Ustalenie innego rozkładu czasu pracy niż rozkład regulaminowy

Ustalenie innego rozkładu niż wskazany w regulaminie wymaga zmiany regulaminu bądź uzgodnienia z pracownikiem indywidualnego rozkładu czasu pracy. W obu przypadkach konieczna jest również zmiana – w regulaminie pracy – godzin granicznych pracy w niedziele i święta, jeżeli obecnie ich podstawą jest przedział czasowy wynikającym z Kp.

Zmiana regulaminu lub indywidualne uzgodnienia

Zapisy regulaminu pracy dotyczące rozkładów czasu pracy zawsze wiążą pracodawcę. Skoro regulamin wskazuje na stałe dni i godziny pracy przypisane do grup stanowisk i nie zawiera od tego żadnych wyjątków, odstępstw itp., to pracodawca nie może narzucać wykonywania „zwykłej” pracy w innych przedziałach czasu czy w innych dniach bez zmiany regulaminu. Oznaczałoby to zlecanie pracy w godzinach nadliczbowych lub w dniach wolnych od pracy, co jest dopuszczalne, ale wyjątkowo. Trudno mówić bowiem o notorycznym istnieniu szczególnych potrzeb pracodawcy, wymuszających codzienne rozpoczynanie pracy pół godziny wcześniej przez jednego z pracowników. Jest to potrzeba wynikająca ze stałej organizacji pracy i polecenia pracy nadliczbowej w opisanej sytuacji są faktycznie o tyle nietrafne, że pozostają w sprzeczności z kodeksowymi przesłankami pozwalającymi na ich wydanie.

Możliwe jest zastosowanie jednego z dwóch rozwiązań:

• zmiana regulaminu pracy dopuszczająca możliwość planowania pracy również w innych przedziałach godzinowych,
• ustalenie indywidualnego rozkładu z pracownikiem (lub kilkoma) w taki sposób, by pracował od godz. 5.30 do 13.30.

W zmienionym regulaminie można by przewidzieć, że praca w wydziale X odbywa się pomiędzy godz. 5.30 a 14.00, przy czym można jednocześnie wskazać, że jeżeli na tydzień przed rozpoczęciem miesiąca pracownik nie otrzyma harmonogramu, to będzie w tym miesiącu obowiązany do pracy w godz. 6.00–14.00. Pozwoli to na tworzenie grafików jedynie dla tych pracowników, którzy będą akurat zaczynali pracę od godz. 5.30., a nie dla wszystkich z tego wydziału.

Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty. Praca w rozkładzie indywidualnym może być wykonywana bez zmiany regulaminu. Pracodawca może zaproponować pracownikowi złożenie takiego wniosku i w przypadku zgody będzie możliwe ustalenie nieco „przesuniętego” rozkładu z rozpoczynaniem i kończeniem pracy pół godziny wcześniej.

Godziny graniczne pracy w niedziele i święta

Kolejną bardzo istotną kwestią są godziny graniczne pracy w niedziele i święta. Za pracę w te dni uważa się pracę wykonywaną między godz. 6.00 w tym dniu a godz. 6.00 w następnym, chyba że u danego pracodawcy zostały ustalone inne godziny (art. 151⁹ Kp). Godziny graniczne niedzieli i święta wyznaczają czas, w którym:

• wykonywanie pracy podlega ograniczeniom – mogą być wykonywane jedynie prace wskazane w katalogu prac dopuszczalnych w niedziele i święta lub prace, których realizowanie bezpośrednio wpływa na możliwość wykonywania tych prac (np. praca osoby koordynującej bezpośrednio prace w transporcie – art. 151¹⁰ Kp),
• wykonywanie pracy jest w szczególny sposób rekompensowane – co do zasady powinien zostać wyznaczony inny dzień wolny od pracy, albo – wobec braku możliwości udzielenia takiego dnia – powinien zostać wypłacony dodatek (art 151¹¹ Kp),
• w przypadku powstania w tym przedziale pracy nadliczbowej przysługuje za nią 100% dodatek, jeżeli niedziela lub święto były w rozkładzie czasu pracy dniami wolnymi (art. 151¹ § 1 Kp),
• praca musi być również uwzględniana przy ustalaniu wypełnienia obowiązku zapewnienia co najmniej jednej niedzieli wolnej od pracy (art. 151¹² Kp), co oznacza, że przy zachowaniu przedziału godzinowego wynikającego z art. 151⁹ Kp nie byłoby dopuszczalne ustalenie na godz. 5.30–13.30 poniedziałek–piątek czasu pracy jednego pracownika (bo nie miałby co najmniej raz na 4 tyg. wolnej niedzieli).

Skoro praca miałaby odbywać się od godz. 5.30 poniedziałek–piątek, to byłaby konieczna zmiana godzin granicznych niedzieli i święta (np. na czas od godz. 0.00 do 24.00 tego dnia., od godz. 5.00 tego dnia do godz. 5.00 następnego). Jeżeli pracodawca wydaje regulamin, to w nim powinien znaleźć się stosowny zapis. Dotyczy to zarówno wprowadzenia do regulaminu innych rozkładów, jak i ustalenia indywidualnego rozkładu czasu pracy z jednym pracownikiem. W ustaleniu tym nie może nastąpić bowiem zmiana czasu kwalifikowanego jako praca w niedziele.