Czy można reklamować usługi firmy audytorskiej

Zgodnie z art. 8 pkt 3 uobr każdy biegły rewident ma obowiązek przestrzegać m.in. wymogów niezależności oraz zasad etyki zawodowej. W myśl art. 139 uobr biegły rewident podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej, jeśli dopuścił się przewinienia dyscyplinarnego, które polega na naruszeniu przez niego m.in. przepisów dotyczących zasad etyki zawodowej.

Należy zauważyć, że uobr nie wskazuje na konieczność/możliwość przestrzegania zasad etyki zawodowej w zależności od tego, czy biegły rewident wykonuje badanie sprawozdania finansowego (sf), czy też inne czynności.

Przypomnijmy, że w ramach firmy audytorskiej biegły rewident ma prawo wykonywać zawód, tj. świadczyć czynności rewizji finansowej (w tym badanie sf), a więc czynności zastrzeżone do wykonywania tylko przez niego, a także świadczyć pozostałe usługi atestacyjne oraz usługi pokrewne. Przedmiotem działalności firmy audytorskiej może być również m.in.[1]:

• usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych i podatkowych,
• doradztwo podatkowe,
• prowadzenie postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego,
• działalność wydawnicza lub szkoleniowa w zakresie rachunkowości, rewizji finansowej i podatków,
• wykonywanie ekspertyz lub sporządzanie opinii ekonomiczno-finansowych,
• świadczenie usług doradztwa lub zarządzania, wymagających posiadania wiedzy z zakresu rachunkowości, rewizji finansowej, prawa podatkowego oraz organizacji i funkcjonowania przedsiębiorstw,
• świadczenie innych usług zastrzeżonych w odrębnych przepisach do wykonywania przez biegłych rewidentów.

Innymi słowy, ogólne zasady etyki zawodowej[2] mają odniesienie do wszystkich biegłych rewidentów, niezależnie od wykonywanych przez nich usług (podczas gdy część zapisów o charakterze szczegółowym dotyczy np. wyłącznie badań i przeglądów sf) i od tego, czy pracują w firmach audytorskich, czy w innych podmiotach (np. jako dyrektorzy finansowi). Oznacza to, że z racji posiadania tytułu biegłego rewidenta osoby te mają obowiązek przestrzegania wielu reguł, które nie dotyczą osób bez tych uprawnień.

Analogicznie jest z firmami audytorskimi, które – z racji swojego statusu – też muszą przestrzegać po części regulacji (w tym etycznych), które nie dotyczą innych jednostek gospodarczych. Oznacza to, że firma audytorska, która świadczy usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych, będzie zobligowana do przestrzegania części regulacji, które nie obowiązują biur rachunkowych nieposiadających statusu firmy audytorskiej – pomimo świadczenia tej samej usługi.

Ponieważ biegły rewident jest zawodem zaufania publicznego i pełni szczególną funkcję w zapewnianiu bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, stąd z jednej strony mamy przywileje przynależne tej grupie zawodowej (w tym wyłączne prawo do przeprowadzania badań sf), a z drugiej związany z tym pożądany sposób postępowania w określonych sytuacjach, mający chronić wizerunek całej grupy zawodowej.

Odnosząc się wprost do możliwości reklamowania się[3] przez biegłego rewidenta (firmę audytorską), Kodeks etyki wskazuje, że:

• wymaga się od biegłych rewidentów przestrzegania podstawowych zasad etyki – Kodeks etyki wymaga od nich również stosowania ramowych założeń koncepcyjnych w celu identyfikacji, oceny i reakcji na zagrożenia, aby zapewnić postępowanie zgodnie z podstawowymi zasadami;
• cechą wyróżniającą zawód biegłego rewidenta jest przyjęcie odpowiedzialności za działanie w interesie publicznym; zaufanie do tego zawodu jest powodem, dla którego przedsiębiorstwa, rządy i inne organizacje angażują biegłych rewidentów w wielu obszarach, takich jak sprawozdawczość finansowa i sprawozdawczość przedsiębiorstw, czynności atestacyjne i inne czynności zawodowe; biegli rozumieją i zdają sobie sprawę z tego, że zaufanie to opiera się na umiejętnościach i wartościach, jakie wnoszą do czynności zawodowych, których się podejmują; są to m.in.:

• przestrzeganie zasad etycznych i norm zawodowych,
• wyczucie biznesowe; wykorzystywanie specjalistycznej wiedzy w sprawach merytorycznych i innych,
• stosowanie zawodowego osądu;

• istnieje pięć podstawowych zasad etycznych dla biegłych rewidentów:

• uczciwość – postępowanie w sposób otwarty i uczciwy we wszystkich powiązaniach zawodowych i gospodarczych,
• obiektywizm – dbałość, aby na stosowanie osądów o charakterze zawodowym lub gospodarczym nie wpływały: uprzedzenia, konflikt interesów lub niepożądane oddziaływanie/poleganie na osobach, organizacjach, technologii lub innych czynnikach,
• kompetencje zawodowe i należyta staranność – uzyskanie i posiadanie specjalistycznej wiedzy oraz umiejętności zawodowych na poziomie wymaganym do zapewnienia, że klient lub zatrudniająca organizacja uzyskuje wysokiej jakości usługę profesjonalną, opartą na najnowszych standardach technicznych i zawodowych oraz odpowiednim ustawodawstwie, oraz zachowywanie staranności i postępowanie zgodnie z mającymi zastosowanie standardami technicznymi i zawodowymi,
• zachowanie poufności – przestrzeganie poufności informacji uzyskanych w wyniku powiązań zawodowych i gospodarczych,
• profesjonalne postępowanie – postępowanie zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa i regulacjami oraz zgodnie z odpowiedzialnością zawodową za działanie w interesie publicznym we wszystkich czynnościach zawodowych i powiązaniach gospodarczych, a także unikanie wszelkich zachowań, o których biegły rewident wie lub powinien wiedzieć, że mogłyby zdyskredytować zawód.

Podstawowe zasady etyczne ustalają wzorzec postępowania oczekiwany od biegłego rewidenta.

Udzielając odpowiedzi na pytanie Czytelnika, należy wskazać, że Kodeks etyki w kwestii:

1. uczciwości – uszczegóławia, że biegły rewident nie może przyzwalać na świadome kojarzenie jego osoby ze sprawozdaniami, rozliczeniami, komunikatami lub innymi informacjami, jeżeli uważa, że: zawierają istotnie nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd stwierdzenie, zawierają oświadczenia lub informacje podane nierozważnie, pomijają lub utrudniają zrozumienie wymaganych informacji, jeśli takie pominięcie lub utrudnienie mogłoby wprowadzać w błąd;

2. profesjonalnego postępowania – wskazuje, że:

• biegły rewident nie może się angażować świadomie w żadną działalność, zajęcie lub czynność, które wpływają lub mogłyby wpłynąć niekorzystnie na uczciwość, obiektywizm lub dobrą reputację zawodu, a w rezultacie byłyby niezgodne z podstawowymi zasadami (zachowanie, które mogłoby zdyskredytować zawód, obejmuje zachowanie, które racjonalna i dobrze poinformowana strona trzecia prawdopodobnie uznałaby za wpływające niekorzystnie na dobrą reputację zawodu);
• podejmując działania marketingowe lub promocyjne, biegły rewident nie może powodować szkody dla reputacji zawodu; ma obowiązek pozostawania uczciwym i prawdomównym, a ponadto nie może reklamować przesadnie oferowanych usług, kwalifikacji lub doświadczenia, lub nie może czynić dyskredytujących uwag bądź nieuzasadnionych porównań do pracy innych osób;
• jeżeli biegły rewident ma wątpliwości co do tego, czy proponowana forma reklamy lub marketingu jest odpowiednia, zachęca się go do konsultacji z PIBR.

Odpowiadając wprost na pytanie Czytelnika, moim zdaniem, jak najbardziej istnieje możliwość zamieszczenia reklamy firmy audytorskiej (np. w lokalnej gazecie), jednak z zachowaniem zasad, o których mowa powyżej, w tym nie należy porównywać się z innymi firmami ani używać sformułowań pokroju „najlepszy”, „najbardziej rzetelny” (przymiotniki w stopniu najwyższym) itp., co stanowiłoby ewidentne naruszenie norm etycznych.

W kwestii różnicy w podejściu do reklamowania usług badania sf i usług pozostałych (np. prowadzenia ksiąg rachunkowych), wydaje mi się, że takiej różnicy nie ma, co powoduje, że niezależnie od rodzaju reklamowanej usługi biegły rewident każdorazowo powinien w identyczny sposób przestrzegać regulacji etycznych.