etyki Zawodowych Księgowych. Niezależnie od rozwoju technologii wysokie standardy zawodowe i zaangażowanie w uczciwość nie mogą ulec zmianie.

Międzynarodowy Panel ds. Edukacji Księgowych IFAC bada, w jaki sposób AI zmienia proces nauczania, jakie kompetencje w zakresie AI będą potrzebne przyszłym księgowym oraz jaki będzie kierunek rozwoju nowych ścieżek zawodowych, aby przyszli profesjonaliści uzyskali kwalifikacje księgowe.

Raportowanie i atestowanie informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem oraz AI wymagają od księgowych rozwijania zaawansowanych umiejętności zawodowych i behawioralnych. Księgowi będą musieli się wykazać umiejętnościami komunikacyjnymi i zdolnością współpracy z przedstawicielami różnych dziedzin. Powinni być ciekawi świata, kreatywnie myśleć i szybko się uczyć, akceptując zmiany i nowe technologie. Organizacje zawodowe księgowych, edukatorzy i firmy będą musieli współpracować nad rozwojem tych umiejętności zarówno w szkole, jak i w miejscu pracy. Organizacje zawodowe księgowych mogą być zmuszone do przeglądu i opracowania formatów nauczania w odniesieniu do różnych efektów uczenia się i obszarów kompetencji. Umiejętności zawodowe i behawioralne można lepiej rozwijać poprzez symulacje w salach lekcyjnych lub doświadczenie praktyczne. Regularne zbieranie opinii od interesariuszy pozwala lepiej zrozumieć potrzeby, doświadczenia i oczekiwania obecnych oraz przyszłych księgowych, a tym samym wskazuje obszary wymagające wspólnego doskonalenia.

IFAC wierzy, że przyszłość rysuje się obiecująco. Udoskonalając programy kształcenia zawodowego księgowych, trzeba wspólnie dbać o to, aby księgowi byli przygotowani na przyszłość oraz wszelkie wyzwania, które przed nimi stoją.