Wydatki na pogrzeb pracownika – koszt podatkowy i odliczenie VAT

Updop ani updof nie wymieniają ww. wydatków w katalogu wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów (art. 16 updop i art. 23 updof). Jednocześnie nie jest kwestionowane, że stanowią one koszty pośrednie funkcjonowania firmy. Dotyczy to również kosztów pogrzebu byłych pracowników (np. emerytów/rencistów) i członków najbliższej rodziny obecnych i byłych pracowników.

Są to wydatki ponoszone zwyczajowo, stanowią wyraz szacunku do pracowników. Oddziałując pozytywnie na relacje między zatrudnionymi i firmą, pośrednio wpływają na poziom osiąganych przez nią przychodów.

Przykładowo KIS w interpretacji z 16.05.2020 (0111-KDIB2-3.4010.46.2018.2.PB) przychyliła się do stanowiska podatnika, że jednym z podstawowych kanonów polskiej kultury i powszechnie przyjętą normą zwyczajową jest praktyka upamiętniania zmarłych.

W przypadku śmierci pracownika czy też byłego pracownika szpital, kierując się elementarnymi zasadami współżycia społecznego, jest w obowiązku, w dowód uznania dla zasług pracownika/byłego pracownika, upamiętnić tę okoliczność poprzez złożenie wieńca na grobie zmarłego czy też wykup nekrologu lub umieszczenie kondolencji w prasie. Praktyka taka podwyższa poziom motywacji pracowników, jako że wzrasta poczucie wartości oraz przynależności pracownika do kultury organizacji, co w efekcie przyczynia się do osiągania przychodu.

Zatem ponoszone przez szpital wymienione w stanie faktycznym wydatki w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika (emeryta, rencisty) stanowią element powszechnie obowiązujących reguł zachowania prawa zwyczajowego, przyczyniają się do zwiększenia efektywności pracy.

Identyczne stanowisko KIS zajęła też w interpretacjach z 31.01.2020 (0114-KDIP2-2.4010.512.2019.1.AS) i 16.05.2018 (0111-KDIB2-3.4010.46.2018.2.PB). We wszystkich tych pismach potwierdzono, że wskazane wydatki nie noszą cech reprezentacji, nie podlegają więc wyłączeniu z kosztów podatkowych na mocy art. 16 ust. 1 pkt 28 updop i art. 23 ust. 1 pkt 23 updof.

W świetle wyroku NSA z 19.08.2020 (I FSK 7/18) pracodawca nie ma jednak prawa do odliczenia VAT od takich wydatków, a zatem są one kosztem uzyskania przychodu w kwocie brutto.

Sąd orzekł, że wydatki związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych nie pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, mimo że wynikają z prowadzonej wewnętrznej polityki kadrowej oraz dobrego zwyczaju. Mają bezpośredni i jednoznaczny związek z czynnościami niepodlegającymi VAT, więc nie ma możliwości doszukiwania się ich pośredniego wpływu na prowadzoną działalność opodatkowaną. Taki związek jest zbyt mało konkretny w porównaniu do jednoznacznego powiązania tych wydatków z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu.