Zbiorcze deklaracje na podatek od czynności cywilnoprawnych

Wynikają z ustawy z 9.11.2018 o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (DzU poz. 2244).

Zasadą pozostaje wymóg składania deklaracji PCC-3 i wpłaty podatku do US w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Nowym wyjątkiem od 1.07.2019 jest możliwość złożenia deklaracji zbiorczej oraz jednorazowej zapłaty PCC z tytułu zawartych w danym miesiącu co najmniej 3 czynności obejmujących umowę:

• pożyczki (o wartości przekraczającej ustawowe zwolnienia) lub
• sprzedaży rzeczy ruchomych (o wartości powyżej 1 tys. zł – poniżej tej kwoty przysługuje zwolnienie na podstawie art. 9 pkt 6 ustawy o PCC), lub
• sprzedaży praw majątkowych (z wyjątkiem ustawowych zwolnień, o których mowa w art. 9 ustawy o PCC).

Celem tej zmiany jest – jak napisano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji – umożliwienie podatnikom PCC składania zbiorczej deklaracji oraz jednorazowej zapłaty podatku z tytułu wszystkich umów o jednorodnym charakterze, które zostały zawarte przez podatnika w okresie miesiąca.

Zbiorczą deklarację PCC-4 trzeba złożyć do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Tego dnia upłynie też termin wpłaty podatku od zadeklarowanych zbiorczo czynności.

Warunkiem zbiorczego rozliczenia jest, aby takich czynności było co najmniej 3 i aby ostatnia z nich nastąpiła przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej. Jeśli więc pierwsza umowa zostanie zawarta np. 1 sierpnia, a dwie pozostałe 10 i 11 sierpnia, to podatnik będzie mógł złożyć zbiorczą deklarację.

Przepis jest jednak nieprecyzyjny. Nie odpowiada na pytanie, co w sytuacji, gdy podatnik zawrze w miesiącu więcej niż 3 umowy, a odstęp między pierwszą czynnością a ostatnią wyniesie więcej niż 14 dni (np. pierwsza zostanie zrealizowana 1 września, a ostatnia 30 września).

Do problemu tego odniosło się Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie „Dziennika Gazety Prawnej”. Wykładnia MF jest zaskakująco korzystna dla podatników. Wynika z niej, że warunkiem zbiorczego rozliczania podatku przez podatnika jest zawarcie co najmniej 3 umów pożyczki lub sprzedaży rzeczy ruchomych bądź praw majątkowych, przy czym trzecia z umów musi być zawarta w okresie 14 dni od dnia zawarcia pierwszej umowy. Natomiast każda następna umowa pożyczki lub sprzedaży zawarta po tym okresie skutkuje rozliczeniem jej według zasad wskazanych w nowym art. 10 ust. 1a.

(...) A zatem w przypadku zawarcia na początku miesiąca trzech umów w okresie 14 dni od dnia zawarcia pierwszej z nich, a następnie pod koniec miesiąca kolejnych umów, podatnik jest uprawniony do złożenia jednej zbiorczej deklaracji w sprawie PCC.

Wykładnia MF oznacza, że jeżeli podatnik zawrze w miesiącu 10 umów zakupu lub pożyczki, będzie mógł wszystkie je wykazać w jednej zbiorczej deklaracji i wpłacić podatek do 7. dnia następnego miesiąca, o ile tylko spełniony zostanie warunek, aby trzecia z tych czynności była zrealizowana przed upływem 14 dni od dnia dokonania pierwszej.

Jeżeli natomiast między pierwszą a trzecią czynnością upłynie więcej niż 14 dni, to podatnik nie rozliczy się z podatku zbiorczo, lecz będzie musiał – zgodnie z zasadą ogólną – złożyć deklaracje PCC-3 z tytułu każdej umowy i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Z dosłownego brzmienia nowego przepisu nie wynika również, aby wszystkie (co najmniej 3) czynności musiały mieć jednorodny charakter, np. żeby wszystkie były umowami pożyczki lub umowami kupna-sprzedaży rzeczy ruchomych.

Wskazówki w tym zakresie nie daje również wzór zbiorczej deklaracji PCC-4,określony przez MF w rozporządzeniu z 27.05.2019 (DzU poz. 1069).

W odpowiedzi na pytanie „Dziennika Gazety Prawnej” Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że podatnik może złożyć zbiorczą deklarację, gdy zostaną zawarte w danym miesiącu kalendarzowym co najmniej 3 umowy sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych, lub pożyczki, przy czym bez znaczenia jest, czy są to wyłącznie 3 umowy sprzedaży, 3 umowy pożyczki, czy też umowy sprzedaży i pożyczki łącznie w liczbie co najmniej 3.

Zbiorczą deklarację należy złożyć do US właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podatnika, a gdy obowiązek zapłaty ciąży solidarnie na kilku podmiotach – do US właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania jednego z tych podmiotów. Jeżeli natomiast tylko zbywca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski lub gdy żadna ze stron czynności nie ma tu siedziby ani miejsca zamieszkania, wówczas właściwy będzie Trzeci US Warszawa-Śródmieście.

Do zbiorczej deklaracji PCC-4 są załączniki:

• Informacja o pozostałych podatnikach (PCC-4/A), która powinna być złożona, gdy po stronie nabywcy wystąpi więcej niż jeden podmiot,
• Informacja o wysokości podatku według poszczególnych gmin (PCC-4/B), którą należy złożyć, gdy podatnik nie ma siedziby ani miejsca zamieszkania na terytorium Polski, albo gdy siedziba lub miejsce zamieszkania (gmina) podatnika na terytorium Polski uległy zmianie w miesiącu, za który jest składana deklaracja; informacja ta ma umożliwiać poprawną dystrybucję wpływów z PCC pomiędzy gminy.

Zmiany nie dotyczą umów zawieranych z profesjonalnymi pożyczkodawcami oraz sprzedawcami, ponieważ regułą pozostaje wyłączenie z PCC czynności (innych niż umowa spółki i jej zmiany):

• w zakresie, w jakim są one opodatkowane VAT,
• gdy przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od VAT z tytułu dokonania tej czynności (z wyjątkami dotyczącymi umów sprzedaży i zamiany nieruchomości, ich części lub prawa do nieruchomości oraz umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych).

Należy przypuszczać, że zbiorczą deklarację PCC-4 będzie można złożyć elektronicznie, podobnie jak formularz PCC-3, czyli z wykorzystaniem kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub danych autoryzujących (przez podanie kwoty przychodu wykazanej w zeznaniu za rok o 2 lata wcześniejszy). Deklaracja PCC-3 nie może być natomiast podpisana profilem zaufanym ePUAP ani przesłana za pośrednictwem platformy ePUAP.

Dotychczas jednak sposobu elektronicznego składania zbiorczej deklaracji PCC-4 nie reguluje ani rozporządzenie z 27.05.2019, ani – właściwe w tej kwestii – rozporządzenie z 19.09.2017 w sprawie sposobu przesyłania deklaracji i podań oraz rodzajów podpisu elektronicznego, którymi powinny być opatrzone (DzU poz. 1802).