Użyczenie nieruchomości spółce jawnej przez wspólnika – czy powstaje przychód

Do przychodów podatkowych zalicza się – na mocy art. 14 ust. 2 pkt 8 updof – wartość otrzymanych przez podatników PIT rzeczy lub praw, a także innych świadczeń:

• w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie,
• nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych.

Wycenia się je zgodnie z art. 11 ust. 2 i 2a updof.

W świetle jednolitego obecnie orzecznictwa i stanowiska organów podatkowych w przypadku świadczeń uzyskiwanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie przez spółkę osobową (której wspólnikami są osoby prawne i/lub fizyczne) wartość tych świadczeń powinno się określać odrębnie dla każdego wspólnika, w takim stosunku, w jakim przychody i koszty spółki osobowej stanowią jego przychody i koszty, tj. proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (art. 5 ust. 1 updop i art. 8 ust. 1 updof).

Przychód ten – w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu – powstaje u spółki, a więc także (w odpowiedniej proporcji) u wspólnika, który dokonuje nieodpłatnego świadczenia. Ze względu na określoną w ww. przepisach metodę ustalania przypadającego na wspólnika przychodu z udziału w spółce nie jest możliwe wyłączenie wartości takiego nieodpłatnego świadczenia z części przychodu przypadającego na wspólnika udzielającego nieodpłatnego świadczenia (zob. wyroki WSA we Wrocławiu z 19.04.2018, I SA/Wr 234/18, oraz w Warszawie z 18.07.2018, III SA/Wa 2764/17, i 21.10.2016, III SA/Wa 2831/15, a także NSA z 1.03.2013, II FSK 2980/12, interpretacja indywidualna MRiF z 14.11.2016, DD9.8220.2.216.2016.JQP.SKT, interpretacje KIS z 31.05.2017, 0114-KDIP2-1.4010.80.2017.1.AJ, i 13.12.2017, 0112-KDIL3-3.4011.201.2017.1.DS).

Jednocześnie organy podatkowe i sądy administracyjne stoją na stanowisku, że w przypadku wspólników (osób fizycznych) powiązanych rodzinnie nie jest możliwe skorzystanie ze zwolnienia od PIT na mocy art. 21 ust. 1 pkt 125 updof. Przepis ten zwalnia od podatku wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczoną zgodnie z art. 11 ust. 2–2b updof, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (przy czym zwolnienie to nie ma zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2).

W wyroku NSA z 6.07.2018 (II FSK 539/18) czytamy: Jakkolwiek spółki osobowe są transparentne podatkowo, to (...) nie można przyjąć (...), że przysporzenie z tytułu nieoprocentowanej pożyczki powstaje u wspólników, a nie spółki osobowej (...). Powyższe stwierdzenie nie daje podstaw do wnioskowania, że spółki osobowe nie osiągają przychodów w świetle updof. W tym zakresie art. 8 ust. 1 updof jasno stanowi, że opodatkowaniu podlega przychód uzyskany przez wspólnika z tytułu udziału w zysku (udziału) osiągniętym przez spółkę niebędącą osobą prawną. W świetle przywołanego przepisu czym innym są zatem zysk spółki osobowej i źródła jego pochodzenia (np. nieoprocentowana pożyczka), a czym innym przychód wspólnika z tytułu udziału w zysku spółki, który podlega opodatkowaniu PIT.

Zatem sąd I instancji prawidłowo (...) przywołał treść z art. 14 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, i uznał, że wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych przez osobową spółkę prawa handlowego nie jest wolna od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 updof. Spółka ta bowiem nie może tych świadczeń otrzymać od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.