Preferencyjne rozliczenie podatkowe rodziców przy opiece naprzemiennej

Samotne wychowywanie dziecka a opieka naprzemienna

NSA podkreślił, że użyte w art. 6 ust. 4f updof sformułowanie „osoba, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko” należy rozumieć jako sytuację, w której rodzice lub opiekunowie prawni danego dziecka (co najmniej jednego) mieszkają razem (w znaczeniu faktycznym, a nie formalnym). Wówczas wychowują dane dziecko wspólnie, czyli – co do zasady – w jednym miejscu i czasie prowadząc wspólne z tym dzieckiem gospodarstwo domowe (z realną możliwością porozumiewania się rodziców oraz wspólnego podejmowania decyzji czy też wspólnych stanowisk mieszczących się pod pojęciem „wychowywania”, także wówczas, gdy obowiązki zawodowe lub sytuacja zdrowotna powodują czasową rozłąkę). Zaznaczyć przy tym należy, że przesłanka „wspólnego zamieszkiwania” rodziców z dziećmi nie została zamieszczona w art. 6 ust. 4f (oraz art. 6 ust. 4c i ust. 4d) updof.

NSA wyjaśnił, że status osoby samotnie wychowującej dziecko przysługuje rozwiedzionemu rodzicowi, który sprawuje opiekę nad dzieckiem w innym miejscu i czasie niż drugi rodzic. W opinii sądu rodzice prowadzący odrębne gospodarstwa domowe nie mogą być traktowani jako osoby wychowujące dziecko wspólnie, nawet jeśli oboje angażują się w proces wychowawczy.

Podobne stanowisko zajął WSA w Gdańsku w wyroku z 9.07.2024 r. (I SA/Gd 378/24). Podkreślił, że w przypadku pozostawienia władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom w systemie opieki naprzemiennej, nie można uznać, że rodzice wychowują i opiekują się dzieckiem „wspólnie”, ponieważ każde z nich odrębnie, w konkretnie ustalonym czasie, bez udziału drugiego z rodziców opiekuje się dzieckiem i zaspokaja jego potrzeby, stwarzając mu odpowiednie warunki rozwoju w miejscu swojego zamieszkania. Proces wychowywania dziecka realizowany jest przez każdego z rodziców „samotnie”.

Jeżeli przez część czasu w roku dziecko zamieszkuje u jednego z rodziców, w stosunku do których sąd orzekł rozwód, to rodzic ten w tym czasie samodzielnie, tj. bez wsparcia drugiego rodzica, wychowuje dziecko, natomiast przez pozostały czas dziecko wychowuje drugi z rodziców. Każdy z rodziców działa bez wsparcia drugiej osoby i samodzielnie dokonuje czynności związanych z wychowaniem i utrzymaniem dziecka, jednocześnie samodzielnie ponosząc przez część roku podatkowego koszty utrzymania dziecka. Każdy z rodziców sprawujących opiekę i wychowujących dziecko w tak ustalonym systemie jest zatem osobą samotnie wychowującą dziecko.

Wpływ wyroku na sytuację podatników

Orzeczenie NSA ma kluczowe znaczenie dla podatników sprawujących opiekę naprzemienną nad dzieckiem. Oznacza ono, że każdy z rodziców, który przez część roku podatkowego samodzielnie wychowuje dziecko, może skorzystać z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Jest to istotne, ponieważ dotychczasowe interpretacje organów podatkowych, w których zajmowały one odmienne stanowisko, mogły prowadzić do ograniczenia możliwości korzystania z tej ulgi przez rodziców dzielących opiekę naprzemienną.

Podatnicy powinni zatem zweryfikować swoje rozliczenia i w razie potrzeby wystąpić o korektę zeznania podatkowego lub indywidualną interpretację podatkową.