Wspólne opodatkowanie małżonków – kiedy się opłaca, a kiedy nie
Łukasz Błażewicz
Doradca podatkowy w „Doradca” Zespół Doradców Finansowo-Księgowych sp. z o.o., absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL (Administracja - studia licencjackie) oraz Wydziału Ekonomicznego UMCS (Finanse i Rachunkowość - studia magisterskie). Specjalizuje się w zakresie podatków dochodowych (w szczególności z obszaru cen transferowych); wykładowca Stowarzyszenia Księgowych w Polsce Oddział Okręgowy w Lublinie.
Małżonkowie mogą złożyć wspólne zeznanie PIT, o ile spełniają następujące warunki (art. 6 i art. 6a updof):
1) Podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce albo co najmniej 75% swoich łącznych całkowitych przychodów osiągnęli na terytorium Polski oraz:
- mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie UE, EOG bądź w Szwajcarii (udokumentowane certyfikatem rezydencji), lub
- jeden z nich podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w państwie UE, EOG bądź w Szwajcarii.
Małżonkowie mogą złożyć wspólne zeznanie PIT, o ile spełniają następujące warunki (art. 6 i art. 6a updof):
1) Podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce albo co najmniej 75% swoich łącznych całkowitych przychodów osiągnęli na terytorium Polski oraz:
- mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym państwie UE, EOG bądź w Szwajcarii (udokumentowane certyfikatem rezydencji), lub
- jeden z nich podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w państwie UE, EOG bądź w Szwajcarii.
2) Pozostają w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:
- przez cały rok podatkowy,
- od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego – w przypadku zawarcia małżeństwa w trakcie roku podatkowego.
Ze wspólnego rozliczenia może też skorzystać podatnik, którego małżonek zmarł w trakcie roku lub po zakończeniu roku, ale przed złożeniem zeznania podatkowego.
3) Złożyli wniosek w zeznaniu podatkowym dotyczącym dochodów opodatkowanych według zasad ogólnych, a więc PIT-36 lub PIT-37 (poprzez oznaczenie odpowiedniego pola w zeznaniu).
4) Żaden z nich nie prowadzi działalności gospodarczej opodatkowanej liniowo (art. 30c updof), ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych czy kartą podatkową. Od 2022 r. wspólne opodatkowanie jest jednak możliwe w przypadku zarejestrowania przez małżonka działalności gospodarczej, która jednak faktycznie nie jest prowadzona (nie uzyskuje on przychodów ani nie ponosi kosztów związanych z tą działalnością).
Na czym polega wspólne opodatkowanie
W wyniku wspólnego rozliczenia małżonków opodatkowaniu podlega suma ich dochodów, po dokonaniu przez każdego z nich odliczeń od podstawy opodatkowania. Sumę łącznych dochodów dzieli się na pół i od tej kwoty oblicza się podatek, który jest podwajany.
Ten sposób opodatkowania jest zatem korzystny, gdy między małżonkami występuje dysproporcja dochodów bądź gdy dochód uzyskuje tylko jeden z nich. Wynika to z obowiązującej skali podatkowej. W pozostałych przypadkach złożenie łącznego zeznania będzie na ogół podatkowo neutralne.
Skala podatkowa na 2022 i 2023 r.
| Podstawa obliczenia podatku (w zł) | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 120 000 | 12% minus kwota zmniejszająca podatek 3600 zł | |
| 120 000 | 10 800 zł + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł | |
Korzyść podatkową ilustrują zamieszone poniżej uproszczone przykłady.
Przykład
Dochód męża: 40 000 zł
Dochód żony: 150 000 zł
1. Odrębne rozliczenie małżonków:
Podatek męża: 40 000 × 12% – 3600 = 1200
Podatek żony: 10 800 + 32% × (150 000 – 120 000) = 20 400
Łączny podatek: 1200 + 20 400 = 21 600 zł
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Suma dochodów: 40 000 + 150 000 = 190 000
Podstawa opodatkowania: 190 000 : 2 = 95 000 (połowa wspólnych dochodów małżonków)
Łączny podatek: 15 600 zł, co wynika z obliczeń:
95 000 × 12% – 3600 = 7800 (podatek od połowy wspólnych dochodów)
7800 × 2 = 15 600 (podatek w podwójnej wysokości)
3. Korzyść ze wspólnego opodatkowania
21 600 – 15 600 = 6000 zł
Korzyść wynika z tego, że w tym przypadku wspólne rozliczenie małżonków pozwala na objęcie całości dochodów małżonków stawką 12%.
Przykład
Dochód męża: 100 000 zł
Dochód żony: 0 zł
1. Odrębne rozliczenie męża
Podatek męża: 100 000 × 12% – 3600 = 8400 zł
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Suma dochodów: 100 000
Podstawa opodatkowania: 100 000 : 2 = 50 000 (połowa dochodów małżonków)
Łączny podatek: 4800 zł, co wynika z obliczeń:
50 000 × 12% – 3600 = 2400 (podatek od połowy dochodów małżonków)
2400 × 2 = 4800 (podatek w podwojonej wysokości)
3. Korzyść ze wspólnego opodatkowania
8400 – 4800 = 3600 zł
W tym przypadku korzyść wynika z zastosowania kwoty zmniejszającej podatek w podwójnej wysokości.
Rozliczenie dochodów zagranicznych
Korzyści ze wspólnego opodatkowania małżonków mogą nie wystąpić, w przypadku gdy uzyskują oni dochody za granicą, podlegające opodatkowaniu w Polsce. Co więcej, zasady opodatkowania zagranicznych dochodów mogą sprawiać, że wspólne rozliczenie będzie gorszym wyborem niż samodzielne.
Są dwie metody opodatkowania dochodów zagranicznych:
- metoda wyłączenie z progresją – dochód zagraniczny nie podlega opodatkowaniu w Polsce, jednak wpływa na ustalenie stopy procentowej, którą są opodatkowane dochody uzyskane w Polsce (jest stosowana np. w przypadku Niemiec),
- metoda zaliczenia – dochód zagraniczny podlega opodatkowaniu w Polsce, jednak od podatku obliczonego w Polsce odlicza się podatek dochodowy zapłacony za granicą; odliczenie nie może przekroczyć tej części podatku obliczonego w Polsce, która przypada na dochód zagraniczny (stosowana np. w przypadku Wielkiej Brytanii).
Przykład
Metoda wyłączenia z progresją
Dochód męża: 30 000 zł w Polsce, 50 000 zł w Niemczech (łącznie 80 000 zł)
Dochód żony: 40 000 zł w Polsce
1. Odrębne rozliczenie małżonków
Hipotetyczny podatek od łącznych dochodów męża: 80 000 × 12% – 3600 = 6000
Obliczenie stawki podatkowej: 6000 : 80 000 = 7,5%
Podatek męża (od polskich dochodów): 30 000 × 7,5% = 2250 zł
Podatek żony: 40 000 × 12% – 3600 = 1200 zł
Łączny podatek: 2250 + 1200 = 3450 zł
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Hipotetyczna podstawa opodatkowania małżonków: (80 000 + 40 000) : 2 = 60 000
Hipotetyczny podatek od dochodów polskich i zagranicznych: (60 000 × 12% – 3600) × 2 = 7200 zł
Obliczenie stawki podatkowej: 7200 : 120 000 = 6%
Podatek obliczony od polskich dochodów małżonków 70 000 × 6% = 4200 zł
3. Korzyść z odrębnego rozliczenia
4200 – 3450 = 750 zł
W tym przypadku wspólne opodatkowanie małżonków jest mniej korzystne niż opodatkowanie odrębne. Zastosowana metoda podwójnego opodatkowania (obliczenie stopy procentowej, którą będą opodatkowane dochody krajowe) sprawia, że nie zostanie w pełni wykorzystana kwota zmniejszająca podatek.
Przykład
Metoda zaliczenia
Dochód męża: 30 000 zł w Polsce, 50 000 zł w Wielkiej Brytanii (łącznie 80 000 zł)
Podatek zapłacony w wielkiej Brytanii: 5000 zł
Dochód żony: 40 000 zł w Polsce
1. Odrębne rozliczenie małżonków:
Podatek męża: 2250 zł, co wynika z obliczeń:
80 000 × 12% – 3600 = 6000 (podatek według skali od łącznych dochodów)
50 000 : 80 000 = 62,5% (proporcja dochodów zagranicznych do całości dochodów)
6000 × 62,5% = 3750 (maksymalna wysokość odliczenia podatku zapłaconego za granicą; ustalenie, w jakiej części podatek obliczony według skali przypada na dochody zagraniczne)
6000 – 3750 = 2250 (podatek należny, po częściowym odliczeniu podatku zapłaconego w Wielkiej Brytanii)
Podatek żony: 40 000 × 12% – 3600 = 1200
Łączny podatek: 2250 + 1200 = 3450
2. Wspólne rozliczenie małżonków
Podstawa opodatkowania: (80 000 + 40 000) : 2 = 60 000
Podatek od dochodów polskich i zagranicznych: (60 000 × 12% – 3600) × 2 = 7200
Proporcja dochodów zagranicznych do całości dochodów: 50 000 : 120 000 = 41,67%
Maksymalna wysokość odliczenia podatku zapłaconego za granicą: 7200 × 41,67% = 3000
Podatek należny, po częściowym odliczeniu podatku zapłaconego w Wielkiej Brytanii: 7200 – 3000 = 4200
3. Korzyść z odrębnego rozliczenia
4200 – 3450 = 750 zł
W tym przypadku różnica wynika z proporcjonalnego odliczenia podatku zapłaconego za granicą. Przy wspólnym opodatkowaniu udział dochodu zagranicznego w łącznym dochodzie się zmniejsza, a tym samym mniejsza jest kwota odliczenia.
Zaloguj się
Aby czytać dalej, jeśli masz wykupiony abonament
Kup dostęp do tego artykułu
Cena dostępu do pojedynczego artykułu tylko 12,30
Kup abonament
| Abonamenty on-line | Prenumeratorzy | Członkowie SKwP | ||||||||
|
Bezpłatny dostęp do tego artykułu i ponad 3500 innych, dla prenumeratorów miesięcznika „Rachunkowość". Pomoc w uzyskaniu dostępu:
|
15% rabat na wszystkie zakupy. Zapytaj o kod w swoim Oddziale. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jest organizacją, do której należy ponad 26 000 księgowych, a członkostwo wiąże się z licznymi korzyściami. |
„Rachunkowość” - od 75 lat źródło rzetelnej wiedzy!
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
