Zamówienie-Koszyk
Dokończ - Edytuj - Anuluj

Droga Użytkowniczko, Drogi Użytkowniku, klikając AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrazisz zgodę na to aby Rachunkowość Sp. z o.o. oraz Zaufani Partnerzy przetwarzali Twoje dane osobowe takie jak identyfikatory plików cookie, adresy IP, otwierane adresy url, dane geolokalizacyjne, informacje o urządzeniu z jakiego korzystasz. Informacje gromadzone będą w celu technicznego dostosowanie treści, badania zainteresowań tematami, dostosowania niektórych treści do lokalizacji z której jest odczytywana oraz wyświetlania reklam we własnym serwisie oraz w wykupionych przez nas przestrzeniach reklamowych w Internecie. Wyrażenie zgody jest dobrowolne.

Klikając w przycisk AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU wyrażasz zgodę na zapisanie i przechowywanie na Twoim urządzeniu plików cookie. W każdej chwili możesz skasować pliki cookie oraz ograniczyć możliwość zapisywania nowych za pomocą ustawień przeglądarki.

Wyrażając zgodę, pozwalasz nam na wyświetlanie spersonalizowanych treści m.in. indywidualne rabaty, informacje o wykupionych przez Ciebie usługach, pomiar reklam i treści.

AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU
account_circle
dehaze

Logowanie

e-mail:

hasło:

 

 

Logowanie za pomocą e-maila

Jeżeli nie pamiętasz hasła albo nie masz konta, to wyślemy na Twój e-mail wiadomość weryfikującą. Po kliknięciu w link z e-maila będziesz zalogowany na urządzeniu do chwili wylogowania.

e-mail:

Klikając w poniższy link, zgadzasz się na zapisanie podanych w formularzu danych i wykorzystywanie ich zgodnie z polityką przetwarzania danych dostępną w dokumencie ⇒Polityka przetwarzania danych osobowych (RODO)⇐

 

Logowanie do za pomocą e-maila

Sprawdzanie danych....

Sposób potwierdzenia spełniania wymogów niezależności biegłego rewidenta – skutki braku oświadczenia

Maciej Chorostkowski
Biegły rewident
W ramach badania przez firmę audytorską sprawozdania finansowego składane są potwierdzenia spełniania przez członków zespołu badającego warunku niezależności od badanego klienta.
Czy niezłożenie kompletu takich oświadczeń oznacza, że badanie staje się nieważne z mocy prawa? Czy można zautomatyzować ten proces w ramach firmy audytorskiej w taki sposób, że poszczególni członkowie zespołu zaznaczą spełnianie tego warunku w systemie informatycznym – bez konieczności składania oświadczenia z ich podpisem?

Formalnym potwierdzeniem spełniania warunku niezależności jest złożenie zarówno przez firmę audytorską, jak i członków zespołu badającego sprawozdanie finansowe (sf) oświadczenia o spełnianiu wymogów niezależności (art. 74 ust. 2 uobr). Oświadczenie służy potwierdzeniu, że wymienione w nim podmioty posiadają przymiot niezależności, który został szczegółowo opisany w art. 69–73 uobr.

Formalnym potwierdzeniem spełniania warunku niezależności jest złożenie zarówno przez firmę audytorską, jak i członków zespołu badającego sprawozdanie finansowe (sf) oświadczenia o spełnianiu wymogów niezależności (art. 74 ust. 2 uobr). Oświadczenie służy potwierdzeniu, że wymienione w nim podmioty posiadają przymiot niezależności, który został szczegółowo opisany w art. 69–73 uobr.

W wydanym w 2024 r. stanowisku nadzorczym PANA[1] wskazano m.in., że część firm audytorskich opracowuje własne, wewnętrzne systemy informatyczne, które wspierają ich pracę. Niektóre są niezwykle rozbudowane i obejmują wiele funkcjonalności, w tym umożliwiają składanie za ich pośrednictwem oświadczeń o niezależności. Zdaniem PANA, o ile formę taką można przyjąć dla wewnętrznych procedur potwierdzania niezależności, stosowanych fakultatywnie przez firmy audytorskie, o tyle składane w ten sposób oświadczenia nie mogą zastąpić oświadczenia o niezależności – składanego zgodnie z art. 74 ust. 2 uobr – ani być jako takie traktowane. Potwierdzeniem tego stanowiska jest wyrok WSA w Warszawie z 4.10.2023 r. (VI SA/Wa 3972/23, nieprawomocny).

Systemy informatyczne wykorzystywane przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie stanowią wyłącznie fakultatywne narzędzie, które może usprawnić lub ułatwić pracę. Niezależnie bowiem od sposobu skomplikowania stosowanego systemu informatycznego nie może on zastąpić oświadczeń składanych zgodnie z wymogami uobr. Natomiast same oświadczenia o niezależności muszą się znajdować w aktach badania.

O doniosłości oświadczenia o niezależności świadczy m.in. odrębnie przewidziana sankcja za jego niezgodność z prawdą. Ma ono na celu potwierdzenie spełnienia kluczowej przesłanki warunkującej możliwość podjęcia się i prowadzenia badań ustawowych. Ustawodawca wymaga, aby składający oświadczenie zawarł w nim klauzulę: Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składane pod rygorem odpowiedzialności karnej oświadczenie wymaga zatem własnoręcznego podpisu lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego, który również potwierdza tożsamość składającej je osoby.

PANA wywodzi z tego, że skoro złożenie fałszywego oświadczenia jest zagrożone sankcją karną (obwarowane wszelkimi rygorami z tego wynikającymi), nie można własnoręcznego (lub kwalifikowanego elektronicznego) podpisu zastąpić używanym w aplikacjach informatycznych okienkiem check box. Taka formuła bowiem ani nie daje pewności co do osoby składającej oświadczenie o przymiocie charakteryzującym ją osobiście, ani nie pozwala sprostać regułom dowodowym już na etapie postępowania kontrolnego, które toczy się na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego (a te wymagają pisemności).

Podsumowując: dla ważności oświadczenia o niezależności musi być ono podpisane wyłącznie własnoręcznym lub kwalifikowanym podpisem elektronicznym i nie może być zastąpione zastosowaniem funkcjonalności nawet najlepszego i najbardziej rozbudowanego wewnętrznego systemu informatycznego.

Do kwestii ważności badania przy braku (kompletu lub części) oświadczeń o niezależności PANA odniosła się w innym stanowisku nadzorczym[2]. Wskazała, że ustawodawca w art. 83 ust. 3 uobr określił elementy, które muszą się znaleźć w sprawozdaniu z badania. Katalog ten zawiera zarówno proste i jednoznaczne wymogi, takie jak podanie nazwy i siedziby firmy audytorskiej, która przeprowadziła badanie, jak i bardziej skomplikowane – wszelkiego rodzaju opinie wymagane w sprawozdaniu z badania. O tym, czy sprawozdanie to zawiera dany element, przesądza jego zawartość, czyli treść informacji. Takiej ocenie podlega też treść opinii biegłego rewidenta o tym, czy sf przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego (będącej elementem sprawozdania z badania). Treść opinii musi mieć uzasadnienie, które powinno się znajdować w aktach badania/dokumentacji badania. Wynika to z art. 84 uobr:

  • sprawozdanie z badania jest sporządzane na podstawie akt badania zgromadzonych i opracowanych przez kluczowego biegłego rewidenta w toku badania,
  • akta badania powinny stanowić podstawę sporządzenia sprawozdania z badania oraz umożliwiać innemu biegłemu rewidentowi (niebiorącemu udziału w badaniu) prześledzenie przebiegu badania i znalezienie uzasadnienia dla opinii o badanym sf, wyrażonej w sprawozdaniu z badania.

Według stanowiska PANA, w przypadku gdy akta badania/dokumentacja badania sf są niewłaściwe lub zawierają istotne braki, nie można wskazać, że sprawozdanie z badania jest zgodne z art. 83 uobr (lub – w przypadku badania jednostek zainteresowania publicznego – art. 10 rozporządzenia UE nr 537/2014), bowiem istotny element sprawozdania z badania, tj. opinia biegłego rewidenta o tym, że sf przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej oraz wynik finansowy badanej jednostki zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami dotyczącymi rachunkowości i sprawozdawczości finansowej, a także przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości, nie znajduje uzasadnienia w aktach badania. Tylko należyte udokumentowanie badania sf umożliwia ustalenie, czy zostało ono przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami i standardami badania.

W myśl art. 66 ust. 6 uor badanie sf przeprowadzone z naruszeniem m.in. art. 69 ust. 6, 7 i 9 oraz art. 70 uobr (regulacje odnoszące się do niezależności firmy audytorskiej i członków zespołu badającego) jest nieważne z mocy prawa. Moim zdaniem, jeśli będziemy mieli do czynienia z brakiem oświadczeń o niezależności, niekoniecznie musi to automatycznie oznaczać, że ww. regulacje zostały naruszone. Brak jest bowiem w tych akurat przepisach wskazania na obowiązek składania takich oświadczeń – jest o nim mowa w art. 74 ust. 2 uobr, którego złamanie nie zostało w uor obwarowane unieważnieniem badania.

Tym samym uważam, że uchybienie obowiązkowi złożenia kompletu oświadczeń o niezależności nie będzie automatycznie powodowało nieważności badania, bowiem dopiero wskazanie na uchybienie wprost przepisom wymienionym w art. 66 ust. 6 uor może to spowodować. Oczywiście takie uchybienie może (i z dużą dozą pewności tak by się stało w przypadku kontroli PANA) doprowadzić do ukarania samej firmy audytorskiej (na podstawie art. 182 pkt 7 uobr) i/lub kluczowego biegłego rewidenta (art. 139 uobr), jednak nie przesądzi o automatycznej nieważności badania.

Warto dodać, że odnosząc się do kwestii nieważności badania z mocy prawa, Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie PIBR wskazało[3], iż każde naruszenie ww. przepisów [m.in. art. 69 ust. 6, 7 i 9 oraz art. 70 uobr – przyp. aut.] prowadzi do skutku nieważności badania sf z mocy prawa – niezależnie od stopnia naruszenia przepisów. Co ciekawe, w piśmie tym stwierdzono również, że przepisy uobr nie przewidują procedury unieważnienia badania sf. W tym sensie nieważność badania sf z mocy prawa należałoby traktować jako powodującą skutek wstecz (ex tunc).

Wyświetlono 5% artykułu
Aby odblokować pełną treść

Kup dostęp do tego artykułu

Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30

Kup abonament

Abonamenty on-line Prenumeratorzy Członkowie SKwP
miesiąc 71,00
kwartał 168,00
pół roku 282,00
rok 408,00

Kup teraz

Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość".

Pomoc w uzyskaniu dostępu:

15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale.

Dodaj kod tutaj

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami.

Dołącz do nas

„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!

Zamknij

Skróty w artykułach

akty prawne, standardy i interpretacje:
  • dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
  • dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
  • Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
  • KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
  • Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
  • Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
  • Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
  • Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
  • KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
  • MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
  • MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
  • Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
  • Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
  • rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
  • rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
  • rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
  • rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
  • specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
  • uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
  • uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
  • updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
  • updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
  • upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
  • US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
  • ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
  • ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
  • ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
  • ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
  • ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
  • ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
  • ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
  • ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
  • ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
  • usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
  • uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
  • Założenia koncepcyjne MSSF Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
pozostałe skróty:
  • CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
  • EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
  • FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
  • FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
  • FP – Fundusz Pracy
  • FS – Fundusz Solidarnościowy
  • IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
  • IS – izba skarbowa
  • KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
  • KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
  • KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
  • KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
  • KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
  • KSB – Krajowe Standardy Badania
  • MF – Minister Finansów
  • MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
  • MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
  • MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
  • MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
  • NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
  • PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
  • PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
  • PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
  • pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
  • PPK – pracownicze plany kapitałowe
  • RM – Rada Ministrów
  • SA – sąd apelacyjny
  • sf – sprawozdanie finansowe
  • skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
  • SN – Sąd Najwyższy
  • SO – sąd okręgowy
  • TK – Trybunał Konstytucyjny
  • TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
  • UCS – urząd celno-skarbowy
  • UE – Unia Europejska
  • US – urząd skarbowy
  • WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
  • WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
  • WSA – wojewódzki sąd administracyjny
  • zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Skróty w tekście
Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce
Najbliższe szkolenia on-line
23.06.2025 KSeF – wdrożenie i fakturowanie - 8 godzin dydaktycznych SKwP Warszawa
23.06.2025 Podatek CIT – zrozumieć przychody i koszty podatkowe SKwP Warszawa
23.06.2025 Potrącenia na liście płac i obowiązki pracodawcy wobec sądowego i administracyjnego organu egzekucyjnego w 2025 roku – 8 godzin dydaktycznych SKwP Warszawa
23.06.2025 Prawne i procesowe przygotowanie do wejścia w życie przepisów dyrektywy 2023/970 o równości i jawności wynagrodzeń SKwP Bielsko-Biała, SKwP Częstochowa, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Kielce, SKwP Koszalin, SKwP Opole, SKwP Poznań, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
23.06.2025 Reklama i reprezentacja w 2025 roku: imprezy firmowe, upominki dla kontrahentów, ulga na reklamę do 1 mln zł, influencerzy – kompleksowo na gruncie CIT, ECIT, PIT i VAT SKwP Bielsko-Biała, SKwP Częstochowa, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Katowice, SKwP Kielce, SKwP Olsztyn, SKwP Opole, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
23.06.2025 Samochody – kompleksowe rozliczenie podatku VAT, CIT i PIT SKwP Bielsko-Biała, SKwP Częstochowa, SKwP Gdańsk, SKwP Gorzów Wielkopolski, SKwP Kielce, SKwP Koszalin, SKwP Opole, SKwP Radom, SKwP Szczecin, SKwP Włocławek
23.06.2025 Koszty uzyskania przychodu w działalności gospodarczej – 8 godzin dydaktycznych SKwP Warszawa
Kursy dla księgowych