W 2023 r. dwie zmiany w składkach ZUS pracowników na wychowawczym

Składki na ubezpieczenia rodziców przebywających na urlopie wychowawczym finansuje budżet państwa, ale to pracodawcy są obciążeni obowiązkiem ich naliczania i rozliczania. Pracownik korzystający z tego urlopu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu.

Problemu nie ma z ustaleniem składki zdrowotnej. Nalicza się ją w wysokości 9% od podstawy równej kwocie specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy zdrowotnej). Od 1.11.2018 r. jest to 620 zł. Składkę od tej podstawy należy naliczyć za każdy miesiąc korzystania z urlopu wychowawczego, ponieważ jest ona miesięczna i niepodzielna.

Inaczej jest z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tu konieczne są obliczenia, a potem uwzględnienie obowiązujących ustawowo limitów podstawy minimalnej i maksymalnej. Podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowych osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (6935 zł × 60% = 4161 zł w 2023 r.). Jednocześnie jednak podstawa ta nie może być, zgodnie z art. 18 ust. 5b i 14 usus:

• niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, a w przypadku pracowników zatrudnionych na cały etat – niższa niż 100% minimalnego wynagrodzenia,
• wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za 12 mies. kalendarzowych poprzedzających miesiąc przejścia na urlop wychowawczy.

W pierwszej kolejności pracodawca musi zatem ustalić przeciętne wynagrodzenie pracownika osiągnięte za 12 mies. przed przejściem na urlop wychowawczy. Tu obowiązują zasady obliczania podstawy wymiaru zasiłku z ubezpieczenia społecznego, z pewnymi jednak odmiennościami. Chodzi o wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składki chorobowej. Wynagrodzenie to przyjmuje się jednak w pełnej wysokości, bez odliczania 13,71%, jak przy liczeniu zasiłku (to część składek społecznych potrącanych przez płatnika ze środków ubezpieczonego). Ponadto uwzględnia się wszystkie składniki przychodu, od których naliczono składkę na ubezpieczenie chorobowe – czyli również te, które przy liczeniu zasiłku zostałyby z obliczeń wyłączone (np. nagrody uznaniowe, dodatki stażowe, służbowe, funkcyjne).

Tak ustaloną średnią przychodu z 12 mies. trzeba porównać do obowiązujących limitów, pamiętając, że w tym roku zmienią się one od stycznia oraz lipca w związku z podwyżką minimalnego wynagrodzenia – odpowiednio do kwoty 3490 i 3600 zł.

Jeżeli pracownik przebywa na urlopie wychowawczym tylko przez część miesiąca, podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych trzeba proporcjonalnie zmniejszyć. W tym celu podstawę ustaloną jako przeciętne wynagrodzenie z 12 mies. (z uwzględnieniem jej górnego i dolnego limitu) należy podzielić przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i pomnożyć przez liczbę dni podlegania w tym miesiącu ubezpieczeniom z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego.