Zapomoga z powodu pandemii – bez żadnych danin

Opisane wsparcie, ze względu na źródło sfinansowania, podlega w całości zwolnieniu od PIT dla zapomóg z tytułu klęski żywiołowej bądź śmierci. Nie należą się od niego również składki ZUS.

Nie ma przeszkód, by środki zfśs przeznaczyć na zapomogi losowe. Jednym z przejawów działalności socjalnej pracodawcy jest bowiem udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej (art. 2 pkt 1 ustawy o zfśs) – a w jej ramach firmy oferują najczęściej jednorazowe zapomogi. Zapomoga to bezzwrotna pomoc finansowa udzielona osobie fizycznej zwykle w związku ze zdarzeniem losowym. Jest to jednorazowy akt wsparcia osoby, która z różnych przyczyn znalazła się w trudnej sytuacji (interpretacja IS w Bydgoszczy z 5.06.2014, ITPB2/415-240/14/IL). Cechuje ją doraźność udzielenia, nie kwalifikujemy tu świadczeń powtarzalnych, okresowych (interpretacja ZUS w Lublinie z 7.01.2013, WPI/20000/451/1399/2012). W przypadku zapomóg „losowych” beneficjenci mają szansę na skorzystanie z preferencji w PIT i ZUS.

W świetle art. 21 ust. 1 pkt 26 updof wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci pochodzące:

• z funduszu socjalnego, zfśs, funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra – niezależnie od ich wysokości,
• z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6000 zł; przy czym na mocy regulacji antykryzysowych ulga w 2020 wynosi maksymalnie 10 000 zł, a na mocy nowelizacji updof z 28.11.2020 (DzU poz. 2123) limit ten będzie obowiązywać do końca roku kalendarzowego, w którym zostanie zniesiony stan epidemii.

Updof nie definiuje, w jakich okolicznościach można przyznać zapomogę, by skorzystała ze wskazanej ulgi w PIT. Nie oznacza to jednak całkowitej dowolności. Zdarzenie losowe to wszelkie nagłe, niespodziewane, pojedyncze zdarzenia wywołane przyczynami zewnętrznymi, których nie można przewidzieć, a które są niezależne od człowieka nawet przy zachowaniu należytej staranności, np. kradzież, włamanie, zalanie domu, pożar, nieszczęśliwy wypadek skutkujący uszczerbkiem na zdrowiu – czytamy w interpretacji IS w Katowicach z 2.05.2012 (IBPBII/1/415-110/12/BJ).

Z kolei klęski żywiołowe to katastrofy naturalne i awarie techniczne, których skutki zagrażają m.in. życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, a pomoc i ochronę da się podjąć tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z 18.04.2002 o stanie klęski żywiołowej, DzU z 2017 poz. 1897). Według art. 3 ust. 1 pkt 2 tej ustawy katastrofa naturalna jest zdarzeniem związanym z działaniem sił natury, a do jej objawów zalicza się np. masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi bądź też działanie innego żywiołu.

W świetle powyższego zapomoga przyznana z powodu dramatycznego pogorszenia sytuacji materialnej rodziny wskutek pandemii jest zapomogą z tytułu klęski żywiołowej, a dokładnie katastrofy naturalnej, co jednak nie umniejsza jej „losowości” i nie odbiera prawa do pełnego zwolnienia podatkowego, jeśli zostanie wypłacona z funduszu socjalnego.

Korzysta ona ponadto w całości ze zwolnienia od składek (§ 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego).