Skutki zniesienia stanu epidemii – kiedy skończy się pomoc dla podatników z tarcz antykryzysowych

Zerowa stawka VAT dla „pandemicznych” darowizn

Najwcześniej, bo już od 17.05.2022 r., utraciła moc stawka 0% VAT przewidziana w rozporządzeniu MF z 25.03.2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (DzU poz. 527 ze zm.), obejmująca:

• darowizny wyrobów medycznych (m.in. szkła laboratoryjnego, produktów leczniczych, biobójczych) na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2, na rzecz wskazanych w § 10 rozporządzenia podmiotów,
• dostawy produktów leczniczych, wcześniej importowanych lub nabytych w ramach WNT, spełniające warunki wskazane w § 10b rozporządzenia,
• darowizny laptopów i tabletów, jednostek centralnych komputerów, serwerów, monitorów, zestawów komputerów stacjonarnych, drukarek, skanerów, urządzeń komputerowych do pisma Braille’a (dla niewidomych i niedowidzących) oraz urządzeń do transmisji danych cyfrowych (w tym koncentratorów i switchów sieciowych, ruterów i modemów) m.in. dla szkół, organizacji humanitarnych i charytatywnych oraz innych jednostek wskazanych w § 10ba rozporządzenia,
• darowizny towarów wymienionych w § 10 rozporządzenia, na rzecz organizacji pożytku publicznego w celu dalszego nieodpłatnego przekazania podmiotom leczniczym oraz nieodpłatnego świadczenia usług remontu modernizacji, termomodernizacji, przebudowy, robót konserwacyjnych lub montażowych, wykonywanego w budynkach zakładów leczniczych (na warunkach określonych w § 10bc).

Zerowa stawka w tych przypadkach obowiązywała do dnia odwołania stanu epidemii.

Podatek od przychodów z budynków

Z końcem maja 2022 r. skończy się zwolnienie podatników CIT i PIT z podatku od przychodów z budynków, przewidziane w art. 38ha updop i art. 52pa updof. Podatek ten jest płacony m.in. przez właścicieli hoteli, magazynów, centrów handlowych i innych budynków przeznaczonych na wynajem. Zwolnienie wprowadzone w związku z pandemią obowiązuje w odniesieniu do przychodów ustalonych do końca miesiąca, w którym został odwołany stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19. Podatek ten trzeba więc będzie naliczać i wpłacać za miesiące od czerwca 2022 r., na zasadach określonych w art. 24b updop i art. 30g updof.

Jednorazowa amortyzacja

Również z końcem maja 2022 r. wygasa prawo podatników do jednorazowej amortyzacji środków trwałych nabytych w celu produkcji towarów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 (np. maseczek, rękawiczek, środków odkażających), wynikające z art. 38k updop i art. 52s updof. W ten sposób można amortyzować składniki majątku wprowadzone do ewidencji środków trwałych nie później niż do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19.

Odliczenie darowizn na przeciwdziałanie COVID-19 i wsparcie oświaty

Jedynie do końca maja 2022 r. podatnicy CIT i PIT mogą przekazać darowizny na przeciwdziałanie COVID-19 (o których mowa w art. 38g updop, art. 52n updof i art. 57b uzpd) oraz darowizny laptopów lub tabletów na rzecz placówek oświatowych (o których mowa w art. 38p updop, art. 52x updof i art. 57b uzpd), uprawniające do odliczenia od podstawy obliczenia podatku (przy obliczaniu zaliczki na PIT i CIT lub podatku w zeznaniu rocznym).

Wskazane darowizny można odliczyć, a koszty nabycia lub wytworzenia darowanych rzeczy bądź praw, jak również nieodpłatnych świadczeń, których celem jest przeciwdziałanie COVID-19, zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów na mocy art. 38r ust. 1 updop i art. 52z ust. 1 updof, jeśli zostaną przekazane/zrealizowane do końca miesiąca, w którym został odwołany stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19.

Dla obdarowanych ww. darowizny i nieodpłatne świadczenia – otrzymane do końca maja 2022 r. – nie stanowią przychodu do opodatkowania (art. 38s updop i art. 52za updof).

Stosowanie ulg IP Box i B+R przy odliczaniu zaliczek na podatek

Do 31.12.2022 r. (a więc do końca roku podatkowego, w którym został odwołany stan epidemii) podatnicy mogą przy obliczaniu zaliczek na CIT lub PIT:

• stosować 5% preferencyjną stawkę podatku (ulga IP Box) do dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, które są wykorzystywane do przeciwdziałania COVID-19 (art. 38m updop i art. 52u updof),
• odliczać od dochodu wydatki kwalifikowane (ulga B+R), na działalność badawczo-rozwojową, której celem jest opracowanie produktów niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19 (art. 38l updop i art. 52t updof).

U podatników CIT, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy, ww. preferencje obejmują przychody z kwalifikowanych praw/wydatki kwalifikowane, osiągnięte/poniesione w roku podatkowym, który rozpoczął się nie później niż w miesiącu, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19 (czyli nie później niż w maju 2022 r.); w trakcie tego roku mogą oni stosować ulgę IP Box/B+R przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy.

Ulga na złe długi – preferencje dla wierzycieli i dłużników

Tylko do końca 2022 r. wierzyciele mogą stosować ulgę na złe długi (tzn. zmniejszenie dochodu albo zwiększenie straty o niezapłaconą wierzytelność) począwszy od okresu rozliczeniowego lub od roku podatkowego, w którym minęło 30 dni (a nie – jak na zasadach ogólnych – 90 dni) od upływu terminu płatności. Art. 52w updof i art. 57d uzpd stanowią, że z przyspieszonej ulgi można korzystać „w roku podatkowym, w którym obowiązywał stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19”, zaś w art. 38o updop wskazano, że „nie dłużej niż do końca roku kalendarzowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19”, przy czym podatnicy, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy, mogą skorzystać z preferencji przy rozliczeniu rocznym w odniesieniu do wierzytelności objętych do końca tego roku kalendarzowego przyspieszoną ulgą na złe długi w ramach zaliczek na CIT.

Warto pamiętać, że preferencja może być stosowana tylko w okresach rozliczeniowych, w których podatnicy ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19.

Z kolei dłużnicy dotknięci negatywnymi skutkami COVID-19 jeszcze w 2022 r. mogą korzystać ze zwolnienia z obowiązku odpowiedniego zwiększenia przychodu (zmniejszenia straty podatkowej) za poszczególne okresy rozliczeniowe, o ile spełnią wskazane w przepisach warunki, m.in. co do spadku przychodów. Art. 52q updof i art. 57c uzpd umożliwiają takie zwolnienie w roku podatkowym, w którym obowiązywał stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19. Natomiast art. 38i updop stanowi, że zwolnienie obowiązuje „nie dłużej niż do końca roku kalendarzowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19”, przy czym podatnicy CIT, których rok podatkowy jest inny niż kalendarzowy, mogą skorzystać z preferencji przy rozliczeniu rocznym odnośnie do zobowiązań objętych do końca tego roku kalendarzowego zwolnieniem z obowiązku korekty w ramach zaliczek na CIT.

Ulgi w PIT dla zatrudnionych

Z upływem 2022 r. (a więc z końcem roku kalendarzowego, w którym został odwołany stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19) przestaną obowiązywać przewidziane w art. 52l updof, podwyższone na czas epidemii, limity zwolnień od PIT dla:

• zapomóg otrzymanych w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci z innych źródeł niż fundusz socjalny, zfśs, fundusze związków zawodowych lub określone odrębnymi przepisami (art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. b updof) – od 1.01.2023 r. powróci limit 6000 zł (zamiast maksymalnie 10 000 zł),
• zapomóg innych niż ww., wypłacanych z funduszy związków zawodowych pracownikom należącym do tych związków (art. 21 ust. 1 pkt 9a updof) – limit od 1.01.2023 r. będzie wynosił 1000 zł (zamiast 3000 zł).

Z kolei do końca 2023 r. (a więc do końca roku następnego po roku, w którym został odwołany stan epidemii) będą jeszcze obwiązywać „pandemiczne” limity dla:

• wartości otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej rzeczowych świadczeń oraz świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zfśs lub z funduszy związków zawodowych (art. 21 ust. 1 pkt 67 updof) – w wysokości 2000 zł (zamiast 1000 zł),
• dopłat do wypoczynku oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem – dzieci i młodzieży do 18 lat z innych źródeł niż fundusz socjalny, zfśs czy określone rozporządzeniem (art. 21 ust. 1 pkt 78 lit. b updof) – w wysokości 3000 zł (zamiast 2000 zł).

Od 1.06.2022 r. przestanie z kolei obowiązywać zaniechanie poboru PIT od dochodów ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych, z działalności wykonywanej osobiście i z tzw. innych źródeł, z racji nieodpłatnych świadczeń z tytułu szczepień ochronnych przeciw grypie, obejmujących koszt badania kwalifikacyjnego, szczepionki, przeprowadzenia szczepienia i konsultacji specjalistycznej. Zostało ono wprowadzone rozporządzeniem MFFiPR z 2.12.2020 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od wartości nieodpłatnych świadczeń z tytułu szczepień ochronnych przeciw grypie (DzU poz. 2174) i jest ważne do końca miesiąca, w którym nastąpiło odwołanie stanu epidemii.

Ważność starych certyfikatów rezydencji

Ponieważ po 15.05.2022 r. nadal będzie obowiązywał w Polsce stan zagrożenia epidemicznego, ogłoszony z powodu COVID-19, w tym czasie, a także w okresie kolejnych 2 mies. od odwołania tego stanu, płatnicy podatku u źródła mogą:

• posługiwać się certyfikatami rezydencji zagranicznego kontrahenta, obejmującymi lata 2019 i 2020; warunkiem jest posiadanie przez płatnika oświadczenia podatnika, że dane zawarte w certyfikacie nie uległy zmianie, tj. nie zmieniła się rezydencja podatkowa (art. 31ya ust. 3 specustawy),
• uwzględniać certyfikat rezydencji niezawierający okresu jego ważności – uznawany dla celów updop i updof przez kolejne 12 mies. od dnia jego wydania – jeżeli okres ten upływa w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego (art. 31ya ust. 1 specustawy),
• potwierdzać miejsce zamieszkania i siedziby podatnika dla celów podatkowych kopią certyfikatu rezydencji (bez względu na to, jakiego rodzaju płatności i na jakie kwoty są dokonywane na rzecz zagranicznego kontrahenta), jeżeli informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym (art. 31ya ust. 2 specustawy); jeśli chodzi o tę ostatnią preferencję, to trzeba odnotować, że straciła na znaczeniu, gdyż w międzyczasie zmieniono regulacje updop i updof dotyczące certyfikatów rezydencji, dopuszczając szersze wykorzystanie ich kopii bez ograniczeń czasowych.

Kary umowne jako koszty uzyskania przychodów

Podatników CIT i PIT, którzy zapłacą kary umowne i odszkodowania z tytułu:

• wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
• zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług,

nie obowiązuje wyłączenie tych kar i odszkodowań z kosztów uzyskania przychodów, przewidziane w art. 16 ust. 1 pkt 22 updop i art. 23 ust. 1 pkt 19 updof, jeśli wady te bądź zwłoka powstały w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego lub stanem epidemii, ogłoszonym z powodu COVID-19.

W świetle art. 38t updop i art. 52zb updof nie jest istotne, kiedy podatnicy faktycznie ponoszą czy potrącają takie koszty – w trakcie trwania stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego czy po ich odwołaniu – istotne jest natomiast, by wady towarów/usług bądź zwłoka w ich usunięciu powstały w związku z tymi stanami.

Termin zawiadomienia o płatnościach na rachunek spoza "białej listy"

Zniesienie stanu epidemii nie będzie miało wpływu na termin złożenia do naczelnika US zawiadomienia ZAW-NR o dokonaniu płatności na rachunek (bankowy lub skok) niefigurujący w wykazie podatników VAT (tzw. biała lista). Jest ono składane na mocy art. 117ba § 3 Op, art. 14 ust. 2i pkt 2 lub art. 22p updof i art. 12 ust. 4j pkt 2 lub art. 15d ust. 4 updop, w celu uniknięcia negatywnych konsekwencji podatkowych związanych z taką płatnością (wyłączenia wydatku z kosztów uzyskania przychodów, uniknięcia solidarnej odpowiedzialności w VAT). Przewidziany w tych przepisach termin 7-dniowy nie obowiązuje, póki trwa stan zagrożenia epidemicznego. W tym czasie podatnicy mają 14 dni na złożenie takiego zawiadomienia, licząc od dnia zlecenia przelewu (art. 15zzn specustawy).

Obowiązki MDR, opłata prolongacyjna, termin wydania interpretacji

Mimo zniesienia stanu epidemii nadal obowiązuje:

• zawieszenie terminów zgłaszania Szefowi KAS krajowych schematów podatkowych (o których mowa w Dziale III Rozdz. 11a Op) – do 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, ogłoszonego w związku z COVID-19 (art. 31y specustawy),

• zwolnienie z naliczania opłaty prolongacyjnej w przypadku wydania przez organy podatkowe decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku stanowiącego dochód budżetu państwa lub rozłożenia zapłaty podatku na raty, odroczeniu lub rozłożeniu na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę bądź z odsetkami od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek, o ile wniosek zostanie złożony w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo w okresie 30 dni po jego odwołaniu (art. 15za specustawy); analogiczne zwolnienie dotyczy odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty składek ZUS (art. 15zb specustawy),

• wydłużony o 3 mies. (czyli do 6 mies.) termin na wydanie przez dyrektora KIS interpretacji indywidualnej na wniosek podatnika – do odwołania stanu zagrożenia epidemicznego (art. 31g specustawy); w przeciwieństwie do ww. nie jest to oczywiście przywilej podatników, tylko organu podatkowego.