W świadectwie pracy – tylko praca szczególna wykonywana przed 2009 r.

Tak wynika z uchwały SN z 12.10.2023 r. (III PZP 5/22). Przebyte okresy pracy w szczególnych warunkach i/lub o szczególnym charakterze mają znaczenie dla osób urodzonych po 31.12.1948 r., starających się o tzw. emerytury pomostowe, określone w:

• art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1251, dalej ustawa emerytalna),
• ustawie z 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 164, dalej ustawa pomostowa).

Dlatego pracownicy zwracają szczególną uwagę na ich wykazywanie w świadectwach pracy.

Wybrakowany dokument

Pracownik był zatrudniony w spółce branży energetycznej na stanowisku elektromontera maszyn i aparatów elektrycznych – od 1984 do maja 2009 r. Zdawał sobie sprawę, że zadania wykonywane przez niego od 1984 do końca 2008 r. kwalifikują się do prac o szczególnym charakterze – w myśl rozporządzenia RM z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (DzU nr 8 poz. 43), a wykonywane w 2009 r. – do prac o szczególnym charakterze w rozumieniu zał. nr 1 do ustawy pomostowej. Jednak „na odchodne” dostał świadectwo pracy z wykazanymi okresami szczególnymi przypadającymi tylko przed 1.01.2009 r. We wniosku o korektę świadectwa zażądał jego uzupełnienia, jednak spotkał się z odmową. Spór trafił do sądu pracy.

Poważne zagadnienie prawne

Przegrał w I instancji, ale SO w Toruniu skierował zapytanie prawne do SN. SA miał wątpliwości, czy w świadectwie pracy pracodawca ma obowiązek wyszczególniania okresów pracy w szczególnym charakterze przebytych po 31.12.2008 r. (tj. po dniu wejścia w życie ustawy pomostowej), skoro objaśnienia do wzoru świadectwa nakazują określanie w nim jedynie takich okresów sprzed tej daty (wzór z zał. nr 1 do rozporządzenia MRPiPS z 30.12.2016 r. w sprawie świadectwa pracy; tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 1862). Na mocy objaśnień do ust. 5 pkt 14 tego dokumentu należy w nim wskazać okres zatrudnienia pracownika przypadający do 31.12.2008 r. przy wykonywaniu prac określonych w przywołanym wyżej rozporządzeniu z 7.02.1983 r. oraz stanowiska, na których te prace były wykonywane.

Wystarczy ewidencja prowadzona przez ZUS

Pracodawca nie ma obowiązku wykazywania w świadectwie pracy okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przebytych po 31.12.2008 r. – uchwalił SN, przyznając rację pracodawcy. W świadectwie pracy trzeba bowiem podawać jedynie informacje istotne i niezbędne z uwagi na prawo pracy dla ew. nowego pracodawcy oraz z uwagi na świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy prowadzi od 1.01.2009 r. ewidencję osób wykonujących prace szczególne począwszy od tej daty, na podstawie danych przekazywanych przez płatników co roku w zgłoszeniach ZUS ZSWA (do 31 marca kolejnego roku – za poprzedni rok kalendarzowy). Za takich pracowników płatnik musi bowiem opłacać dodatkowe składki na FEP w wysokości 1,5% podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych, ograniczonej ew. w skali roku do tzw. limitu 30-krotności (art. 36–38 ustawy pomostowej).

Oczywiście pracodawca może (jeśli chce) podawać w świadectwie pracy pełne okresy pracy szczególnej, również odbyte po 31.12.2008 r. – przyznał SN. Nie popełnia przez to dużego błędu.

W uzasadnieniu do uchwały SN przypomniał, że świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym, stanowiącym jedynie oświadczenie wiedzy pracodawcy. Nie zapewnia pracownikowi automatycznie prawa do emerytury pomostowej. ZUS i tak może weryfikować podane w tym dokumencie okresy pracy szczególnej i jeśli stwierdzi, że pracownik nie został zgłoszony do rejestru albo składki za pewien okres nie zostały opłacone, odmówi przyznania emerytury pomostowej.