Zasiłek opiekuńczy – jak liczyć limity

Zmiany w tym zakresie zaczęły obowiązywać od 6.06.2018, kiedy weszła w życie ustawa z 10.05.2018 nowelizująca ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1076). Przyznała ona rodzicom, którzy opiekują się dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności (ze wskazaniem konieczności opieki lub pomocy innej osoby) lub o znacznym stopniu niepełnosprawności, nowe uprawnienia do zasiłku opiekuńczego.

Zasady ogólne

Każda osoba podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu ma prawo starać się o zasiłek opiekuńczy, gdy nie może pracować zawodowo, ponieważ musi osobiście zająć się:

• dzieckiem, które nie ukończyło 8. roku życia, w razie:

• nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do której ono uczęszcza,
• choroby niani, z którą rodzice zawarli umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad tym dzieckiem,
• porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale się nim opiekuje, jeśli poród lub choroba uniemożliwia mu sprawowanie opieki,
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale się nim opiekuje, w szpitalu albo w innej placówce leczniczej,

• dzieckiem, które nie ukończyło 14 lat – gdy jest ono chore,
• innym chorym członkiem rodziny.

W tym przypadku obowiązują 2 limity czasu, przez jaki może być wypłacany zasiłek opiekuńczy:

• 60 dni – gdy opieki wymaga dziecko do 14. roku życia,
• 14 dni – jeśli choruje starsze dziecko lub inny członek rodziny (np. małżonek, rodzic dziecka czy rodzic ubezpieczonego).

Limity obowiązują w roku kalendarzowym. Od początku 2019 trzeba je było zatem zacząć liczyć na nowo. Okresy te są przy tym niezależne od liczy opiekunów czy osób wymagających opieki.

Dodatkowe uprawnienie

Gdy dziecko nie ma orzeczenia o niepełnosprawności, od ukończenia 14 lat jest uznawane do celów wypłaty zasiłku opiekuńczego za innego członka rodziny. Zatem można się starać o zasiłek opiekuńczy na nie tylko w razie, gdy zachoruje. Obowiązuje przy tym 14-dniowy limit wypłaty w roku kalendarzowym.

Jednak rodzic dziecka niepełnosprawnego, które nie ukończyło 18 lat, ma dodatkowe uprawnienia. Ich podstawą jest orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności dziecka albo o jego niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki bądź pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Od 6.06.2018 rodzic takiego dziecka może się starać o zasiłek opiekuńczy za 30 dni w roku kalendarzowym, gdy:

• dziecko zachoruje,
• stały opiekun dziecka (małżonek ubezpieczonego lub drugi z rodziców) nie może się nim zająć z powodu porodu, choroby lub pobytu w szpitalu.

Limit ten ma zastosowanie od momentu, gdy rodzic nie uzyskałby już prawa do zasiłku opiekuńczego wg ogólnych zasad, czyli jeśli dziecko ma – w zależności od okoliczności – więcej niż 8 lub 14 lat. Jeżeli nie ukończyło ono jeszcze tego wieku, to uprawnienia do zasiłku i jego limit ustala się wg ogólnych zasad.

Limit 30 dni natomiast ma zastosowanie wtedy, gdy opieki wymaga dziecko niepełnosprawne:

• chore w wieku od 14 do 18 lat,
• zdrowe w wieku od 8 do 18 lat – np. w razie zamknięcia jego szkoły czy choroby stałego opiekuna.

Sumowane ograniczenia

Jeśli rodzice mają również dzieci bez orzeczonej niepełnosprawności, 30-dniowy limit wypłaty zasiłku opiekuńczego na dziecko niepełnosprawne wlicza się do limitu 60-dniowego.

Jeśli ubezpieczony otrzyma zasiłek opiekuńczy za więcej niż 30 dni sprawowania opieki na dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat (w przypadkach określonych w ustawie) lub chorym dzieckiem do 14 lat, może później starać się o zasiłek opiekuńczy w razie opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem za okres krótszy niż 30 dni (do wyczerpania 60-dniowego limitu).

Choroba innego członka rodziny

Gdy poza niepełnosprawnym dzieckiem, które ukończyło odpowiednio 8 lub 14 lat, opieki wymaga inny członek rodziny ubezpieczonego, trzeba pamiętać zarówno o 14-, jak i 30-dniowym limicie wypłaty zasiłku. Ten pierwszy – obowiązujący w razie opieki nad członkiem rodziny – jest wliczany do limitu 30-dniowego.

Jeśli ubezpieczony wykorzysta 30 dni zasiłku z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, nie będzie już mógł skorzystać z zasiłku za czas sprawowania opieki nad innym członkiem rodziny.

Trzy grupy podopiecznych

Jeśli ubezpieczony w tym samym roku kalendarzowym sprawuje opiekę zarówno nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat (w określonych w ustawie przypadkach), chorym dzieckiem w wieku do 14 lat, dzieckiem niepełnosprawnym starszym niż 8 lub 14 lat oraz innym chorym członkiem rodziny, zasiłek opiekuńczy przysługuje przez łączny okres do 60 dni, w tym z tytułu:

• opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku powyżej 8 lub 14 lat do ukończenia 18 lat – nie dłużej niż przez 30 dni,
• opieki nad innym chorym członkiem rodziny – nie dłużej niż przez 14 dni.

Zasiłek z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 8 lub 14 lat oraz nad innym chorym członkiem rodziny może przysługiwać w ciągu roku przez łączny okres dłuższy niż 30 dni, ale maksymalnie 44 dni (30 dni + 14 dni).

Gdy ubezpieczony ma także dziecko w wieku do lat 14, które nie ma orzeczenia o niepełnosprawności, to przysługuje mu prawo do 60-dniowego łącznego limitu zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym (nawet, jeśli nie skorzysta z zasiłku opiekuńczego na to dziecko).