Zwolnienie z PCC kilku pożyczek od jednego pożyczkodawcy

PCC podlegają m.in. umowy pożyczki pieniędzy. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej i ciąży na pożyczkobiorcy. W terminie 14 dni od daty dokonania czynności (zawarcia umowy) pożyczkobiorca ma obowiązek złożyć deklarację PCC-3 i wpłacić podatek w wysokości 0,5% od kwoty pożyczki. W razie zawarcia umowy pożyczki w formie aktu notarialnego PCC oblicza, pobiera oraz wpłaca na rachunek właściwego organu podatkowego notariusz, który jest płatnikiem tego podatku.

Zwolnione od PCC – zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. d ustawy o PCC – są pożyczki zawarte między podmiotami obcymi, jeżeli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1000 zł.

W omawianym przypadku kwota żadnej z pożyczek nie przekroczyła 1000 zł. Nie ma znaczenia liczba zawartych umów pożyczek z jednym podmiotem, gdyż kwot lub wartości pożyczek się nie sumuje.

Na brak obowiązku opodatkowania pożyczek PCC nie wpływa również sposób realizacji umów, czyli przekazanie środków w jednym przelewie na kwotę wyższą niż 1000 zł. Przedmiotem PCC nie jest sam fakt świadczenia na podstawie umowy pożyczki, sposób realizacji umowy pożyczki, lecz fakt zawarcia takiej umowy, w której jedna ze stron (pożyczkodawca) jest zobowiązana, a druga (pożyczkobiorca) jest uprawniona do otrzymania określonego świadczenia.

Dla określenia skutków na gruncie ustawy o PCC nie ma znaczenia forma wypełnienia przez zobowiązania przez pożyczkodawcę. Nawet w przypadku gdy po zawarciu umowy nie przekazałby on określonej kwoty pieniędzy, sam fakt zawarcia umowy pożyczki rodzi obowiązek podatkowy u pożyczkobiorcy. Czynności, które nastąpią po zawarciu umowy pożyczki, w celu realizacji jej postanowień (np. przelew pieniędzy), nie są istotne z punktu widzenia opodatkowania PCC.

Sposób rozliczenia opisanych w pytaniu pożyczek nie wpływa zatem na to, czy pożyczkobiorca będzie podlegać opodatkowaniu PCC z tytułu zawarcia ww. umów. Późniejsza forma rozliczenia umowy pożyczki, w odróżnieniu od samej czynności jej zawarcia, nie jest przedmiotem PCC (tak wyrok NSA z 16.02.2010 r., II FSK 1548/08, i interpretacja IS w Poznaniu z 16.03.2015 r., ILPB2/436-370/14-2/MKO).

Dokonanie jednego przelewu na kwotę przekraczającą 1000 zł nie rodzi więc obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o PCC, jeśli w ten sposób pożyczkodawca realizuje zapisy kilku umów pożyczek, w których kwota pożyczki jest określona w wysokości nieprzekraczającej 1000 zł. Taką interpretację potwierdza również KIS.

Inaczej byłoby, gdyby w umowach pożyczek zapisano, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1a ustawy o PCC w takim przypadku obowiązek podatkowy powstaje nie z chwilą zawarcia umowy, lecz z chwilą każdorazowej wypłaty środków pieniężnych. Jeśli w takiej sytuacji kwota pieniędzy przekazana przelewem przekraczałaby 1000 zł, rodziłoby to obowiązek odprowadzenia podatku. W omawianym przypadku kwota pożyczki jest jednak określona w umowie i mieści się w kwocie zwolnienia.

Należy pamiętać, że to na pożyczkobiorcy – jako podatniku PCC – spoczywa obowiązek udowodnienia, że dana umowa pożyczki jest zwolniona z opodatkowania ze względu na jej kwotę, więc zaleca się, by miał on odpowiednie dowody w postaci umów pożyczek zawartych na piśmie (umowy pożyczki do 1000 zł nie muszą mieć formy pisemnej, ale zdecydowanie ułatwi to dochodzenie swoich praw w przypadku ew. sporu czy to z pożyczkodawcą, czy z administracją skarbową).