Do którego źródła przychodów zaliczyć wydatki pośrednio związane z zakupem akcji zagranicznej spółki

Odpowiedź na powyższe pytanie trzeba zacząć od tego, że sytuację zdecydowanie skomplikował wprowadzony od 2018 r. podział źródeł przychodów na tzw. zyski kapitałowe i pozostałe. Organy podatkowe stosują przy tym nowe przepisy bardzo restrykcyjnie. Ich zdaniem wystarczy pośredni związek ponoszonych wydatków z zakupem udziałów/akcji innej spółki, aby twierdzić, że wydatki te są kosztami przyporządkowanymi do źródła „zyski kapitałowe”.

Co może to oznaczać w skrajnym przypadku? Że podatnik, który nie uzyskuje na bieżąco przychodów z zysków kapitałowych, będzie generował z tego źródła stratę, której może nie być w stanie rozliczyć w ciągu 5 lat. Zatem wydatki, które kiedyś niewątpliwie zostałyby uznane za koszty pośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą – co istotne nawet wtedy, gdy podatnik ostatecznie odstąpił od zakupu udziałów/akcji – obecnie mogą nigdy nie być uwzględnione w rachunku podatkowym. Taka interpretacja przepisów jest szczególnie problematyczna dla podatników, którzy rozwijając swoją działalność, przejmują kontrolę nad spółkami z branży.

Trzeba również wskazać, że jeżeli chodzi o różnicekursowe na cenie nabycia udziałów/akcji, wyrażonej w walucie obcej, to w przeszłości organy podatkowe w interpretacjach wskazywały, że są to koszty pośrednio związane z działalnością podatnika i można je na bieżąco ująć w kosztach podatkowych. Obecnie fiskus uważa, że są to koszty źródła „zyski kapitałowe”. Ostatecznie zatem może się okazać, że wszelkie koszty towarzyszące zakupowi akcji staną się de facto kosztami bezpośrednio związanymi z tym zakupem, gdyż dopiero uzyskując przychód ze sprzedaży akcji (przychód ze źródła „zyski kapitałowe”), będzie można rozliczyć jakiekolwiek koszty przyporządkowane do tego źródła.

Można wyrażać wątpliwość, czy na pewno taki był zamiar ustawodawcy, jednak praktyka organów jest dla podatników niekorzystna. Przykładem jest tu interpretacja KIS z 12.04.2019 r. (0114-KDIP2-2.4010.67.2019.2.AG).

Pomimo obszernej i wielowątkowej argumentacji wnioskodawcy, wskazującego na związek ponoszonych wydatków na tzw. akwizycje zagranicznych spółek ze swoją bieżącą działalnością gospodarczą, KIS uznała, że koszty towarzyszące nabyciu udziałów/akcji wiążą się z przychodami zaliczanymi od 1.01.2018 r. do zysków kapitałowych. Wskazała, że updop nie uzależnia kwalifikacji – do odpowiedniego źródła – przychodów z udziałów/akcji od celu nabycia tych udziałów/akcji. Skoro są to przychody z zysków kapitałowych, to wszystkie wydatki (bezpośrednie i pośrednie) związane z nabyciem udziałów/akcji powinny być także przypisane do tego źródła. I to nie tylko w przypadku, gdy przedsięwzięcie zakończy się zakupem udziałów/akcji, lecz także gdy ostatecznie do zakupu nie dojdzie, bo inwestycja – po wszystkich analizach – okaże się ryzykowna lub nieopłacalna.

W interpretacji KIS odniosła się także do tematu różnic kursowych, i to nie tylko ustalonych od ceny zakupu akcji, lecz także od wydatków towarzyszących całemu przedsięwzięciu. Wskazała, że różnice kursowe nie stanowią – co do zasady – samodzielnej kategorii, lecz wiążą się z właściwymi przychodami i kosztami podatkowymi. Różnice, które dotyczą przychodów z zysków kapitałowych oraz wydatków stanowiących koszty ich uzyskania, powinny więc być kwalifikowane do źródła, z którego pochodzą te przychody/koszty.

Skoro zatem wydatki na akwizycję spółek, a także cena nabycia ich akcji są zaliczane do źródła „zyski kapitałowe”, to zrealizowane różnice kursowe (zarówno dodatnie, jak i ujemne) powinny być zakwalifikowane odpowiednio do przychodów bądź kosztów tego źródła.

Podsumowując: obawiam się, że wydatki wykazujące choćby luźny związek ze zdarzeniami powodującymi powstanie przychodu z zysków kapitałowych trzeba będzie kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów tego źródła – nawet jeśli przychód ten nie powstanie. Zobaczymy, jakie stanowisko w tej sprawie zajmą sądy administracyjne. Pozostaje mieć nadzieję, że dostrzegą, iż przyjęta przez organy podatkowe interpretacja może pozbawić podatników prawa do podatkowego rozliczenia kosztów, które bez wątpienia pozostają w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą.