Czy CMR i oświadczenie nabywcy wystarczą do zastosowania zerowej stawki VAT w eksporcie pośrednim

Zgodnie z art. 2 pkt 8 lit. b ustawy o VAT eksport pośredni to dostawa towarów, które są wysyłane lub transportowane z Polski poza terytorium UE przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium Polski lub na jego rzecz, jeżeli wywóz towarów poza terytorium UE jest potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych (polski lub z innych państw członkowskich UE).

Nie ma znaczenia, kto w tym przypadku widnieje w dokumencie celnym jako nadawca (zgłaszający). Istotne jest jedynie, kto dokonuje wywozu – czy jest to nabywca mający siedzibę poza terytorium Polski (lub podmiot działający na jego rzecz).

W analizowanej sytuacji:

• spółka wiedziała przed dostawą, że towary opuszczą UE,
• wywóz do Ukrainy zorganizował nabywca (firma niemiecka),
• transport odbywał się z Polski bezpośrednio poza terytorium UE.

Dostawa spełnia zatem definicję eksportu pośredniego.

Nie mamy przy tym do czynienia z transakcją łańcuchową w rozumieniu art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, gdyż ciągłość transportu została przerwana – transport od spółki do magazynu organizował inny podmiot (producent), a dalszy wywóz do Ukrainy odbywał się już na zlecenie niemieckiego nabywcy. Tymczasem przy transakcji łańcuchowej towary muszą być transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy. Nie można więc tu zastosować zasad opodatkowania dotyczących transakcji łańcuchowych.

Warunkiem stosowania stawki 0% w eksporcie jest posiadanie przez podatnika – przed upływem terminu do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy – urzędowego dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza UE (art. 41 ust. 6 i 11 ustawy o VAT).

Art. 41 ust. 6a wskazuje przykładowy katalog dokumentów:

• dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego wydruk potwierdzony przez właściwy organ celny (np. komunikat CC599C z systemu AES/ECS2 PLUS),
• dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność,
• papierowe zgłoszenie wywozowe, złożone poza systemem obsługi zgłoszeń wywozowych, albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny.

Choć katalog dokumentów jest otwarty, muszą to być dokumenty urzędowe pochodzące z systemu celnego lub potwierdzone przez organ celny. CMR i oświadczenie kontrahenta mają charakter wyłącznie dowodów handlowych – nie są dokumentami potwierdzającymi wywóz w rozumieniu art. 41 ust. 6a.

Do czasu otrzymania właściwego dokumentu celnego spółka powinna stosować zasady z art. 41 ust. 7:

• nie ujmuje dostawy w JPK_VAT za okres rozliczeniowy, w którym powstał obowiązek podatkowy,
• wykazuje ją w kolejnym okresie, o ile do czasu złożenia deklaracji za ten okres otrzyma stosowny dokument celny.

Jeżeli dokument nie wpłynie również w kolejnym okresie rozliczeniowym (przed upływem terminu złożenia deklaracji za ten okres), spółka ma obowiązek zastosować stawkę krajową (dla kawy i herbaty – 23%). Po otrzymaniu dokumentu celnego w późniejszym terminie, może dokonać korekty i zastosować stawkę 0% (art. 41 ust. 9).

Powyższe stanowisko potwierdza m.in. pismo KIS z 9.09.2025 r. (0114-KDIP1-2.4012.399.2025.2.GK).