Wystawianie faktury do paragonu dokumentującego sprzedaż na rzecz rolnika ryczałtowego

Dostawa towarów oraz świadczenie usług na rzecz:

• osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz
• rolników ryczałtowych

zobowiązują do prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT).

Dokumentem, który potwierdza taką sprzedaż, jest paragon fiskalny. Na żądanie ww. osób, zgłoszone w odpowiednim terminie, podatnik może być jednak zobowiązany do wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż (art. 106b ust. 3 ustawy o VAT). Wystawienie faktury na rzecz rolnika ryczałtowego nie zwalnia sprzedawcy z obowiązku zaewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej.

W przypadku sprzedaży potwierdzanej paragonem problemem może być jednak brak NIP rolnika. Rolnik ryczałtowy, który korzysta ze zwolnienia od VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT i nie prowadzi działalności gospodarczej, co do zasady posługuje się bowiem numerem PESEL. Nie ma on obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego dla celów VAT i rejestrowania się jako podatnik VAT zwolniony (patrz ramka).

Od 1.01.2020 w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, potwierdzonej paragonem fiskalnym, fakturę na rzecz podatnika VAT lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie wtedy, gdy paragon potwierdzający tę sprzedaż zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby VAT lub podatku od wartości dodanej. Jeśli sprzedawca wystawił fakturę na podstawie paragonu bez NIP nabywcy, organ podatkowy ustala mu dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze (sankcji nie stosuje się do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe). Wynika to z art. 106b ust. 5 i 6 ustawy o VAT.

Jeśli zatem nabywca kupuje towary i usługi jako podatnik (a nie jako konsument), to powinien – w momencie zakupu – poinformować o tym sprzedawcę i podać numer, za pomocą którego jest zidentyfikowany na potrzeby VAT. Sprzedawca wystawia wówczas fakturę albo paragon z NIP, umożliwiający późniejsze prawidłowe wystawienie faktury do paragonu.

Z tych powodów sprzedawcy nabrali uzasadnionych wątpliwości co do możliwości wystawiania – bez narażania się na sankcję w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego – faktur na podstawie paragonów fiskalnych, które nie zawierają NIP rolników ryczałtowych posługujących się wyłącznie numerem PESEL.

Organy podatkowe potwierdzają, że paragon wystawiony rolnikowi ryczałtowemu może nie zawierać NIP nabywcy, ponieważ numerem identyfikacji podatkowej osób niezarejestrowanych jako podatnicy VAT jest ich PESEL. Jeżeli rolnik ryczałtowy nieposiadający NIP zażąda wystawienia faktury do otrzymanego paragonu, to sprzedawca powinien ją wystawić, mimo że paragon nie zawiera NIP rolnika. Tak wystawiona faktura nie będzie skutkowała narażeniem się na sankcję, o której mowa w art. 106b ust. 6 ustawy o VAT (zob. interpretacje KIS z 3.01.2020, 0113-KDIPT1-3.4012.699.2019.1.ALN, i 16.03.2020, 0113-KDIPT1-3.4012.859.2019.1.ALN). W ostatnim piśmie organ podatkowy wskazał, że wnioskodawca również od 1.01.2020 będzie miał możliwość wystawienia faktury do paragonów, które nie zawierają NIP, dla rolnika ryczałtowego, przy czym faktury te również nie będą zawierały NIP.

Podobnie w interpretacji z 6.02.2020 (0114-KDIP1-3.4012.639.2019.1.MT) KIS wyjaśniła, że sprzedawca będzie uprawniony do wystawienia na żądanie klienta faktury do paragonu fiskalnego niezawierającego NIP, jednakże faktura taka nie może zawierać NIP nabywcy. Wystawienie faktury bez NIP nabywcy będzie prawidłowe, jeżeli zostaną zawarte inne informacje, jak dane osobowe oraz adres, które pozwolą na identyfikację nabywcy. Należy zaznaczyć również, że nie ma obowiązku w takim przypadku podawania numeru PESEL.

Sprzedawca ma obowiązek zaewidencjonowania transakcji przy użyciu kasy rejestrującej niezależnie od faktu późniejszego wystawienia faktury na żądanie nabywcy (rolnika ryczałtowego). Do egzemplarza faktury pozostającego u sprzedawcy należy „podpiąć” paragon fiskalny. Nabywca (rolnik ryczałtowy) uzyskuje więc tylko fakturę, zaś paragon fiskalny pozostaje u sprzedawcy (art. 106h ust. 1 i 3 ustawy o VAT). Zasada ta obowiązuje także w przypadku wystawienia faktury bez żądania ze strony rolnika ryczałtowego.