Zakupy do biura oraz sporadyczne wykonywanie usług to również działalność gospodarcza

Taką niekonsekwencję ZUS wytknął SO w Łodzi w wyroku z 31.03.2020 (VIII U 2077/19). W rezultacie orzekł, że księgowa podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Jednak dla niej samej to niewielka pociecha. Pięć mies. wcześniej przegrała inny spór z ZUS i na mocy tamtego wyroku musiała zwrócić ponad 54 tys. zł nienależnie pobranych zasiłków – chorobowego i opiekuńczego.

Kobieta zgłosiła prowadzenie działalności gospodarczej w kwietniu 2014. Jako miejsce wykonywania usług rachunkowo-księgowych wskazała adres zamieszkania, a jako podstawę wymiaru składek zadeklarowała 9000 zł. Następnie, w latach 2015–2018, wielokrotnie przebywała na chorobowym albo na zasiłku, z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem.

ZUS ustalił, że w tym okresie na jej firmę zostały wystawione liczne faktury. Dotyczyły m.in. zakupów księgi przychodów i rozchodów, artykułów papierniczych (w tym zeszytów, kredek, długopisów, bloków rysunkowych, plasteliny, farb, pędzli, kleju, nożyczek i kopert), tonera do drukarki, biurka, lampy biurowej, fotela obrotowego, wieszaków, odkurzacza, talerzyków papierowych, serwetek, łyżek, a nawet wody toaletowej dla mężczyzn.

Właścicielka biura uwzględniła wszystkie te faktury w pkpir. ZUS uznał to za dowód, że w tym czasie działalność gospodarcza była jednak prowadzona. Zażądał więc zwrotu wszystkich pobranych zasiłków. Ich łączna kwota przekraczała 54 tys. zł.

Sąd Rejonowy w Łodzi oddalił odwołanie księgowej. Przypomniał, że zgodnie z art. 17 ustawy zasiłkowej, jeśli ubezpieczony w czasie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem, to traci prawo do zasiłku chorobowego (odpowiednio opiekuńczego) za cały okres tego zwolnienia.

Sąd wyjaśnił, że na gruncie tego przepisu za pracę zarobkową uważa się wszelką aktywność ludzką, która zmierza do uzyskania zarobku, w tym pozarolniczą działalność gospodarczą, choćby nawet polegającą na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy pozostającego na zwolnieniu lekarskim.

Dodał, że co prawda dokonywanie zakupów na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej nie jest może wprost wykonywaniem pracy zarobkowej, ale należy to uznać za działania zmierzające do uzyskiwania dochodów w przyszłości.

Również z zeznań samej księgowej wynikało, że wystawione na jej firmę faktury są formą aktywności i należy je utożsamiać z wykonywaniem działalności zarobkowej.

Kobieta złożyła apelację od tego wyroku, jednak przegrała. W wyroku z 5.11.2019 (VIII Ua 78/19) SO uznał, że wbrew jej twierdzeniom zakupy nie były incydentalne. Liczba faktur zakupowych świadczy o podejmowaniu zwykłej aktywności gospodarczej, nieograniczonej stanem zdrowia – orzekł sąd.

Podkreślił, że księgowa prowadzi biura rachunkowe, a zatem doskonale orientuje się w przepisach podatkowych, księgowych i rachunkowych. Wie, że można żądać faktury za zakupy poczynione na poczet własnej firmy, a nie za zakupy „prywatne”, bowiem w przeciwnym razie popełniłaby przestępstwo skarbowe (wyłudzanie zwrotu podatku VAT) – stwierdził sąd. Podkreślił, że nic mu nie wiadomo o wszczęciu przeciw powódce jakiegokolwiek postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub o wykroczenie skarbowe.

Sąd nie znalazł też powodu, by uznać, że zakupy nie mogły być związane z działalnością gospodarczą. Zakupy mebli typu biurko czy fotel obrotowy, artykułów papierniczych czy torby (np. na dokumenty) w pełni wpisują się w charakter prowadzonej działalności gospodarczej. Nawet artykuły typu kredki, farby czy plastelina nie budzą zdziwienia, bowiem obecnie bardzo popularne są kąciki dziecięce w zakładach usługowych czy innych placówkach. Również zakup perfum może być zakwalifikowany na potrzeby firmy (wszak wnioskodawczyni, jako profesjonalista, osobiście w taki sposób ten zakup zakwalifikowała) – stwierdził SO.

Orzekł więc, że decyzja ZUS o konieczności zwrotu pobranych zasiłków była słuszna.

W marcu 2020 właścicielka biura rachunkowego ponownie stanęła przez łódzkim SO. Tym razem wskutek decyzji ZUS z 26.03.2019. Wynikało z niej, że od 25.01.2019 kobieta nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Organ uznał, że księgowa w tym czasie nie prowadziła faktycznie działalności gospodarczej, a jedynie ją pozorowała, by uzyskać w przyszłości świadczenia z ubezpieczeń społecznych.

Tym razem jednak – jak ustalił sąd – fakty za tym nie przemawiały. Okazało się, że na początku 2019 kobieta nawiązała kontakt z inną właścicielką biura rachunkowego. Obie przypadkowo spotkały się w przedszkolu, do którego uczęszczali ich synowie, i nawiązały rozmowę. W jej trakcie ustaliły, że powódka może, jako podwykonawca, wykonywać prace księgowe dla znajomej, szczególnie w okresie spiętrzenia prac w biurze. Tak też się stało, choć kobiety nie spisały żadnej umowy.

W ramach podwykonawstwa księgowa 2-krotnie porządkowała u znajomej konta jej klientów – najpierw w lutym 2019 przez 4 dni, a następnie w maju przez ok. 1,5 tyg. Za te usługi wystawiła 2 faktury – jedną w lutym na kwotę 738 zł, drugą w maju na 1845 zł.

ZUS nie wziął jednak tego pod uwagę i w decyzji wydanej w marcu 2019 stwierdził, że w tym czasie księgowa nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom. Powołał się na długotrwałe okresy jej niezdolności do pracy w latach poprzednich, z powodu choroby albo opieki nad dzieckiem.

Sąd uznał te argumenty za nietrafne, bo – jak stwierdził – dotyczyły okresów nieobjętych sporną decyzją. Liczy się czas od 25.01.2019, bo tylko on został wskazany w decyzji organu. A w tym czasie księgowa 2-krotnie podjęła aktywność, w lutym i maju 2019 – zwrócił uwagę SO w wyroku z 31.03.2020 (VIIIU 2077/19).

Nie zgodził się z ZUS, że wykonywanie usług księgowych w tym czasie było incydentalne. Trudno to ocenić na podstawie tak wyjątkowo krótkiego okresu – stwierdził sąd.

Nawiązał przy tym do przerw w latach 2015–2018 spowodowanych stanem zdrowia, urodzeniem dziecka i koniecznością sprawowania nad nim opieki. Powrót do prowadzenia działalności po tak długiej przerwie nie mógł w krótkim czasie przynieść znaczących i regularnych przychodów. Nie oznacza to jednak, że wnioskodawczyni działalności nie wznowiła – orzekł SO.

Dodał, że gdyby nawet przyjąć argumentację ZUS – iż we wcześniejszych latach księgowa nie prowadziła działalności gospodarczej (z uwagi na stan zdrowia oraz konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem), a jej rozpoczęcie miało na celu wyłącznie uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych – to argumenty te nie są trafne. Sąd nawiązał bowiem do wyroku z 5.11.2019 (VIII Ua 78/19), który przesądził, że w tamtym czasie księgowa prowadziła jednak działalność gospodarczą. Właśnie dlatego musiała zwrócić ponad 54 tys. zł nienależnie pobranych zasiłków.

Wyrok z 31.03.2020 jest nieprawomocny.