Wyższa kwota wolna z powodu pandemii jeszcze tylko przez 3 miesiące

Nastąpiło to za sprawą art. 19 ustawy z 8.06.2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową (DzU poz. 1301), który obowiązuje od 7.07.2022 r.

Kontrowersyjna osłona

Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 52 nowelizacji z 14.05.2020 r. do specustawy (DzU poz. 875) pracodawca ma obowiązek zwiększyć kwotę wolną od zajęć egzekucyjnych z wynagrodzenia pracownika dłużnika, jeżeli w związku z działaniami służącymi zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 jego wynagrodzenie uległo obniżeniu albo członek jego rodziny utracił źródło dochodu.

Za członka rodziny uważa się małżonka pracownika albo rodzica wspólnego dziecka; dziecko do 25 lat oraz dziecko starsze z orzeczoną niepełnosprawnością, w związku z którym przysługuje mu świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy z ustawy z 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych albo zasiłek dla opiekuna określony w ustawie z 4.04.2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Dzieckiem jest z kolei dziecko własne pracownika, współmałżonka i rodzica wspólnego dziecka, z wyjątkiem dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego lub w związku małżeńskim i pełnoletniego dziecka mającego własne dziecko.

Po spełnieniu ww. przesłanek kwotę wolną podwyższa się o 25% za każdego członka rodziny, który nie osiąga dochodu oraz pozostaje na utrzymaniu pracownika.

Takie sformułowanie przepisu od początku budziło wątpliwości. Wystarczy, że dłużnikowi obniżono wynagrodzenie o symboliczną złotówkę, aby zakres zwolnienia jego wynagrodzenia od egzekucji uległ podwyższeniu o ok. 500 zł netto na osobę pozostającą na jego utrzymaniu – czytamy w uzasadnieniu do projektu nowelizacji. Ponadto czas trwania tego przywileju nie został ograniczony do okresu trwania epidemii. W konsekwencji zwiększona kwota wolna może obowiązywać nawet kilka lat. W efekcie regulacja ta przyniosła ok. 30% spadek wpływów z egzekucji z wynagrodzenia za pracę w liczbach bezwzględnych w ciągu 2 lat, mimo wzrostu przeciętnej płacy o 13%.

Trudniej skorzystać z ochrony

Nowelizacja powoduje, że obecnie zwiększona kwota wolna należy się wyłącznie, gdy z powodu podjętych w Polsce przez służby sanitarno-epidemiologiczne działań służących zapobieganiu zarażeniem wirusem SARS-CoV-2 dojdzie do zmniejszenia wynagrodzenia pracownika dłużnika i to co najmniej o 25%. Odpada zatem alternatywna przesłanka skorzystania z tej preferencji – utrata ze wskazanych przyczyn źródła dochodu przez członka rodziny pracownika. Stopień zwiększenia w tych okolicznościach kwoty wolnej pozostał ten sam – o 25% na każdego nieosiągającego dochodu członka rodziny pozostającego na utrzymaniu pracownika. Wprowadzono jednak kolejne ograniczenia – zwyżka nie może bowiem przekraczać:

• kwoty, o jaką została zmniejszona pensja, oraz jednocześnie
• łącznie – 50% kwoty wolnej od potrąceń, określonej w art. 87¹ § 1 pkt 1 Kp (tj. połowy kwoty minimalnego wynagrodzenia netto).

Ponadto dłużnik ma prawo korzystać z tego uprawnienia maksymalnie do dnia zakończenia stanu epidemii w związku z COVID-19. Opisane zmiany zaczęły jednak obowiązywać już po zniesieniu stanu epidemii (co nastąpiło 16.05.2022 r. na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z 12.05.2022 r., DzU poz. 1027). Dlatego przepis przejściowy nowelizacji (art. 26) uściśla, że zwiększona „pandemiczna” kwota wolna od zajęcia wynagrodzenia za pracę, stosowana w ramach egzekucji wszczętej i niezakończonej przed 7.07.2022 r., obowiązuje na dotychczasowych zasadach jeszcze przez 3 mies. od wejścia korekt w życie (tj. do 7.10.2022 r.). Oznacza to, że od 8.10.2022 r. pracownik dłużnik straci możliwość „zasłaniania się” wyższą kwotą wolną, chyba że do tego czasu znowu zostanie ogłoszony stan epidemii.

Według nowych zasad w liczbie dzieci, na które przysługuje ew. zwiększenie kwoty wolnej, uwzględnia się dzieci:

• pełnoletnie do 25 lat – pod warunkiem że kontynuują naukę,
• współmałżonka czy rodzica wspólnego dziecka – pod warunkiem że pracownik dostarczał mu środków utrzymania.