Wycena zapasu produktów
Czy od dokonanej w powyższy sposób wyceny należy odjąć koszty:
1) będące konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych?
2) ogólnego zarządu, które nie są związane z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje na dzień wyceny?
3) magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów (o ile poniesienie tych kosztów nie jest niezbędne w procesie produkcji)?
4) sprzedaży produktów?
Wycena produktów gotowych zamiast po koszcie wytworzenia, w cenie sprzedaży netto pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy sprzedaży produktów zysk brutto – co dopuszcza uor (art. 28 ust. 3) – stanowi odstępstwo od ogólnej zasady. Mogą ją, naszym zdaniem, stosować jednostki:
- w których następuje tzw. produkcja łączna (sprzężona) – do wyceny produktów ubocznych,
- tylko okazjonalnie zajmujące się produkcją,
- produkujące, zwłaszcza małe i mikro, w których byłoby nieopłacalne prowadzenie rachunku kosztów, a stan zapasów produktów gotowych i niezakończonych jest nieznaczny, przy czym są to produkty przeznaczone dla anonimowego odbiorcy (a nie produkcja jednostkowa lub małoseryjna na indywidualne zamówienie).
Cena sprzedaży netto pomniejszona o przeciętny zysk brutto osiągany przy sprzedaży produktów stanowi ekwiwalent kosztu wytworzenia. Za cenę sprzedaży netto składnika aktywów, a więc i produktów, przyjmuje się, zgodnie z art. 28 ust. 5 uor, możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży bez VAT i podatku akcyzowego:
- pomniejszoną o rabaty, opusty itp. przyznane na podstawie faktur korygujących, koszty przystosowania składnika aktywów do sprzedaży i dokonania tej sprzedaży,
- powiększoną o należną dotację (dopłatę) do cen w następnym roku obrotowym.
[1] Więcej wyjaśnień na ten temat w: Z. Fedak, Wycena zapasu produktów, „Rachunkowość” nr 3–5/2019.
Jak widać, z czterech składników kosztów działalności operacyjnej, niewliczanych do kosztów wytworzenia zapasu produktów (art. 28 ust. 3), od ceny sprzedaży netto odejmuje się tylko koszty sprzedaży (głównie transportu i opakowań wysyłkowych).
Biorąc pod uwagę, że rabaty i opusty, koszty sprzedaży i przeciętny zysk brutto ustala się dla całej sprzedanej produkcji, konieczne jest wyliczenie odpowiednich wskaźników procentowych, za pomocą których należy pomniejszyć ceny sprzedaży (bez VAT i podatku akcyzowego)[1].