Sprawozdanie z działalności SPZOZ

Obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności przez niektóre jednostki zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z zasadami zawartymi w uor wynika z art. 49 tej ustawy. Określa on, kogo dotyczy obowiązek sporządzania sprawozdania z działalności oraz zakres informacyjny tego sprawozdania, obejmujący – co do zasady – istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej jednostki, w tym ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń.

W art. 49 uor wśród jednostek zobowiązanych do sporządzenia sprawozdania z działalności nie figurują SPZOZ.

Obowiązek sporządzenia sprawozdania z działalności może jednak również wynikać z ustaw systemowych, regulujących zasady tworzenia i działania jednostek. Jest tak np. w ustawie o finansach publicznych[1], w odniesieniu do instytucji gospodarki budżetowej (IGB) zaliczanych – podobnie jak SPZOZ – do jednostek sektora finansów publicznych (art. 9 pkt 6 – IGB, i art. 9 pkt 10 – SPZOZ). Art. 27 ust. 2 pkt 5 i 6 tej ustawy stanowi, że do zadań dyrektora IGB należy – oprócz przygotowania rocznego sprawozdania finansowego – opracowanie rocznego sprawozdania z działalności IGB, którego zakres informacyjny określa art. 49 ust. 2 i 3 uor.

Ustawa o działalności leczniczej[2] nakłada na SPZOZ (art. 53a) obowiązek przekazania podmiotowi je tworzącemu, do 31 maja roku następującego po roku obrotowym, raportu o sytuacji ekonomiczno-finansowej SPZOZ, przygotowanego na podstawie sprawozdania finansowego za ten rok.

Raport powinien zawierać w szczególności:

• analizę sytuacji ekonomiczno-finansowej za rok sprawozdawczy,
• prognozę sytuacji ekonomiczno-finansowej na kolejne 3 lata, wraz z opisem przyjętych założeń,
• informację o zdarzeniach wpływających na sytuację ekonomiczno-finansową.

Naszym zdaniem tematyka raportu jest merytorycznie bardzo zbliżona do tematyki sprawozdania z działalności, przy uwzględnieniu specyfiki SPZOZ. Niemniej formalnie nie jest to sprawozdanie z działalności, o którym mowa w uor.

Przepisy działu VI „Kontrola i nadzór” ustawy o działalności leczniczej określają także, że minister właściwy ds. zdrowia ma prawo przeprowadzania kontroli podmiotów leczniczych pod względem zgodności z prawem i pod względem medycznym, a w ramach tej kontroli jest m.in. uprawniony do oceny informacji i dokumentacji innej niż dokumentacja medyczna oraz oceny gospodarowania mieniem i środkami publicznymi.

Art. 121 tej ustawy stanowi, że bezpośredni nadzór nad podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą (zatem nad SPZOZ) sprawuje podmiot tworzący, który w ramach nadzoru może żądać informacji, wyjaśnień oraz dokumentów od organów SPZOZ, a także dokonywać kontroli i oceny działalności tego podmiotu. Kontrola i ocena obejmują w szczególności prawidłowość gospodarowania mieniem i środkami publicznymi oraz gospodarkę finansową.

Z kolei ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych[3] określa m.in. warunki udzielania i zakres świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) ze środków publicznych, zasady i tryb ich finansowania oraz zasady sprawowania nadzoru i kontroli nad finansowaniem oraz realizacją świadczeń opieki zdrowotnej. W art. 132 ust. 1 stanowi, że podstawą udzielania świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych przez NFZ, jest umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta między świadczeniodawcą (w tym SPZOZ) a NFZ. Co powinna określać ta umowa, reguluje art. 136 ustawy.

W celu wywiązania się NFZ z zadań nałożonych ustawą prezes NFZ jest uprawniony do wydawania zarządzeń, w tym do wymiany informacji między świadczeniodawcami a NFZ, z tym że wymiana tych informacji następuje, co do zasady, elektronicznie.

Naszym zdaniem celowe jest, aby biegły rewident badający sprawozdanie finansowe SPZOZ wyrażał w sprawozdaniu z badania – stosownie do art. 83 ust. 1 pkt 10 i 11 uobr – opinię o tym, czy raport finansowo-ekonomiczny został sporządzony zgodnie z przepisami, czy jest zgodny z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym oraz czy stwierdzono w nim istotne zniekształcenia. Przemawia za tym fakt, że raport opiera się na sprawozdaniu finansowym i je uzupełnia, a rolą biegłego rewidenta jest stwierdzenie wiarygodności finansowych danych sprawozdawczych. Warunkiem wyrażenia takiej opinii jest oczywiście przedstawienie biegłemu rewidentowi raportu finansowo-ekonomicznego przed ustalonym w umowie terminem zakończenia badania sprawozdania finansowego.

W kwestii dotyczącej wyrażenia przez biegłego rewidenta opinii nt. sprawozdania z działalności art. 83 ust. 3 pkt 10 i 11 uobr wskazuje, że jednym z elementów sprawozdania z badania jest opinia biegłego rewidenta o tym, czy sprawozdanie z działalności zostało sporządzone zgodnie z przepisami, czy jest ono zgodne z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym oraz czy stwierdzono w nim istotne zniekształcenia, a jeżeli tak – wskazanie, na czym one polegają.

Mając powyższe na względzie i na podstawie informacji uzyskanych z Ministerstwa Finansów stwierdzić należy, że biegły rewident w sprawozdaniu z badania sprawozdania finansowego odnosi się do sprawozdania z działalności, jeżeli wymóg sporządzenia tego sprawozdania – zawierającego zakres informacji, o którym mowa w art. 49 ust. 2 uor – wynika wprost z uor lub przepisów szczególnych. Nie dotyczy to zatem przypadków, gdy przepisy określające obowiązek sporządzenia dokumentu mającego charakter sprawozdania nie odnoszą się wprost do sprawozdania z działalności, o którym mowa w uor.

Biegły rewident badający roczne sprawozdanie finansowe SPZOZ nie ma więc obowiązku odniesienia się – w opinii zawartej w sprawozdaniu z badania – do dokumentów sporządzonych przez SPZOZ np. na potrzeby organów kontroli czy nadzoru, jako nieodnoszących się bezpośrednio do sprawozdania z działalności w rozumieniu art. 49 uor.