Wydatki na ubezpieczenie prokurenta – czy są kosztem spółki

W myśl art. 15 ust. 1 updop kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zachowanie bądź zabezpieczenie źródła przychodów i które nie zostały wyłączone z kosztów na podstawie art. 16 ust. 1 updop.

Wynika z tego, że określony wydatek, niewymieniony w katalogu wydatków niestanowiących kosztów podatkowych, może być takim kosztem, pod warunkiem że między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu zachodzi związek przyczynowo-skutkowy tego typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie, zwiększenie bądź zachowanie przychodu podatnika.

Skoro ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem osiągnięcia przychodów, to cel ten nie może być „domyślny”, ale powinien być widoczny. Oznacza to, że ponoszone koszty powinny cel realizować lub co najmniej zakładać jego realnie osiągnięcie.

Wydatkom poniesionym z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (OC) osób wchodzących w skład zarządu spółki nie można przypisać takiej cechy, a zatem nie sposób też przyjąć, że stanowią koszt podatkowy spółki. Opłacenie składek OC prokurenta nie przyczyni się do osiągnięcia przez nią przychodów ani zachowania czy zabezpieczenia źródła jej przychodów. Opłacane składki nie dotyczą bowiem samej spółki (jej działalności), lecz wskazanej osoby fizycznej w związku z jej działaniami bądź zaniechaniem działań, za które otrzymuje określone wynagrodzenie.

Umowa ubezpieczenia zabezpiecza wprost interes majątkowy sprawcy szkody, nie samej spółki. Wydatki, które ponosi ona w związku z OC prokurenta, mają chronić od odpowiedzialności osobę pełniącą tę funkcję. Osoba fizyczna, przyjmując funkcję prokurenta za określone wynagrodzenie, przejmuje odpowiedzialność za pełnienie tej funkcji. Skoro więc spółka ponosi koszty z tytułu umowy ubezpieczenia, które dotyczą innych podmiotów i powinny być przez nie finansowane, to takie wydatki nie mogą stanowić jej kosztów uzyskania przychodów, z uwagi na brak spełnienia przesłanki, o której mowa w art. 15 ust. 1 updop.

Orzecznictwo podatkowe potwierdza tę tezę. W wyroku z 22.11.2016 r. (I SA/Gl 676/16) WSA w Gliwicach stwierdził, że wydatki ponoszone przez spółkę w związku z opłacaniem składek z tytułu ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej członków zarządu, rady nadzorczej oraz prokurentów nie mogą stanowić kosztów podatkowych spółki. Podobny pogląd wyraził również NSA w wyroku z 16.01.2013 r. (II FSK 1058/11).