Zlecenie wykonywane zdalnie za granicą na rzecz polskiej firmy a obowiązek odprowadzenia składek do ZUS

W decyzji z 8.09.2023 r. (DI/100000/43/705/2023) ZUS stwierdził, że nie. Wskazał jednocześnie, że dla ustalenia braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek decydujące znaczenie ma ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Kwestie związane z ustaleniem i ze stosowaniem właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w stosunku do osób migrujących regulują rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE):

• nr 883/2004 z 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DzUrz UE L 166 z 30.04.2004 r.),
• nr 987/2009 z 16.09.2009 r. dotyczące wykonania rozporządzenia nr 883/2004 (DzUrz UE L 284 z 30.10.2009 r.).

Wymienione rozporządzenia wspólnotowe obowiązują w:

• państwach członkowskich UE,
• państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG),
• Szwajcarii,
• Wielkiej Brytanii (w stosunku do określonej grupy osób).

W myśl art. 1 ust. 1 ww. rozporządzenia 883/2004 osoby, do których stosuje się to rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa. Co do zasady osoba wykonująca pracę najemną na terytorium danego państwa, podlega jego ustawodawstwu. Z kolei osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach, co do zasady podlega ustawodawstwu państwa, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie (art. 13 ust. 1 lit. a rozporządzenia 883/2004).

Jednocześnie 1.07.2023 r. ZUS przystąpił do wielostronnego ramowego porozumienia opartego na art. 16 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 w sprawie stosowania tego przepisu w przypadkach zwyczajowej telepracy transgranicznej (Szwajcaria również jest stroną tego porozumienia). Wprowadza ono wyjątek od ww. zasady.

Przypomnijmy, że w wyniku ww. porozumienia od lipca 2023 r. osoby pracujące zdalnie z innego kraju (sygnatariusza porozumienia) mogą na nowych zasadach (fakultatywnie) podlegać systemowi zabezpieczenia społecznego państwa siedziby pracodawcy, a nie państwa, w którym czasowo świadczą pracę. Wymaga to łącznego spełnienia następujących warunków:

• 1pracownik jest zatrudniony u pracodawcy, którego siedziba znajduje się w innym państwie niż państwo jego miejsca zamieszkania,
• oba państwa są sygnatariuszami porozumienia,
• czas pracy zdalnej pracownika wykonywanej w miejscu zamieszkania wynosi co najmniej 25% i jednocześnie nie przekracza 50% ogólnego czasu pracy,
• pracownik zwyczajowo świadczy pracę w dwóch miejscach – w państwie siedziby pracodawcy oraz w państwie swojego miejsca zamieszkania.

W opisywanym przypadku warunki te nie będą spełnione.

W przywołanej interpretacji ZUS przypomniał, że w świetle art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 usus obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kc stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące.

Jednocześnie ZUS wskazał, że nie rozstrzyga kwestii ustalenia ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego. W sprawach, w których zleceniobiorca podejmuje aktywność zawodową poza granicami kraju, elementem niezbędnym do rozstrzygnięcia o obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym tej osoby jest zatem wskazanie przez przedsiębiorcę, jakiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego będzie podlegała.

Skoro zleceniobiorca będzie podlegać ustawodawstwu szwajcarskiemu, należy uznać, że z tytułu zawartej umowy zlecenia nie będzie w Polsce objęty ubezpieczeniami społecznymi, a w konsekwencji zleceniodawca nie ma obowiązku opłacania za niego do ZUS składek na te ubezpieczenia.