Zapłata akcyzy samochodowej – ujęcie w księgach rachunkowych

W myśl art. 100 ust. 1 ustawy akcyzowej opodatkowaniu akcyzą podlega:

• zakup samochodu osobowego za granicą w drodze importu lub WNT, gdy uprzednio pojazd ten nie był zarejestrowany na terytorium Polski, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, a także
• pierwsza sprzedaż na terytorium Polski samochodu osobowego niezarejestrowanego w myśl przepisów o ruchu drogowym, wyprodukowanego w Polsce lub od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu importu/WNT.

Zasadą jest, że jeżeli w stosunku do samochodu osobowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności podlegającej opodatkowaniu, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej takiej czynności, jeżeli kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości (art. 100 ust. 3 ustawy akcyzowej).

Moment powstania obowiązku podatkowego

Obowiązek podatkowy w akcyzie z tytułu importu samochodu osobowego, niezarejestrowanego uprzednio w Polsce zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, powstaje z dniem powstania długu celnego.

W przypadku WNT obowiązek podatkowy powstaje z dniem:

• przemieszczenia samochodu z terytorium państwa UE na terytorium Polski (jeżeli nabycie prawa do rozporządzania samochodem jak właściciel nastąpiło przed jego przemieszczeniem do Polski),
• nabycia prawa do rozporządzania samochodem jak właściciel (gdy nabycie tego prawa nastąpiło po przemieszczeniu samochodu do Polski),
• złożenia wniosku o rejestrację samochodu nabytego w ramach WNT w Polsce (jeżeli występujący z takim wnioskiem nie jest właścicielem pojazdu).

Obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży w Polsce samochodu osobowego powstaje z kolei z dniem jego wydania (względnie: zamiany, darowizny, przekazania lub użycia na potrzeby prowadzonej działalności), chyba że sprzedaż taka powinna być potwierdzona fakturą – wówczas obowiązek podatkowy powstaje z dniem wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od daty wydania (zamiany, darowizny, przekazania lub użycia na potrzeby prowadzonej działalności).

Podstawa opodatkowania i stawki akcyzy

Podstawę opodatkowania akcyzą stanowi wartość celna samochodu powiększona o należne cło oraz ew. o prowizję, koszty transportu i ubezpieczenia (w przypadku importu tego samochodu), kwota, jaką należy zapłacić za samochód lub jego średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT i akcyzę (w razie WNT) albo kwota należna z tytułu sprzedaży samochodu w Polsce pomniejszona o VAT i akcyzę (w razie jego zbycia).

Obecnie zastosowanie mają 2 stawki akcyzy na samochody osobowe:

• 3,1% wartości pojazdu dla aut o pojemności silnika do 2000 cm3,
• 18,6% wartości pojazdu dla aut o pojemności silnika powyżej 2000 cm3.

Jednocześnie od 18.12.2019 obowiązuje zwolnienie z akcyzy dla samochodów elektrycznych i napędzanych wodorem, a także hybryd plug-in z silnikami do 2000 cm3, dla których obowiązek podatkowy powstał po tej dacie (18.12.2018 Komisja Europejska przekazała Polsce stanowisko, że regulacje zawarte w ustawie z 11.01.2018 o elektromobilności i paliwach alternatywnych, w tym ww. zwolnienie określone w jej art. 58, nie stanowią pomocy publicznej i dopuszczone jest ich stosowanie). Hybrydy będą zwolnione z akcyzy do 1.01.2021.

Deklaracje i rozliczenia

WNT samochodu osobowego i jego przemieszczenie do Polski wymaga:

• złożenia deklaracji uproszczonej (AKC-U/S) w terminie 14 dni, licząc od daty powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji samochodu; deklarację można złożyć w formie papierowej do US albo w formie elektronicznej za pomocą systemu PUESC,
• rozliczenia (kalkulacji i wpłaty na rachunek właściwego US) akcyzy w terminie 30 dni, licząc od daty powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż w dniu rejestracji pojazdu.
• Natomiast pierwsza sprzedaż w Polsce niezarejestrowanego samochodu osobowego (od którego nie zapłacono akcyzy z tytułu importu/WNT) wymaga:
• złożenia deklaracji podatkowej w sprawie akcyzy (na formularzu głównym AKC-4/AKC-4zo oraz szczegółowym AKC-4/E),
• rozliczenia się z akcyzy w US (za miesięczne okresy rozliczeniowe, w terminie do 25. dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy).

W razie WNT niezarejestrowanego uprzednio samochodu osobowego właściwy naczelnik US jest zobligowany do wydania, na wniosek podatnika (dla celów związanych z krajową rejestracją pojazdu), dokumentu potwierdzającego zapłatę lub brak obowiązku zapłaty akcyzy w Polsce – określonego w rozporządzeniu MF z 24.02.2009 (DzU z 2018 poz. 347). Sprzedając następnie taki samochód, podatnik ma obowiązek przekazać ten dokument nabywcy.

W przypadku samochodów zwolnionych z akcyzy naczelnik US wydaje na wniosek zainteresowanego podmiotu zaświadczenie stwierdzające zwolnienie pod warunkiem przedstawienia dokumentacji potwierdzającej, że pojazd, którego dotyczy zwolnienie, jest pojazdem elektrycznym, napędzanym wodorem albo hybrydowym (art. 109a i art. 163a ustawy akcyzowej).

Zwrot akcyzy

Jeżeli nabywca samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej w Polsce, od którego uregulowano akcyzę, dokona następnie jego WDT (przemieszczania z Polski na terytorium innego państwa UE) lub eksportu (wywozu z Polski poza UE, potwierdzonego przez właściwy organ celny), względnie dostawa/eksport zostaną zrealizowane w jego imieniu, przysługuje mu prawo do zwrotu akcyzy – na wniosek złożony właściwemu naczelnikowi US, w terminie roku od daty WDT/eksportu pojazdu (art. 107 ust. 1 ustawy akcyzowej). Wzór wniosku o zwrot określa rozporządzenie MF z 24.02.2009 w sprawie zwrotu akcyzy od samochodu osobowego (DzU z 2018 poz. 174).

W celu uzyskania zwrotu należy dysponować dokumentami potwierdzającymi WDT lub eksport samochodu (np. dokumentami przewozowymi, celnymi, fakturą, specyfikacją dostawy, korespondencją handlową, dokumentem dotyczącym ubezpieczenia lub frachtu, dokumentem potwierdzającym zapłatę za WDT/eksport). Dołącza się je, wraz z dowodem zapłaty akcyzy lub fakturą z wykazaną kwotą akcyzy, do wniosku o zwrot.

Warunkiem otrzymania zwrotu akcyzy w przypadku WDT lub eksportu samochodu osobowego, realizowanego bez udziału przewoźnika (spedytora), przy użyciu własnego środka transportu, jest ponadto złożenie pisemnego oświadczenia o terminie i sposobie wywozu oraz miejscu dostarczenia samochodu poza terytorium Polski.

Zwrot akcyzy samochodowej następuje w kasie US lub przelewem na rachunek bankowy wnioskodawcy, w terminie 30 dni od daty złożenia przez niego wniosku wraz z wymaganą dokumentacją (zwrotowi nie podlega akcyza w kwocie niższej niż 10 euro, po przeliczeniu na złote wg średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP z dnia złożenia wniosku). Właściwy naczelnik US, uwzględniając wniosek o zwrot akcyzy, ma obowiązek ostemplować pieczęcią US oraz przedziurkować każdy dokument dołączony do tego wniosku (celem uniknięcia ich ponownego wykorzystania). Po dokonaniu zwrotu akcyzy dokumenty dołączone do wniosku o zwrot są oddawane wnioskodawcy.

Ujęcie w księgach rachunkowych

Samochód zakupiony przez jednostkę z przeznaczeniem do dalszej sprzedaży traktuje się i wykazuje w księgach rachunkowych jak towar. Na dzień jego nabycia ujmuje się go jako zapas rzeczowych składników aktywów obrotowych, wg wartości ustalonej w cenie nabycia.

W myśl uor ceną nabycia jest cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu (określoną w umowie po przeliczeniu na złote wg średniego kursu NBP), bez podlegających odliczeniu VAT oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.

Z powyższego wynika, że cena nabycia auta obejmuje również podatek akcyzowy.

Księgowania

Operacje gospodarcze związane z akcyzą samochodową ujmuje się w księgach rachunkowych następująco:

Zapłata akcyzy w związku z wykonaniem czynności podlegającej opodatkowaniu:

1. Zarachowanie akcyzy podlegającej wpłacie na rachunek US:

• w przypadku importu (WNT) samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej w Polsce, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym

Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”

Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”

Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”

Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (akcyza należna) oraz (przyjęcie zakupionego samochodu do magazynu)

Wn konto 33 „Towary” (cena zakupu + akcyza)

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”

• w przypadku pierwszej sprzedaży w Polsce niezarejestrowanego samochodu osobowego

Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”

Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”

Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (akcyza należna)

2. Wpłata akcyzy należnej na rachunek US:

Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (akcyza należna)

Ma konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”

Zwrot akcyzy samochodowej przez właściwego naczelnika US w razie WDT/eksportu samochodu:

1. Sprzedaż samochodu za granicę:

Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”

Ma konto 33 „Towary”

2. Wnioskowana kwota akcyzy do zwrotu

Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (akcyza wnioskowana do zwrotu)

Ma konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”

3. Otrzymanie przez wnioskodawcę środków tytułem zwrotu akcyzy

Wn konto 13 „Rachunki i kredyty bankowe”

Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (akcyza wnioskowana do zwrotu)

4. Ew. różnica między wnioskowaną a przyznaną kwotą akcyzy do zwrotu

Wn/Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” (akcyza wnioskowana do zwrotu)

Ma/Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)”.