Zapłata prokurentowi to ukryty zysk

Prokura dla komandytariusza

Spółka komandytowa uważała, że skoro wynagrodzenie prokurenta (będącego komandytariuszem):

• zostało ustalone na warunkach rynkowych zgodnie z art. 11c updop,

• nie ma żadnego związku z prawem do zysku w spółce (nie służy dystrybuowaniu do niego zysku spółki),

• nie służy dokapitalizowaniu tego wspólnika, lecz stanowi zapłatę za czynności faktycznie związane z prowadzoną przez spółkę działalnością w zakresie produkcji i sprzedaży elektrycznego sprzętu oświetleniowego (prokury udzielono mu ze względu na kwalifikacje, umiejętności i doświadczenie w zakresie sprzedaży elektrycznego sprzętu oświetleniowego; gdyby nie miał takich kompetencji, spółka zatrudniłaby osobę trzecią),

to nie jest ono ukrytym zyskiem opodatkowanym estońskim CIT. Do udzielenia prokury wspólnikowi doszłoby bowiem niezależnie od istniejących powiązań między nim a spółką (ze względu na jego kompetencje w branży, w której działa spółka), a jej udzielenie wynikało z faktycznych potrzeb biznesowych spółki. KIS w interpretacji z 3.01.2023 r. (0111-KDIB2-1.4010.655.2022.1.DD) podzieliła to stanowisko.

Wspólnicy uzgodnili, więc jest związek z prawem do udziału w zysku

Nie zgodził się z tym Szef KAS. Wskazał, że intencją ustawodawcy było uwzględnienie w katalogu dochodów do opodatkowania także innych niż dywidenda, alternatywnych dla niej świadczeń na rzecz wspólników lub podmiotów powiązanych bezpośrednio lub pośrednio ze spółką bądź jej wspólnikami.

Dochód z tytułu ukrytego zysku nie obejmuje świadczeń podjętych (wykonanych) bez jakiegokolwiek wpływu innych podmiotów powiązanych na działanie i decyzje spółki opodatkowanej ryczałtem, w zakresie takiego świadczenia (które nie są wykonane w związku z prawem do udziału w zysku).

Oceniając, czy wynagrodzenie prokurenta (komandytariusza) jest wypłacane w związku z prawem do udziału w zysku, Szef KAS odwołał się do przepisów Ksh regulujących spółkę komandytową. Wskazał, że komandytariusz to inwestor pasywny, jego rola tradycyjnie sprowadza się do wniesienia wkładu do spółki. Ma on ograniczony wpływ na sprawy spółki, nie ma prawa do jej reprezentacji i ponosi ograniczoną (do wysokości sumy komandytowej) odpowiedzialność za jej zobowiązania.

Poprzez ustanowienie komandytariusza prokurentem samoistnym nabiera on zatem umocowania do reprezentowania spółki, którego w przeciwnym razie by nie miał. Według Szefa KAS nie sposób zatem dowieść, że ustanowienie prokury w stosunku do wspólnika, które jest działaniem fakultatywnym i co do zasady zmienia zakres odpowiedzialności przewidzianej dla komandytariusza spółki, dzieje się w oderwaniu od uzgodnień poczynionych między wspólnikami. Wspólnicy, zakładając spółkę komandytową, godzą się na określone role i związane z tym prawa oraz obowiązki. Wyznaczenie komandytariusza prokurentem zmienia zakres pierwotnej odpowiedzialności wspólników, co dzieje się za wiedzą i zgodą obu stron. To zaś przesądza o tym, że tego typu działanie wypełnia przesłankę związku z prawem do udziału w zysku. A ponieważ wynagrodzenie prokurenta nie zostało wyłączone z ukrytych zysków w art. 28m ust. 4 pkt 1 updop, stanowi ukryty zysk objęty estońskim CIT, co potwierdził również NSA w wyroku z 11.07.2023 r. (II FSK 93/23).

Tak samo w spółce z o.o.

Należy tu dodać, że identyczne stanowisko Szef KAS zajął w interpretacji zmieniającej z 30.09.2025 r. (DOP12.8221.13.2025) w odniesieniu do wynagrodzenia prokurenta będącego wspólnikiem spółki z o.o. Argumentował, że zgodnie z Ksh wspólnicy spółki z o.o. są zobowiązani tylko do świadczeń określonych w umowie spółki. Wspólnik ma prawo do kontroli spółki, udziału w zgromadzeniu wspólników, zabierania głosu i głosowania na zgromadzeniu wspólników, a także do udziału w zysku. Sprawy spółki prowadzi zarząd i to on reprezentuje spółkę. Ustanowienie wspólnika spółki z o.o. prokurentem samoistnym powoduje, że nabiera on umocowania do reprezentowania spółki, którego w przeciwnym razie by nie miał. Jest to wynikiem uzgodnień wspólników, więc wypełnia przesłankę związku z prawem do udziału w zysku.

Więcej nt. ukrytych zysków w spółkach opodatkowanych estońskim CIT piszemy w Zamknięciu roku 2025.